Του Μιχάλη Γουδή *
Η ερευνητική δημοσιογραφία μόλις απέκτησε το δικό της παγκόσμιο δίκτυο συνεργασίας και εν δυνάμει φιλοξενίας. Ο Μιχάλης Γουδής συνάντησε στη Σχολή Δημοσιογραφίας του Μονάχου μία εκ των τριών ιδρυτών της πλατφόρμας Hostwriter και δεν άργησε να γίνει και ο ίδιος μέλος της
«Ανακάλυψε μια ιστορία, εντόπισε έναν συνάδελφο, βρες έναν καναπέ».
Στο βασικό μήνυμα που βρίσκει κανείς στην ιστοσελίδα του Hostwriter συνοψίζονται τα τρία βασικά συστατικά της νεοσύστατης διαδικτυακής πλατφόρμας, που φιλοδοξεί να φέρει σε επαφή δημοσιογράφους απ’ όλο τον κόσμο, ώστε όχι μόνο να συνεργαστούν, αλλά αν θέλουν και να φιλοξενήσουν ο ένας τον άλλον.
Το ρεπορτάζ ανέκαθεν οδηγούσε τους δημοσιογράφους σε αναζήτηση πληροφοριών στα πιο μακρινά και απίθανα μέρη του πλανήτη.
Ένας άγνωστος τις περισσότερες φορές «fixer», που αναλάμβανε να βρει τις κατάλληλες επαφές και να οργανώσει την έρευνα, διευκολύνοντας το έργο μιας δημοσιογραφικής αποστολής, υπήρξε επί σειρά ετών η πλέον συνηθισμένη πρακτική.
Μια επίσκεψη στην Τυνησία στα τέλη του 2011 ώθησε τη Γερμανίδα ρεπόρτερ Sandra Zistl και δυο συναδέλφους της να δημιουργήσουν την πλατφόρμα Hostwriter, φιλοδοξώντας να οδηγήσουν την ερευνητική δημοσιογραφία σε αχαρτογράφητα ύδατα.
«Βρέθηκα στην Τυνησία μαζί με τη συνάδελφο μου Tabea Grzeszyk αμέσως μετά τις εκλογές του 2011. Είχαμε οργανώσει μια αποστολή με συνολικά δέκα δημοσιογράφους από τα μεγαλύτερα Μέσα της Γερμανίας. Όλοι, όπως ήταν φυσικό, ήθελαν να μιλήσουν με τον ηγέτη του κινήματος Ennahda, Rachid Ghannouchi. Χάρη στην επιμονή και τις επαφές που δημιουργήσαμε επιτόπου με την Tabea, καταφέραμε να μιλήσουμε εμείς τελικά με τον Ghannouchi.
Όμως η ιστορία δεν σταματά εδώ. Μολονότι είχαμε στα χέρια μας ένα “λαυράκι” κατά κάποιον τρόπο, εντούτοις δεν λειτουργήσαμε ανταγωνιστικά προς τους υπόλοιπους συναδέλφους της ομάδας. Θεωρούμε πως οι δημοσιογραφικές αποστολές πρέπει να βασίζονται στη συνεργασία.
Έτσι αποφασίσαμε να μοιραστούμε τη δουλειά, τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τη μετάφραση. Στη συνέχεια επικοινωνήσαμε όλοι με τα Μέσα μας στη Γερμανία, τα οποία δημοσίευσαν στο σύνολό τους τη συνέντευξη».
Τι εστί Hostwriter
Αυτή η σύντομη ιστορία αποδίδει κατά την Sandra και το πνεύμα που διαπνέει την πλατφόρμα του Hostwriter, ένα πνεύμα παγκόσμιας συνεργασίας μεταξύ των δημοσιογράφων, που εντέλει καταλήγει να ενισχύει την καλή δημοσιογραφία.
Αυτή η εμπειρία τής έρχεται απευθείας στο μυαλό, μου απαντά, όταν σκέφτεται ποια αφορμή ευθύνεται για τη γέννηση του Hostwriter. «Η αναζήτηση επαφών στις ξένες χώρες και η παραγωγή της ιστορίας όλοι γνωρίζουμε πως συνιστούν μια διαδικασία υψηλού ανταγωνισμού. Όμως νά πώς μπορούμε να προωθήσουμε τη συνεργασία στη θέση του στείρου ανταγωνισμού», συμπληρώνει η Sandra.
