Του Μιχάλη Παναγιωτάκη*
Μια καλή εικόνα του ιδεολογικού στίγματος της κυβέρνησης των ΗΠΑ δίνει το γεγονός ότι η Υπουργός Παιδείας και ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ δήλωσαν πως θα προτιμούσαν να καταργηθούν οι θέσεις τους, όντας ο ένας εχθρός των περιβαλλοντικών ρυθμίσεων και η άλλη εχθρός της δημόσιας παιδείας. Έχουν ήδη κατατεθεί νομοσχέδια στο Κογκρέσο από ρεπουμπλικανούς βουλευτές που επιδιώκουν ακριβώς αυτό.
Η εποχή του Τραμπ έχει ξεκινήσει. Ο χρόνος θα δείξει αν πρόκειται για την αρχή μιας μεγάλης τομής, το έναυσμα μιας βαθιάς συστημικής κρίσης ή τη σταδιακή εκ νέου προσχώρηση του «Τραμπισμού» στο κύριο ρεύμα του ρεπουμπλικανικού κόμματος.
Από τις πρώτες ημέρες της προεδρίας του, ο Τραμπ έχει προχωρήσει σε εμβληματικές ιδεολογικά επιλογές στελεχών για την κυβέρνησή του, αλλά και σε ενέργειες που δικαιώνουν την προεκλογική του ατζέντα.
Η ατζέντα αυτή αλλού συνδέεται άμεσα με τις επιλογές του Κογκρέσου (άλλωστε Βουλή και Γερουσία είναι υπό ρεπουμπλικανικό έλεγχο) και αλλού βρίσκεται σε αναντιστοιχία μαζί τους. Σε θέματα, όμως, στα οποία το ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο είχε τοποθετηθεί διαφορετικά από τον ίδιο, ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ μοιάζει να υποχωρεί ή να προχωρά διστακτικά στην υλοποίηση ή προώθησή τους.
Τα σημεία παρέκκλισης από την κλασική ρεπουμπλικανική στρατηγική για την Άμυνα και την Ειρήνη, το Εμπόριο και τις Υποδομές αποτελούσαν βασικά ατού του προεκλογικού του προγράμματος, ως προς την απήχησή του σε φτωχότερα λαϊκά στρώματα, και η εξέλιξη αυτή ίσως να αποτελεί σταδιακή δήλωση νομιμοφροσύνης στην ηγεσία του κόμματός του.
Ταυτόχρονα μαίνεται σκληρός πόλεμος εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ από το λεγόμενο «βαθύ κράτος» των ΗΠΑ, αλλά και μαζικές λαϊκές διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις εναντίον τόσο του ιδίου όσο και των πολιτικών που προωθεί. Αντίθετα οι «αγορές» μοιάζει να έχουν υποδεχθεί θετικότατα την εποχή Τράμπ, αν η πορεία του δείκτη Dow Jones μπορεί να θεωρηθεί μέτρο.
Μερικά από τα πρόσωπα
Η κυβέρνηση του Τραμπ είναι «ιδιαίτερη»: Πρόκειται για το πλουσιότερο Υπουργικό Συμβούλιο στην ιστορία των ΗΠΑ1. Το άθροισμα του προσωπικού πλούτου των μελών του κυμαίνεται από 6 έως 13 δισεκατομμύρια δολάρια, ανάλογα με το ποιος κάνει την εκτίμηση. Αυτό προϊδεάζει για την κατεύθυνση την οποία θα ακολουθήσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση στα οικονομικά θέματα.
Προς επίρρωση, η κυβέρνησή του συμπεριλαμβάνει έξι (αν δεν μου έχει διαφύγει κάποιος ή κάποια) υπουργούς, ανώτατους αξιωματούχους και συμβούλους, που προέρχονται από την τράπεζα Goldman Sachs, της οποίας τη σχέση με την Χίλαρυ Κλίντον κατήγγειλε οργισμένα ο Ντόναλντ Τραμπ προεκλογικά.
Ένας από τους προερχόμενους από την επενδυτική αυτή τράπεζα και ίσως, κατά τα λεγόμενα, το πιο επικίνδυνο πρόσωπο στον πλανήτη είναι ο Στηβ Μπάνον, επικεφαλής στρατηγικής του Λευκού Οίκου. Ήταν ο διευθυντής του ακροδεξιού διαδικτυακού περιοδικού Breitbart, αποκληθείς κάποτε και «Λένι Ρίφενσταλ του κινήματος του Tea Party», ένας άνθρωπος της βαθιάς ιδεολογικής ακροδεξιάς, του σκληρού εθνικισμού, λάτρης των πολέμων.
