της Δέσποινας Φούσκα*
Όταν ξεκίνησε η έρευνα σχετικά με το ντοκιμαντέρ για τους Αγνοουμένους, πολύ πριν αποκτήσει όνομα, ταυτότητα και κοινό, ένα από τα πρώτα ερωτήματα που διατυπώθηκαν ήταν σχετικά με τον αριθμό τους. Πόσοι είναι οι άνθρωποι, την τύχη των οποίων θα διερευνούσε το ντοκιμαντέρ; Το ερώτημα φάνταζε περισσότερο διεκπεραιωτικό και η απάντησή του θεωρούσαμε ότι θα ήταν ένας απόλυτος αριθμός. Και όμως, μόλις είχαμε μπροστά μας μία από τις πρώτες γκρίζες ζώνες του ζητήματος και, ταυτόχρονα, ένα αναπάντητο και εξ αυτού του λόγου βασανιστικό ερώτημα για τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Άλλο σημείο προβληματισμού ήταν ο πολύτιμος χρόνος που χάθηκε τόσο τα κρίσιμα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή, αλλά ακόμη και μετά την ίδρυση της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους έως και σήμερα. Με ευθύνη όλων των πλευρών, προφανώς όχι ισομερή, η πανταχόθεν ολιγωρία αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην αναζήτηση της τύχης των ανθρώπων που αγνοούνται ακόμη και σήμερα, 45 χρόνια μετά την Τουρκική εισβολή, γεμίζοντας θλίψη τους συγγενείς και επιτείνοντας την αγωνία τους. Και, αν οι ευθύνες δεν είναι ίσες για όλους, δεν πρέπει να παραβλέπεται η συνολική αποτυχία των ιθυνόντων να διευθετήσουν μία ναι μεν περίπλοκη, αλλά, σε κάθε περίπτωση, τεραστίου ενδιαφέροντος υπόθεση σε όρους ανθρώπινου κόστους. Σύμφωνα με τα όσα εξιστορεί ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, δικηγόρος, κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, στο ντοκιμαντέρ, ένας στους 400 Κυπρίους ήταν Αγνοούμενος, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι, αν όχι σε κάθε μεγάλη οικογένεια, τότε σίγουρα σε κάθε γειτονιά, υπάρχει ένας άνθρωπος που αναζητείται. Η ιστορία των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών, που εξιστορείται αφηγηματικά στην ταινία, ενισχύει βουβά το ζήτημα του ανθρώπινου κόστους.
Αυτό που κυρίως αποκομίσαμε από τις μέχρι τώρα προβολές του ντοκιμαντέρ στην Κύπρο (Λευκωσία, Λεμεσός, Παραλίμνι) είναι η συνειδητοποίηση ότι η υπόθεση των Αγνοουμένων αποτελεί ένα βαθιά ανθρωπιστικό ζήτημα, πέραν της πολιτικής και νομικής διάστασής του. Οι άνθρωποι που άφησαν πίσω τους οι Αγνοούμενοι και που διαχρονικά βρίσκουν μπροστά τους σφραγισμένες πόρτες, στόματα και αρχεία ερμητικά κλειστά, αδιαφορία και υποσχέσεις, δικαιούνται να μάθουν έστω το τι συνέβη στους αγαπημένους τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Μαρία Καρεφυλλίδου, αδερφή του αγνοούμενου Χρίστου, εκείνο που αποτελεί πάγιο αίτημα όλων των συγγενών των Αγνοουμένων είναι η αλήθεια.
Αυτό που καθιστά το ζήτημα των Αγνοουμένων ανοικτή πληγή για την Κύπρο είναι ότι οι χειρισμοί για την αντιμετώπισή του, που εν προκειμένω αποδεικνύονται κατώτεροι των περιστάσεων, οδηγούν σε δυσπιστία και απογοήτευση για το πώς θα οικοδομηθεί μία γερή βάση για την επίλυση όλων των ζητημάτων που άπτονται του Κυπριακού. Πώς μπορεί να υπάρξει μια ειρηνική λύση, όταν υφίστανται συνεχείς παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου ακόμη και σήμερα; Είναι τελικά όλοι ίσοι ενώπιον του νόμου ή επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ότι το διεθνές δίκαιο «μεροληπτεί» υπέρ του ισχυρού; Μπορεί η λήθη να αποτελέσει λύση; Ασφαλώς όχι. Άλλωστε, οι συζητήσεις που ακολουθούν τις προβολές με τη συμμετοχή του κοινού, όπου οι θεατές μετατρέπονται σε δυναμικούς συνομιλητές, αναδεικνύουν την ανάγκη των ανθρώπων αφενός να διηγηθούν τις ιστορίες τους και, αφετέρου, να μη λησμονηθεί η σελίδα αυτή της ιστορίας της Κύπρου, κρύβοντας κάτω από το χαλί το πραγματικό πρόβλημα.
Τα επόμενα βήματα του ντοκιμαντέρ, με προβολές εντός και εκτός των τειχών, στόχο έχουν την ανάδειξη του ζητήματος των Αγνοουμένων, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας και τη συμμετοχή στην προσπάθεια επίσπευσης των ερευνών, μέσω κυρίως της εμπλοκής της κοινωνίας των πολιτών.
Πρώτος σταθμός για τα Ίχνη στο διεθνές τους ταξίδι ήταν η Θεσσαλονίκη, στις 6 και 7 Μαρτίου, στο πλαίσιο του 21ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Τα Ίχνη, με τη συμμετοχή τους στην κατηγορία «Ανεξίτηλες Μνήμες», αποτέλεσαν ένα από τα συνολικά 81 ελληνικά ντοκιμαντέρ που επιλέχθηκαν να προβληθούν από σύνολο 132 αρχικώς υποβληθέντων. Στη συνέχεια, έχουν προγραμματιστεί προβολές σε όλη την Ελλάδα, σε τηλεοπτικά δίκτυα, σε διεθνή φεστιβάλ και οργανισμούς. Παράλληλα, συνεχίζονται οι προβολές στην Κύπρο, καθώς απώτερος στόχος είναι τα Ίχνη να φθάσουν σε κάθε σπίτι.
Τα Ίχνη είναι μία ανεξάρτητη παραγωγή. Η υποστήριξη του κοινού δεν επιτρέπει την ιστορία των Αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο να λησμονηθεί. Για την ανάδειξη του ζητήματος, όπως του αξίζει, ακόμη και η πιο μικρή οικονομική συνεισφορά βοηθάει να ακολουθήσουν τα ίχνη των Αγνοουμένων ολοένα και περισσότεροι. Μάθετε πώς μπορείτε να στηρίξετε τα Ίχνη μέσω της ιστοσελίδας του ντοκιμαντέρ.
*Τελειόφοιτη του ΜΠΣ Επικοινωνία & Νέα Δημοσιογραφία του ΑΠΚΥ, μέλος του Advanced Media Institute και της Ομάδας Έρευνας και Παραγωγής του ντοκιμαντέρ Ίχνη.
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
