Η αλήθεια είναι ότι κυκλοφόρησαν ορισμένα ιδιαίτερα αξιόλογα βιβλία το 2023, από εκείνα που κάνουν τους αναγνώστες να αναστενάξουν με ανακούφιση και χαρά. Πρόκειται για βιβλία καίρια, άλλοτε θεματολογικά και άλλοτε στον τρόπο διαπραγμάτευσης του θέματος, αλλά και συνταρακτικά, όπως ακριβώς πρέπει να είναι η λογοτεχνία. Φυσικά δεν έχω εποπτεία του συνόλου της λογοτεχνικής παραγωγής, δεν είναι εφικτό αυτό για έναν μόνο άνθρωπο, χώρια που προσωπικές δυσκολίες με πήγαν πίσω στην ανάγνωση, κατέβαλα πάντως φιλότιμες προσπάθειες να παρακολουθήσω το “talk of the town”, ιδίως όσον αφορά την ποίηση:
Στην κατηγορία της ποίησης, λοιπόν, ξεχώρισα ιδιαιτέρως:
Την ποιητική συλλογή Sonderkommando του Γιάννη Στίγκα (εκδόσεις Άγρα). Κυκλοφόρησε τελευταία (τον Οκτώβριο), την αναφέρω πρώτη γιατί κατά τη γνώμη μου ο Γιάννης είναι ο καλύτερος της γενιάς του. Έχει τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να γράφει που είναι κατά την άποψή μου απλά συγκλονιστικός, γιατί είναι πολυεπίπεδος, έχει βάθος, έχει ρυθμό, είναι καίριος και ξέρει πώς να χτυπάει τις πιο ευαίσθητες χορδές του αναγνώστη.
Τη συλλογή Μύθοι για το τέλος του κόσμου της Ευτυχίας Παναγιώτου (εκδόσεις Κέδρος). Πολυαναμενόμενη η συλλογή της Ευτυχίας, μας δικαίωσε εκατό τοις εκατό για την αναμονή. Ευαίσθητη, σπαρακτική στα σημεία, η ανασύσταση παλιότερων κειμένων με την παρέμβαση ενός μεταγενέστερου επιμελητή ασκεί σαν θέμα ιδιαίτερη γοητεία και είναι ένα έξυπνο εύρημα που μιλά για τον τρόπο που η ζωή μας ολοένα ξαναγράφεται από εμάς τους ίδιους, λειτουργώντας ουσιαστικά σαν παλίμψηστο.
Τη συλλογή Ημέρες καλοσύνης της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη (εκδόσεις Πόλις). Η Κρυστάλλη είναι πραγματικά πνευματικός άνθρωπος, με εμβρίθεια, ευρύτατη γλωσσομάθεια και σοβαρές σπουδές, πράγμα που φαίνεται και σε αυτή της τη συλλογή που, για μένα, είναι η καλύτερή της. Αιχμηρή, καυστική εκεί που πρέπει, είναι όμως ελπιδοφόρα και αναζωογονητική της πίστης προς τις δυνατότητες του ανθρώπου.
Τη συλλογή Μικρές κανίβαλες της Νίκης Χαλκιαδάκη (εκδόσεις Μανδραγόρας). Η Νίκη βάζει τα ποιητικά της υποκείμενα να παλεύουν με τα κάθε λογής τραύματα που κρύβει η σχέση των παιδιών με τους γονείς, ιδίως όταν είναι προβληματική για κάποιον λόγο: εξαιτίας της απώλειας του ενός, της κτητικότητας του άλλου, τους κάθε λογής ψυχολογικούς εκβιασμούς, για να αναφέρω μερικούς. Συγκλονιστική η συλλογή, σκληρή αρκετές φορές, πάντως εξαιρετική από κάθε άποψη.