Ο Υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Τραμπ είναι άλλο ένα πρώην στέλεχος της Goldman Sachs, εμβληματικός της αναντιστοιχίας των προεκλογικών οικονομικών υποσχέσεων με την επόμενη μέρα της εκλογής: ο Στήβεν Μενούτσιν, σαν Διευθύνων Σύμβουλος της OneWest Bank, ήταν ένας από τους πρωταθλητές των κατασχέσεων σπιτιών υπερχρεωμένων και χρεωκοπημένων νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της κρίσης, με ιστορίες κατάχρησης τραπεζικής εξουσίας να τον συνοδεύουν στην ορκωμοσία του. Ήταν ένας από τους ανθρώπους-σύμβολα της αυθαιρεσίας και της ατιμωρησίας των τραπεζών στις ΗΠΑ μετά την κατάρρευση του 2007-2008.
Μια καλή εικόνα του ιδεολογικού στίγματος της κυβέρνησης των ΗΠΑ δίνει το γεγονός ότι η Υπουργός Παιδείας και ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ δήλωσαν πως θα προτιμούσαν να καταργηθούν οι θέσεις τους, όντας ο ένας εχθρός των περιβαλλοντικών ρυθμίσεων και η άλλη εχθρός της δημόσιας παιδείας. Έχουν ήδη κατατεθεί νομοσχέδια στο Κογκρέσο από ρεπουμπλικανούς βουλευτές που επιδιώκουν ακριβώς αυτό.
Η πολιτική
Μέσα στις πρώτες ενέργειες του Τραμπ και του ρεπουμπλικανικού Κογκρέσου ήταν εκείνες που αφορούσαν τρία μόνιμα και κομβικά θέματα της αμερικανικής συντηρητικής ακροδεξιάς: το περιβάλλον, η κοινωνική ασφάλιση και η μετανάστευση.
Στα περιβαλλοντικά θέματα, σωρεία ανακοινώσεων και Προεδρικών Διαταγμάτων εκπορεύθηκαν από τον Λευκό Οίκο και τους βουλευτές του ρεπουμπλικανικού κόμματος τις τελευταίες εβδομάδες, που βάζουν στο στόχαστρο, απορρυθμίζουν και αναιρούν κρίσιμες εν ισχύ περιβαλλοντικές προστασίες. Μάλιστα ο Πρόεδρος Τραμπ νομοθέτησε την υπόσχεσή του να καταργεί δυο περιβαλλοντικές ρυθμίσεις για κάθε μία που εισάγεται2. Μεταξύ πολλών άλλων:
Όπως είπαμε αποδυναμώνεται, με στόχο να καταργηθεί, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA), με την τοποθέτηση επικεφαλής ατόμου το οποίο έχει επανειλημμένα διατυπώσει την αντίθεσή του στην κρατική παρέμβαση για την προστασία του περιβάλλοντος και έχει αμφισβητήσει το επιστημονικό γεγονός της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
- Εκδόθηκαν διατάγματα για απορρύθμιση της διαχείρισης των υδάτινων πόρων των ΗΠΑ και νομοθετήθηκε εκ νέου η δυνατότητα των εταιρειών εξόρυξης γαιάνθρακα να ρίχνουν τα βιομηχανικά τους λύματα σε ποταμούς και ρυάκια
- Στο μέτωπο της κλιματικής αλλαγής, ο νέος Πρόεδρος διέταξε την EPA να κατεβάσει από τον ιστοχώρο της όλο το σχετικό με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή περιεχόμενο3, ενώ απαγόρευσε σε επιστήμονες που δουλεύουν στην υπηρεσία όχι μόνο να μιλούν δημόσια για θέματα που αφορούν την έρευνα4 και την εργασία τους, αλλά και να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα των ερευνητικών τους εργασιών πριν περάσουν από πολιτικό έλεγχο.
- Επίσης ανήγγειλε την ανάκληση του σχεδίου της προηγούμενης κυβέρνησης για δραστική περικοπή των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ενώ συζητείται και η ανάκληση σχεδίων που αφορούν τη ρύθμιση της παραγωγής γαιανθράκων και τον περιορισμό των ρύπων από εργοστάσια παραγωγής ενέργειας.
