Δύο πρόσφατες έρευνες δείχνουν την πτώση της εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ στις ΗΠΑ, αλλά και τη σύνδεση που έχει η αμφισβήτηση των ΜΜΕ με τη γενική απαξίωση των θεσμών. Μια σύγκριση με τα ελληνικά δεδομένα.
Μια από τις λίγες χώρες στην ετήσια έκθεση του Ινστιτούτο Ρόιτερς της Οξφόρδης που βρίσκεται κάτω από την Ελλάδα στην εμπιστοσύνη των πολιτών της προς τα ΜΜΕ της, είναι οι ΗΠΑ. Η απαξίωση από τους πολίτες είναι κάτι που δεν αφορά μόνο τα ΜΜΕ, αλλά είναι ένα τμήμα της κρίσης θεσμών στις ΗΠΑ, η οποία καταγράφεται σε πρόσφατη έρευνα της Gallup.
Η συνολική εμπιστοσύνη σε θεσμούς στις ΗΠΑ είναι η χαμηλότερη από τότε που την μετράει η Gallup, έχοντας φτάσει στο 27%. Μια σύγκριση με την Ελλάδα είναι διαφωτιστική.
Αν και η απαξίωση έχει διαφορετική προέλευση στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα, δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε πως η απαξίωση των ΜΜΕ δεν έρχεται μόνη της, αλλά συνήθως έπεται ή προηγείται της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος. Και στις δύο χώρες, πρώτος σε δημοφιλία θεσμός είναι ο στρατός – και πάλι σημειώνοντας πως ο στρατός των ΗΠΑ είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τον ελληνικό – ένα φαινόμενο κοινό σε όλη τη Δύση, το οποίο χρήζει περαιτέρω ανάλυσης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως σε χώρες με υψηλή αξιοπιστία του Τύπου (π.χ. στη Φινλανδία), αυτή υφίσταται σε συνδυασμό με την επαρκή εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς. Σημειώστε πως η τάση απαξίωσης του συνδικαλισμού είναι μεγαλύτερη πλέον στην Ελλάδα από ό,τι στις ΗΠΑ…
Στις ΗΠΑ όμως αυτό που έχουμε είναι μια κρίση θεσμών και νομιμοποίησης του όλου πολιτικού συστήματος κι αυτό έχει μεγάλη σημασία όταν μιλάμε για την ηγέτιδα δύναμη της Δύσης. Σε συνδυασμό με μια πρωτοφανή πολιτική και κοινωνική πόλωση, αλλά και τη θριαμβευτική άνοδο της οικονομικής, κοινωνικής και θρησκευτικής ακροδεξιάς, το πλαίσιο εμπνέει ανησυχία.
Τελευταίο στοιχείο, που φαίνεται πως στον ένα ή τον άλλο βαθμό αφορά όλες τις χώρες όπου ετέθη το ερώτημα (η Ελλάδα δεν ήταν μία από αυτές), ήταν το ποσοστό των ανθρώπων που δεν θέλουν να ακούν ειδήσεις. Τόσο στις ΗΠΑ, όσο ακόμα περισσότερο και σε χώρες όπως η Βρετανία ή η Βραζιλία τα ποσοστά όσων αποφεύγουν συστηματικά, καθημερινά ή πάντως συχνά να ακούσουν ειδήσεις έχουν εκτοξευθεί την τελευταία χρονιά (και η πανδημία έχει παίξει έναν ρόλο, αλλά και η θλίψη και η ανησυχία που προκαλούν οι ειδήσεις είναι και αυτός ένας παράγοντας που κάνει τους ανθρώπους να μη θέλουν να μάθουν τίποτα). Πρόκειται ίσως για μια διαδικασία απομόνωσης και απολιτικοποίησης; Υποψιάζομαι χωρίς δημοσκοπικά στοιχεία, πως και στην Ελλάδα το ποσοστό του “ειδησεογραφικού αναχωρητισμού” είναι σημαντικό…