Ένας υπολογιστής αρκεί για να γίνει ένας δημοσιογράφος μέλος του δικτύου. Η διαδικασία εγγραφής είναι απλή και ταυτόχρονα αναλυτική. Η δημιουργία του προφίλ συνοδεύεται από τη συνοπτική παρουσίαση δειγμάτων της δουλειάς του.
Στη συνέχεια δηλώνει κανείς το βαθμό εμπλοκής που επιθυμεί, ο οποίος κυμαίνεται από την απλή παροχή συμβουλών ή πληροφοριών σε κάποιον συνάδελφο που οργανώνει μια έρευνα, μέχρι τη συνεργασία στην παραγωγή του ρεπορτάζ. Άλλη μια καινοτομία, όμως, εντοπίζεται στη δυνατότητα που παρέχει η πλατφόρμα για φιλοξενία συναδέλφων.
Ακολουθώντας το πρότυπο του Couchsurfing, που έχει αλλάξει τα δεδομένα για τους ταξιδιώτες χαμηλού προϋπολογισμού, το Hostwriter ενθαρρύνει τη φιλοξενία και μέσω αυτής, τη σύναψη φιλιών. Άλλωστε όπως εκμυστηρεύτηκε η Sandra στην παρουσίαση της πλατφόρμας στο Μόναχο, «καθώς συζητάς την ιστορία γύρω από το τραπέζι της κουζίνας με ένα φλιτζάνι καφέ, εκεί γεννιούνται και οι φιλίες».
Αξιοσημείωτο είναι πως η συμμετοχή στο Hostwriter είναι δωρεάν, σε αντίθεση για παράδειγμα με το Muck Rack, μια μάλλον συναφή προσπάθεια από την Αμερική. Εκεί οι δημοσιογράφοι έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν το διαδικτυακό τους portfolio, να δικτυωθούν με συναδέλφους και να προωθήσουν τη δουλειά τους. Στο διαδίκτυο το Muck Rack είναι συνοπτικά γνωστό ως το Facebook για δημοσιογράφους, όμως η συμμετοχή σε αυτό κοστίζει 180 δολλάρια μηνιαίως.
Μια γυναικεία υπόθεση
Η Sandra Zistl, η Tabea Grzeszyk και η Tamara Anthony ένωσαν τις δυνάμεις και τις ιδέες τους σε έναν εξαρχής καθαρά γυναικείο συνασπισμό. Το Hostwriter ακολούθησε λίγο πολύ τα βήματα μιας start-up επιχείρησης. Όπως μου εξηγεί η Sandra, «πήγαμε βήμα βήμα, γιατί φυσικά δεν ήταν καθόλου εύκολο να βρούμε την αρχική χρηματοδότηση. Λάβαμε σε πρώτη φάση δυο υποτροφίες το 2013 και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα. Είναι αλήθεια αυτό που λένε, κάθε αρχή και δύσκολη».
Ο οργανισμός που συστάθηκε από τις τρεις δημοσιογράφους έλαβε άμεσα μεγάλη δημοσιότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως η μεγάλη και έγκυρη Süddeutsche Zeitung, παρουσίασε το Hostwriter στο πλαίσιο ενός μεγάλου αφιερώματος στη γυναικεία επιχειρηματικότητα στα Μέσα Επικοινωνίας –παρόλο που το Hostwriter είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός–, με τίτλο «Η εποχή των Ιδρυτριών».
Η συντάκτρια του άρθρου, Kathrin Hollmer, τονίζει πως συνεχώς αυξάνονται τα παραδείγματα γυναικών που καινοτομούν στον μέχρι πρότινος ανδροκρατούμενο χώρο του Τύπου στη Γερμανία, και δεν διστάζουν να δημιουργήσουν για τους εαυτούς τους τις δουλειές που θα ήθελαν να κάνουν στο πλαίσιο ιδιότυπων μιντιακών start-up επιχειρήσεων.