- Επανέφερε, τέλος, τα σχέδια για τη δημιουργία των αγωγών Keystone XL και Dakota Access5 που είχαν περικοπεί από την κυβέρνηση Ομπάμα λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεών τους και, στην περίπτωση του Dakota Access, την παραβίαση κοινοτικών γαιών ινδιάνικων φυλών.
Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό σύστημα, ο Τραμπ επιτέθηκε αμέσως στο πρόγραμμα κοινωνικής ασφάλισης του Obama (Obamacare), που είχε επιτύχει να μειώσει σημαντικά των αριθμό των ανασφάλιστων Αμερικανών. Υποσχέθηκε μάλιστα την ταχεία αντικατάστασή του.
Το σχέδιο που κατέθεσαν πρόσφατα για τον σκοπό αυτό οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο, υπολογίζεται πως θα οδηγήσει σε απώλεια ασφαλιστικής κάλυψης 20 εκατομμύρια Αμερικανούς πολίτες. Υπάρχουν εκτιμήσεις πως οι θάνατοι που θα προκληθούν από την κατάργηση του Obamacare θα πλησιάσουν τους 45.000 ετησίως6. Οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου είναι υπό επεξεργασία, αλλά ήδη έχει ξεσηκωθεί θύελλα αντιδράσεων7.
Παράλληλα, παρότι ο ίδιος ο Τραμπ είχε εξαγγείλει πως η Κοινωνική Ασφάλιση, το πρόγραμμα περίθαλψης και κάλυψης των ηλικιωμένων (το Medicare) και των απόρων (το Medicaid) θα μείνουν στο απυρόβλητο, το Κογκρέσο μοιάζει να πιέζει για την αποδυνάμωσή τους. Άλλωστε, με το νέο νομοσχέδιο που αντικαθιστά το Obamacare, περιορίζεται παράλληλα έμμεσα και το Medicaid, μεταφέροντας το κόστος του στις πολιτείες.
Αξίζει να τονιστεί πως και σε ό,τι αφορά την ιατρική έρευνα, στον προϋπολογισμό που κατέθεσε η κυβέρνηση Τραμπ προβλέπεται η μείωση κατά 20% της χρηματοδότησης του NIH, των Εθνικών Ινστιτούτων για την Υγεία, θεσμός που έχει περιγραφεί σαν «ατμομηχανή» της παγκόσμιας βιοϊατρικής έρευνας.
Τα θέματα της ασφάλειας και της μετανάστευσης αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος των πρώτων ημερών του Τραμπ. Ανακοινώθηκε πως θα κτιστεί (ουσιαστικά θα επεκταθεί) το τείχος με το Μεξικό8 (αν και δεν μοιάζει πιθανό να το πληρώσουν οι Μεξικάνοι) και ο Τραμπ έχει επιχειρήσει δύο φορές να εμποδίσει με διάταγμα την είσοδο στις ΗΠΑ πολιτών από συγκεκριμένες μουσουλμανικές χώρες9 (ακόμα και κατόχων πράσινης κάρτας στις ΗΠΑ), αλλά έχει απορριφθεί η πρωτοβουλία του μέχρι τώρα από τα αμερικανικά δικαστήρια.
Στο πλαίσιο του αντιμεταναστευτικού του σχεδιασμού, ο Τραμπ ήδη εξέδωσε διάταγμα με το οποίο περικόπτονται για έναν χρόνο όλες οι χρηματοδοτήσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης προς τις λεγόμενες «πόλεις ασύλου» (sanctuary cities), πόλεις δηλαδή σε όλες τις ΗΠΑ που, με απόφαση των δημοτικών τους συμβουλίων, περιορίζουν με διατάγματα τις πληροφορίες που η τοπική αστυνομία και οι τοπικές αρχές μπορούν να κοινοποιούν στις ομοσπονδιακές αρχές μετανάστευσης.
