του Λεωνίδα Βατικιώτη
Απότομα προσγείωσε τη συζήτηση για την επόμενη μέρα ο ιδρυτής της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, με το άρθρο του στο περιοδικό Economist στις 23 Απριλίου. Ο Αμερικανός μεγιστάνας, που συγκέντρωσε για δεύτερη φορά στη ζωή του τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του, εστιάζοντας έγκαιρα στην απειλή των επιδημιών, ξεκαθάρισε ότι ο «ξέγνοιαστος» Δεκέμβρης του 2019 θα αργήσει πολύ να επιστρέψει. Θα χρειαστούμε τουλάχιστον έναν χρόνο για να επανέλθουμε στην υγειονομική κατάσταση που υπήρχε πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας κι αυτό μάλιστα θα συμβεί όταν θα έχει ανακαλυφθεί το εμβόλιο εναντίον του COVID-19. Ούτε όταν θα έχουν μειωθεί τα κρούσματα, ούτε όταν η ανοσία θα έχει επιδράσει στους πληθυσμούς.
Δοθέντος λοιπόν ότι το τέλος της πανδημίας θα αποδειχθεί πολύ πιο αργό και μακρόσυρτο, σε αντίθεση με την απότομη και θυελλώδη εμφάνισή της, οι υποδομές του συστήματος υγείας καλούνται να αντεπεξέλθουν σε έναν μαραθώνιο αγώνα. Σε αυτήν την προοπτική, το μοντέλο της καμπύλης που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στο ξέσπασμα της πανδημίας αποδεικνύεται εντελώς ακατάλληλο για να απεικονίσει την εξέλιξή της, δηλαδή την αρχή και το τέλος της. Το σκεπτικό πίσω από τις παραινέσεις για περιορισμό, ακόμη και κατάργηση, των κοινωνικών συναναστροφών εστιαζόταν στην προσπάθεια συγκράτησης του αριθμού των κρουσμάτων, ώστε να μην διαπεραστούν οι δυνατότητες του συστήματος υγείας, που εκφράζονται με την οριζόντια ευθεία. Η επίκληση της ανάγκης οριζοντιοποίησης (στο μέτρο του δυνατού) της καμπύλης, ως μέτρου διαχείρισης μιας κρίσης, βραχυπρόθεσμα εξυπηρέτησε, μιας και το άμεσο ζητούμενο ήταν ο ρυθμός εξάπλωσης του ιού (R0) να πέσει κάτω από το επίπεδο του 2 έως 3, όπως είχε παρατηρηθεί αρχικά στην Κίνα και σήμαινε ότι κάθε κρούσμα επιμόλυνε 2 έως 3 ακόμη άτομα, και να φτάσει ακόμη και κάτω του 1. Τα οφέλη στο σύστημα υγείας μιας τέτοιας συγκράτησης είναι εμφανή, αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι με βάση τις αρχικές εκτιμήσεις νοσηλεία απαιτούσε το 20% των ασθενών, εκ των οποίων το 5% χρειαζόταν Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και το 1% εξ αυτών μηχανικούς αναπνευστήρες. Μια εξάπλωση στον χρόνο, στο βαθμό που θα ήταν συμμετρική κι από τις δύο πλευρές της καμπύλης, μείωνε τις πιέσεις στο σύστημα υγείας.
Η καμπανοειδής μορφή της καμπύλης, είτε στη μία εκδοχή, που δεν λαμβάνονται μέτρα απομόνωσης (ας πούμε την ιταλική, ισπανική, βρετανική ή αμερικανική), είτε στην άλλη εκδοχή, που εφαρμόζονται μέτρα προστασίας (ας πούμε τη βουλγαρική, κροατική, αλβανική ή ελληνική) προϋποθέτει ωστόσο ότι ο κίνδυνος αποσύρεται με τον ίδιο ρυθμό που εμφανίστηκε. Κάτι που, με βάση την πρόβλεψη του Γκέιτς, αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός. Όποιοι δηλαδή ετοίμαζαν πάρτι για να γιορτάσουν την επιστροφή στην κανονικότητα θα περιμένουν πολύ, αν δεν θέλουν να εξελιχθούν σε φορείς μετάδοσης του COVID-19. Η επ’ αόριστον αναβολή πάρτι, εκδρομών, διακοπών, συναυλιών και συνευρέσεων είναι το λιγότερο…
Το σημαντικότερο είναι ότι το σύστημα υγείας, αν αποδείχθηκε μία φορά ανεπαρκές να διαχειριστεί την κρίση στο ξέσπασμά της, έχοντας τη δυνατότητα τότε να ρίξει στη μάχη όλες τις εφεδρείες και τα αποθέματα δύναμης του ανθρώπινου δυναμικού, θα αποδειχθεί πολύ πιο ανεπαρκές να διαχειριστεί μια μακρόσυρτη κρίση που θα διαρκέσει έναν χρόνο ακόμη. Υπό αυτό το πρίσμα, γίνεται εμφανές ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να εντοπιστεί στην καμπύλη (και στην προσπάθεια επιπεδοποίησής της), αλλά στην οριζόντια ευθεία που αντιπροσωπεύει τις δυνατότητες του συστήματος υγείας. Ο στόχος επομένως που πρέπει να τεθεί είναι ένας και απλός: Άμεση ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας με ανθρώπινο δυναμικό, κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό. Να γίνει επομένως αντιληπτό ότι το πρόβλημα έγκειται στην ευθεία των δυνατοτήτων του συστήματος υγείας κι όχι στην… καμπύλη εξάπλωσης της πανδημίας.