Οι αριθμοί, η δομή και η εξέλιξη
Παρόλο που ακόμη προσπαθεί να καταπολεμήσει κάποιες «παιδικές ασθένειες», σύμφωνα με τη Sandra, η πλατφόρμα του Hostwriter αριθμεί ήδη περισσότερα από 700 μέλη από 35 χώρες. Μάλιστα κάποια από αυτά τα μέλη αναλαμβάνουν το ρόλο του πρεσβευτή της προσπάθειας, δημιουργώντας βίντεο με τη δική τους εμπειρία και προσκαλώντας ακόμη περισσότερους δημοσιογράφους στο συγκεκριμένο δίκτυο.
Η «συμβίωση» των μελών στο δίκτυο υπακούει σε έναν αναλυτικό κώδικα ηθικής, ο οποίος ορίζει σαφείς κανόνες καλής συμπεριφοράς αλλά και προστασίας τόσο της δουλειάς όσο και των δεδομένων των συμμετεχόντων. Η πλατφόρμα του Hostwriter δεν συνιστά εύφορο έδαφος για αντιεπαγγελματική συμπεριφορά, αντιθέτως νομικές δικλείδες ασφαλείας εγγυώνται σε κάθε περίπτωση την ομαλή λειτουργία του εγχειρήματος.
Σημαντικό, αν όχι ζωτικό ρόλο στην ύπαρξη του Hostwriter διαδραματίζουν οι συνεργάτες (partners). Ιδρύματα όπως η Konrad Adenauer Stiftung, διεθνείς οργανισμοί όπως οι Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα, αλλά και πανεπιστημιακές σχολές διεθνούς κύρους, όπως η Σχολή Δημοσιογραφίας του Μονάχου, είναι μόνο μερικοί από αυτούς.
«Η σχέση μας με τους συνεργάτες μας είναι κατά κάποιον τρόπο μια φιλία με γερά θεμέλια», λέει η Sandra και συμπληρώνει: «Προσκαλούμε και υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον, προωθούμε την έννοια της δικτύωσης. Και φυσικά, κάθε συνεργάτης είναι ελεύθερος να επιλέξει τη φύση της σχέσης μας. Εξίσου σημαντικό είναι ότι τα μέλη των συνεργατών μας μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους μικρότερα δίκτυα στο πλαίσιο του Hostwriter».
Έστω κι αν έχει συμπληρώσει αισίως μόλις τέσσερις μήνες ζωής, δεν απέφυγα να προτρέξω και πριν ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας, ρώτησα τη Sandra ποια θα ήταν η ιδανική, κατά την ίδια, εξέλιξη του Hostwriter. «Ευελπιστούμε η πλατφόρμα μας να καλλιεργήσει την ιδέα πως μέσα από τη συνεργασία μόνο κέρδος μπορούν να έχουν οι δημοσιογράφοι. Και μάλιστα ειδικά όταν πρόκειται για συνεργασία με ίσους όρους, όπου καθένας αμείβεται και η δουλειά του αναγνωρίζεται.
Φιλοδοξούμε να πείσουμε τους συναδέλφους μας πως οι καλύτερες ιστορίες γεννιούνται αν προσπαθήσουμε να ενώσουμε μαζί τα κομμάτια του παζλ. Γιατί τελικά μια καλή ιστορία μπορεί να φτάσει σε μεγαλύτερο κοινό και να πουληθεί σε περισσότερα από ένα Μέσα σε διαφορετικές χώρες.
Αναφορικά με τους αριθμούς, θα χαιρόμουν ιδιαίτερα αν μια μέρα είχαμε Hostwriters σε κάθε γωνιά του πλανήτη…», ήταν η απάντησή της σε μια τέλεια ισορροπία δυναμισμού, αισιοδοξίας και ταπεινότητας.
* Ο Μιχάλης Γουδής είναι δηµοσιογράφος. Αυτή την περίοδο ζει και εργάζεται στις Βρυξέλλες (about.me/michalis.goudis).
Σύνδεσμοι:
– Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Hostwriter, www.hostwriter.org.
– ∆ιαβάστε (στα γερµανικά) το αφιέρωµα της Süddeutsche Zeitung στο Hostwriter
– Γνωρίστε το Muck Rack