O Τραμπ λοιπόν, σε συνεργασία με τη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία σε Κογκρέσο και Γερουσία άρχισε να υλοποιεί μια βαθιά συντηρητική ατζέντα (μέσα σε όλα απαγόρευσαν και τη χρηματοδότηση διεθνών οργανισμών που προωθούν ή ενημερώνουν χώρες του Τρίτου Κόσμου για την άμβλωση, αλλά πάγωσαν και τις νέες προσλήψεις υπαλλήλων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης) και επέλεξε έναν ανώτατο δικαστή από το συντηρητικότερο κομμάτι του σώματος, της απολύτου αρεσκείας της ευαγγελικής δεξιάς. Σε ό,τι αφορά όμως τα τμήματα στα οποία το προεκλογικό πρόγραμμα του Τραμπ παρεξέκλινε από τη ρεπουμπλικανική ορθοδοξία, τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα:
- Για τις τράπεζες, ενώ ο νέος πρόεδρος κατήγγειλε τη Χίλαρυ Κλίντον προεκλογικά για τους στενούς δεσμούς της με το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα και τη Γουόλ Στριτ, την ίδια στιγμή προανήγγειλε την άρση και των λίγων μέτρων περιορισμού της τραπεζικής ασυδοσίας που είχε επιβάλει ο Μπάρακ Ομπάμα μετά τη Χρηματοοικονομική Κρίση του 2007. Και έχει ήδη σπεύσει να προαναγγείλει αυτήν ακριβώς την απορρύθμιση10 και την άρση του νόμου Dodd-Frank (που έβαζε όρια στο ενδοτραπεζικό δανεισμό και απαιτούσε να έχουν προβλεφθεί χειροπιαστά μέτρα για το ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης), υπό τις επευφημίες της Γουόλ Στριτ. Αν συνυπολογιστούν και οι αλλεπάλληλες τοποθετήσεις στελεχών της διαβόητης Goldman Sachs στην κυβέρνησή του, που πραναφέρθηκαν, ο Τραμπ έχει δώσει τα πιο ισχυρά του διαπιστευτήρια στη Γουόλ Στριτ – σαν κάθε καλός ρεπουμπλικανός πρόεδρος.
- Στο θέμα των υποδομών, ο Τραμπ προεκλογικά είχε υποσχεθεί την επένδυση ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων για τη βελτίωση των βασικών υποδομών των ΗΠΑ. Ενώ εξακολουθεί να το ανακοινώνει ως στόχο, έχει να αντιμετωπίσει την απροθυμία της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο11 να στηρίξει τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Μένει να φανεί αν στο επόμενο χρονικό διάστημα θα επιμείνει ή θα κάνει πίσω.
- Στο θέμα του διεθνούς εμπορίου και των εμπορικών συμφωνιών, τα πράγματα είναι επίσης περιορισμένα. Ο νέος Πρόεδρος έβαλε, όπως είχε υποσχεθεί, στο συρτάρι την TPP, τη Συμφωνία Συνεργασίας του Ειρηνικού για το εμποόριο, αλλά ήταν μια συμφωνία που δεν είχε επικυρωθεί από το Κογκρέσο και δεν την ήθελε κανείς, ούτε καν η Χίλαρυ Κλίντον. Για την TTIP μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, που μας ενδιαφέρει περισσότερο, παρά την αναγγελία του «θανάτου» της από στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ ήδη από τον Ιανουάριο, οι προθέσεις του Λευκού Οίκου παρέμειναν θολές και ασαφείς τον Μάρτιο. Η νέα αμερικανική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας NAFTΑ μεταξύ ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά, αλλά ο ορίζοντας για αυτήν είναι σίγουρα μακρύς, ενώ δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα υπάρξουν δραματικές αλλαγές σε μια τυχόν νέα συμφωνία. Νέοι δασμοί και τέλη δεν έχουν ακόμα ανακοινωθεί. Και η ιδέα για φόρο στα εισαγόμενα από το Μεξικό για τη χρηματοδότηση του τείχους του Τραμπ έχει ήδη πάψει να συζητείται σοβαρά.
- Εκεί όμως που υπάρχει ακόμα σαφέστερη υποχώρηση από τις προεκλογικές θέσεις του νέου Προέδρου είναι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Στο πρόγραμμά του ήταν να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Ρωσία, να οξύνει την αντιπαράθεση με την Κίνα, να απειλήσει με διάλυση του ΝΑΤΟ και στο Παλαιστινιακό να αντιταχθεί στη λύση των δύο κρατών, «σκοτώνοντας» και τη συμφωνία με το Ιράν. Φαίνεται πως τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν έτσι, για λόγους που έχουν σχέση με την επίθεση που δέχεται ο ίδιος για «συνεργασία και συνωμοσία με τη Ρωσία» από τα ΜΜΕ και το αμερικανικό βαθύ κράτος, αλλά και γιατί οι ίδιοι οι σύμβουλοί του και το κόμμα του συμμερίζονται και συμμετέχουν στον διάχυτο αντιρωσισμό του αμερικανικού κατεστημένου – ή μάλλον στην ανάγκη για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο.