Η ανάγκη επικέντρωσης των προσπαθειών αντιμετώπισης της πανδημίας στην αναβάθμιση του δημόσιου συστήματος υγείας, έτσι ώστε η οριζόντια ευθεία να μετακινηθεί προς τα πάνω, φαίνεται εύκολα, αν δούμε τη σταθερή υποβάθμισή του τα τελευταία χρόνια. Αν δούμε δηλαδή πόσο χαμηλά κατέβηκε η οριζόντια ευθεία εξαιτίας της πολιτικής λιτότητας, που έκοβε διαρκώς κονδύλια από προσλήψεις γιατρών, νοσηλευτών και διοικητικού προσωπικού και αγορές εξοπλισμού, στρώνοντας έτσι το έδαφος στον ιδιωτικό τομέα για εύκολα κέρδη.
Τα κατωτέρω διαγράμματα δείχνουν πόσο χαμηλά έπεσε η οριζόντια ευθεία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη νότια Ευρώπη, εξετάζοντας ένα μόνο από τα πολλά κριτήρια: τον αριθμό κλινών στα δημόσια νοσοκομεία. Εν συντομία, από το 2000 έως το 2017 η μείωση στην Ελλάδα ήταν 18% (από 35.773 σε 29.495), στην Πορτογαλία 19% (από 29.700 σε 24.050) και στην Ισπανία 4% (από 98.718 σε 95.141). Στη δε Ιταλία, από το 2003 έως το 2017 η μείωσε έφτασε το 23% (από 167.594 σε 128.483 δημόσιες νοσοκομειακές κλίνες)!
ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΛΙΝΩΝ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Πηγή: Eurostat
Μείωση στις δημόσιες νοσοκομειακές κλίνες παρατηρήθηκε την προηγούμενη εικοσαετία σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση κι όχι μόνο στην Ελλάδα, όπως έχουν δείξει πολλές και αξιόπιστες επιστημονικές (βλέπε ΚΕΠΥ, 2020/2) και δημοσιογραφικές έρευνες (εντελώς ενδεικτικά της Ε. Μαυρούλη και του Δ. Κούλαλη). Από τις περικοπές στην υγεία, ωστόσο, περισσότερο θίχτηκαν οι χώρες που υπέστησαν κατά την προηγούμενη δεκαετία προγράμματα διαρθρωτικής προσαρμογής, ως όρο για τη δανειοδότησή τους. Καθόλου τυχαία, όπως φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα, οι τρεις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού που δηλώνει ανικανοποίητες ιατρικές ανάγκες είναι η Λετονία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία (42%, 41% και 40%, αντίστοιχα). Η Ελλάδα, με το 30% του πληθυσμού της να δηλώνει πώς δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ιατρικές του ανάγκες είτε επειδή δεν έχει την οικονομική δυνατότητα είτε για λόγους απόστασης είτε λόγω έλλειψης προσωπικού του συστήματος υγείας που ως αποτέλεσμα έχει ατελείωτες λίστες αναμονής, ξεπερνά σταθερά τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Η αιτία του κακού, επομένως, βρίσκεται στην προγενέστερη… επιπεδοποίηση του συστήματος υγείας και όχι στην καμπύλη…
Πηγή: Eurostat, ημερομηνία άντλησης στοιχείων: 20 Απριλίου 2020
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