Η συνεργασία με τη Ρωσία στη Συρία εναντίον του ΙΣΙΣ δεν φαίνεται πως θα πραγματοποιηθεί άμεσα12. Η πρόσφατη τριμερής συνάντηση ΗΠΑ – Ρωσίας – Τουρκίας13 φαίνεται πως έγινε για να αποφευχθεί κάποια αιματηρή παρεξήγηση στο θέατρο των επιχειρήσεων και όχι για να εκπονηθεί/υπάρξει κοινός επιχειρησιακός σχεδιασμός.
Η έλλειψη προβλεψιμότητας και το αλλοπρόσαλλο των δηλώσεων του Τραμπ έχει κάνει τη Ρωσία πιο επιφυλακτική. Μεταξύ των δυσκολιών που περιγράψαμε από τη μια και την αντίθεση βασικών στελεχών του, όπως ο Αντιπρόεδρος Μάικ Πενς και ο Υπουργός Αμύνης του Τζέιμς Μάτις από την άλλη, ο Τραμπ μοιάζει να έχει χάσει την πρωτοβουλία κινήσεων στις σχέσεις με τη Ρωσία και, αμυνόμενος, διατηρεί τις κυρώσεις στη Μόσχα και επανέρχεται στη σταθερή γραμμή της αμερικανικής διπλωματίας.
Σημειώνεται πως η ορισμένη από τον Τραμπ αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, επιτέθηκε στη Ρωσία δημόσια για την πολιτική της στην Ουκρανία. Ιδίως μετά την απομάκρυνση-παραίτηση του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ, Μάικλ Φλυν14, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν πως η αναθέρμανση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας δεν βρίσκεται πλέον στο τραπέζι, τουλάχιστον όχι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Ήδη ο Τραμπ έχει αυξήσει την Αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Συρία15, παρά τις εξαγγελίες του για λιγότερο παρεμβατική εξωτερική πολιτική. Συνεχίζει ταυτόχρονα και τον αιματηρό πόλεμο στην Υεμένη στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας και την εκτόξευση drones κατά δικαίων και αδίκων και εκεί και στη Συρία. Οι προεκλογικές απειλές του για τις σχέσεις με τους Σαουδάραβες έχουν παύσει πλέον και η ιδιαίτερη σχέση του καθεστώτος Σαούντ με τις ΗΠΑ συνεχίζεται απρόσκοπτα16.
Κίνα – Ιράν
Στην Κίνα, οι αρχικές κινήσεις που έδειχναν να αμφισβητούν την πολιτική της «Μιας Κίνας» (της μη διπλωματικής αναγνώρισης της Ταϊβάνεπισήμως) στο πλαίσιο μιας σκλήρυνσης στάσης στις Σινο-Αμερικανικές σχέσεις, σύντομα διαψεύστηκαν17.
Στο παλαιστινιακό, η αρχική άρνηση του Τραμπ να δεχθεί τη «λύση δύο κρατών» διορθώθηκε εσπευσμένα. Προς το παρόν η προεκλογική του απειλή, να μεταφέρει αμέσως την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στα Ιεροσόλυμα με το που θα εκλεγεί, έχει ήδη ξεχαστεί18.
Η αντίθεσή του στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, μια από τις αδιαμφισβήτητες επιτυχίες της κυβέρνησης Ομπάμα, παραμένει σε ισχύ ρητορικά, αλλά οι πολιτικές κινήσεις μέχρι στιγμής είναι αμφίσημες. Η πιθανότητα να διατηρήσει τη σκληρή γραμμή απέναντι στο Ιράν είναι μεγαλύτερη, μια και έχει την υποστήριξη του ρεπουμπλικανικού και ενός μέρους του δημοκρατικού κόμματος στο Κογκρέσο.
Τέλος, σε ότι αφορά την Ευρώπη, ο Τραμπ διατηρεί μια σχετικά σκληρή γραμμή: έχει πάψει να μιλά για διάλυση του ΝΑΤΟ, αλλά τόσο οι δηλώσεις του απεσταλμένου του στην Ευρώπη για επικείμενη διάλυση του ευρώ, όσο και η πρόσφατη απαίτησή του από τη Γερμανία να πληρώνει περισσότερα για τη δική της ασφάλεια, δείχνουν πως, σε συνδυασμό με την στήριξη της Μέυ στην Βρετανία, η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ θα συνεχιστεί.
Η Αντιπολίτευση
Η αρχική υποδοχή της προεδρίας Τραμπ από τους πολίτες των ΗΠΑ ήταν θυελλώδης και πρωτοφανής. Για πρώτη φορά στην ιστορία των ΗΠΑ η ανάδειξη ενός Προέδρου συνοδεύεται από τόσες πολλές μαχητικές και μαζικές διαδηλώσεις: για τα δικαιώματα των γυναικών19, για τα δικαιώματα των μεταναστών, αλλά, στα σκαριά, και για την υπεράσπιση της επιστημονικής έρευνας.
Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν από την επομένη της εκλογής του, συνεχίστηκαν σε όλο τον κόσμο κατά την ορκωμοσία του20 και γιγαντώθηκαν τις αμέσως επόμενες ημέρες σε πολλά αεροδρόμια, με αφορμή τις αρχικές του αποφάσεις για απαγόρευση της εισόδου σε πολίτες συγκεκριμένων μουσουλμανικών χωρών. Η αναταραχή συνεχίζεται και θα συνεχίζεται με τη μια ή την άλλη μορφή.
Αν όμως η κινηματική αντίθεση στον Τραμπ παραμείνει σθεναρή και ουσιαστική, η αντιπολίτευση των δημοκρατικών και του βαθέως κράτους των ΗΠΑ ήταν, όπως έγραψε και ο δημοσιογράφος Glenn Greenwald, το μόνο χειρότερο και από την πολιτική του Τραμπ.
Η φερόμενη συμπαιγνία Τραμπ-Πούτιν για «επηρεασμό των αμερικανικών εκλογών» είναι μάλλον ανύπαρκτη. Ο πλήρης εναγκαλισμός των Δημοκρατικών με τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και η υιοθέτηση μιας έξαλλης αντιρωσικής γραμμής είναι κακοί οιωνοί. Όχι μόνο σε εσωτερικό επίπεδο για το μέλλον της δημοκρατίας στις ΗΠΑ, που βάλλεται έτσι με διαφορετικό τρόπο από δύο πλευρές, αλλά και για την παγκόσμια ειρήνη.
Οι Δημοκρατικοί έχουν γίνει το κόμμα του πολέμου και το κόμμα του βαθέως κράτους, όσο παραμένει στα ηνία ο Τραμπ, σε μια αναστροφή από τα ειωθότα του αμερικανικού δικομματισμού. Οι δημοκρατικοί βασίζονται σε αυτή την επίθεση φθοράς εναντίον του Προέδρου Τραμπ και στην απόδοση σε τρίτους των ευθυνών για την επικράτησή του, για να αποφύγουν την αυτοκριτική, αφενός επειδή είναι η εύκολη δικαιολογία της αποτυχίας τους και αφετέρου προκειμένου να μην επηρεαστούν οι εσωτερικοί τους συσχετισμοί και ωφεληθεί ο Μπέρνι Σάντερς.
Ακροδεξιά ατζέντα
Η όλη ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ, οι προτεραιότητές του και η κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής από επίσημα χείλη σηματοδοτούν κάτι το νέο στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ, ίσως και της Δύσης συνολικότερα. Όμως η «βαριά» ακροδεξιά ατζέντα δεν είναι μόνο δική του. Βρίσκεται στον πυρήνα των προτεραιοτήτων του ρεπουμπλικανικού κόμματος, ίσως του πιο ακραίου κυβερνητικού πολιτικού μορφώματος της ακροδεξιάς στον Δυτικό κόσμο.
Ο Τραμπ εκφράζει την βάση του Tea Party στο εσωτερικό μέτωπο, πλήττει τα πολιτικά δικαιώματα, επιτίθεται στην εργασία παρά τις εξαγγελίες του, ενώ δεν μοιάζει να κάνει ακόμα πολύ μεγάλη διαφορά στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, τουναντίον κινείται στο πλαίσιο των ήδη γνωστών παραμέτρων που προϋπήρχαν του ιδίου μέσα στο κόμμα του.
Μέχρι στιγμής οι «εξωσυστημικές» του εξαγγελίες παραμένουν κενό γράμμα. Ο χρόνος θα δείξει αν οι συνεργάτες του απλώς δημιουργούν τώρα το πλέγμα εξουσίας που θα του επιτρέψει σε λίγο να ανεξαρτητοποιηθεί από το κόμμα του σε κεντρικές επιλογές.
Εν τω μεταξύ στο Δημοκρατικό κόμμα διαφαίνεται ένα ρήγμα. Από τη μια υπάρχει ένα επιθετικό «ακραίο κέντρο» που στήριξε την Χίλαρυ και το Εθνικό Συμβούλιο των Δημοκρατικών, το οποίο βασίζεται κυρίως στην διείσδυσή του στους μηχανισμούς των ΜΜΕ, τη σχέση του με το βαθύ κράτος και τις διασυνδέσεις με την οικονομική και τραπεζική ελίτ.
Από την άλλη, η προοδευτική πτέρυγα του κόμματος, που νιώθει ολοένα πιο άβολα με τους μηχανισμούς του Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά δεν έχει τους πόρους και τα μέσα, ακόμα, να επικρατήσει. Ο Μπέρνι Σάντερς, σαν άτυπος ηγέτης αυτής της πτέρυγας, ασκεί πολύ πιο ουσιώδη πολιτική αντιπολίτευση στον Τραμπ, προσπαθώντας να μιλήσει με τους φτωχούς ψηφοφόρους του για τα ίδια τα συμφέροντά τους. Δεν είναι βέβαιο πως το Δημοκρατικό Κόμμα θα μπορεί να φιλοξενήσει τη συνύπαρξη αυτών των απόψεων για πολύ. Κάτι που κάνει τις εξελίξεις στις ΗΠΑ και στον κόσμο ακόμα πιο απρόβλεπτες.
Εν τω μεταξύ η αποδοχή του Τραμπ, που παρέμενε όλη αυτή την περίοδο στα αρνητικά προεκλογικά επίπεδα, πρόσφατα έχει πέσει στο 37%21, με 58% αρνητική γνώμη
* Ο Μιχάλης Παναγιωτάκης είναι αναλυτής διαδικτύου και δημοσιογράφος.
Βιβλιογραφία:
1 CBS News, 20/12/2016:” Donald Trump’s Cabinet richest in U.S. history, historians say”
2 Washington Post 30/1/2017: “Trump wants to scrap two regulations for each new one adopted”
3 Reuters 25/1/2017 “Trump administration tells EPA to cut climate page from website: sources”
4 The Guardian 25/2/2017: “‘Draconian’ Trump gag on scientists could affect legislation, experts warn”
5 The Guardian 24/1/207: “Trump orders revival of Keystone XL and Dakota Access pipelines”
6 Washington Post 23/1/2017: “Repealing the Affordable Care Act will kill more than 43,000 people annually”
7 Μετά την ολοκλήρωση αυτού του άρθρου η εναλλακτική πρόταση των Ρεπουμπλικάνων για το Ασφαλιστικό σύστημα, ηττήθηκε σττο κογκρέσο και αποσύρθηκε (προσωρινά;) από τον Πρόεδρο Τραμπ.
8 Wall Street Journal 20/3/2017: “Trump Administration Gives Details on Border-Wall Plans, Costs”
9 Al Jazeera, 26/2/2017: “US court refuses to reinstate Trump’s Muslim ban”
10 Salon 18/2/2017: “Trump’s gift to Wall Street: When it comes to bank regulations, there’s nobody better to consult than bankers themselves”
11 Politico 5/1/2017: “GOP leaders slow-walk Trump’s infrastructure plan”
12 US News 13/3/2017: “Cooperation with Russia in Syria Off the Table for Trump Team”
13 New York Times 7/3/2017: “Top U.S. General Discusses Syria With Counterparts From Russia and Turkey”
14 New York Times 13/2/2017: “Michael Flynn Resigns as National Security Adviser”
15 Observer 16/3/2017: “Dennis Kucinich Blasts Illegal US War in Syria as Trump Adds Boots on the Ground”
16 Bloomberg 15/3/2017: “Trump Wins Saudi Praise for ‘Turning Point’ After Meeting Prince”
17 Vox 10/2/1017: “Donald Trump decides to honor the “One China” policy”