Ποιες άλλες ποιητικές συλλογές ξεφύλλισα και θεωρώ επίσης σημαντικές αλλά δεν πρόλαβα να τις διαβάσω όπως θα ήθελα και να γράψω γι’ αυτές:
Το σώμα του Γιάννη Αντιόχου (εκδόσεις Ίκαρος). Ο Γιάννης είναι κατά την άποψή μου πάρα πολύ σημαντική ποιητική φωνή της γενιάς του. Σε αυτή τη συλλογή, αναπλαισιώνει παλιότερα ποιήματά του σε ένα νέο σώμα, το οποίο περιλαμβάνει και ορισμένα αδημοσίευτα. Θα το είχα διαβάσει από τα πρώτα, αν η έκτασή του δεν ήταν αποτρεπτική για τον περιορισμένο και συνήθως αποσπασματικό χρόνο που μπορώ να διαθέσω.
Το Οξυγόνο δύο της Ελένης Γαλάνη (εκδόσεις Ρώμη). Συγκλονιστικές οι δανεισμένες από την Ιερά Παράδοση και τη μυθολογία ποιητικές ηρωίδες της Ελένης μιλούν για τις θρυαλλίδες του εαυτού και του κόσμου, τις ματαιωμένες προσδοκίες και το θαύμα που δεν έγινε, σε ένα βιβλίο για το οποίο δεν βρήκα το κουράγιο να γράψω, επειδή με αφορούσε με έναν πολύ προσωπικό τρόπο.
Την Αλιρρόη του Γιώργου Δελιόπουλου (εκδόσεις ΑΩ). Ευαίσθητη ποιητική γραφή, πολυεπίπεδη, προτείνει την ενατένιση του μηδενός στον καθρέφτη όπου όλοι μας κοιταζόμαστε, κάνοντας καταβυθίσεις στη μνήμη και ανασύροντας στο παρόν ματαιωμένα όνειρα και θαύματα. Μια πολύ αξιόλογη ποιητική συλλογή που μου θυμίζει και το όνομά της μητέρας μου (Καλλιρρόη), γι’ αυτό ίσως μου φάνηκε και αβάσταχτη.
Τη συλλογή γνωρίζω αυτές που πλέκουν στη μέση της θάλασσας της τρία έπσιλον (εκδόσεις Θράκα) ή Ευσταθίας Π. Πολύ ιδιαίτερη η γραφή της, με πρωτότυπους μετασχηματισμούς που δημιουργούν υπόκωφους αντίλαλους και στοιχειώνουν. Ανανεωτικό να βλέπεις τέτοιες ποιητικές φωνές!
Τη συλλογή Στα βαθιά της Μεσογείου του Ντίνου Σιώτη (εκδόσεις Κοινωνία των (δε)κάτων). Γνώριμη η γραφή του Ντίνου, ξέρω πως μπορεί να γίνει συγκινητική, αν όχι συγκλονιστική, όταν καταπιάνεται με επίκαιρα ζητήματα. Αλλά πού χρόνος!
Από ανθολογίες, θα ήθελα να είχα προλάβει να διαβάσω την Ανθολογία ελληνικής κουήρ ποίησης (εκδόσεις Θράκα) – ούτε να την ανοίξω δεν πρόλαβα! Βεβαίως, ποτέ δεν είναι αργά.
Από μεταφρασμένη ποίηση, στάθηκα σε δύο βιβλία. Πάλι, πρόλαβα μόνο για το ένα να γράψω κι αυτό είναι ο Ταξιδιωτικός οδηγός για το τραύμα του Έντουαρντ Χιρς σε μετάφραση Διώνης Δημητριάδου και Βαγγέλη Αλεξόπουλου (εκδόσεις Βακχικόν). Ο Χιρς είναι σύγχρονος Αμερικανός ποιητής της ευαισθησίας, στιγμές της οποίας αποδίδει χαμηλόφωνα αλλά καίρια, ενίοτε θρηνώντας. Αλλά και το έτερο, το οποίο δεν πρόλαβα, Η ομορφιά του συζύγου της Ανν Κάρσον σε μετάφραση Ευτυχίας Παναγιώτου και Δημήτρη Αθηνάκη (εκδόσεις Πατάκη) είναι επίσης εξαιρετικό από πλευράς μετάφρασης αλλά και για το θέμα της απατημένης συζύγου και τον τρόπο που το πραγματεύεται η Κάρσον. Πολύ σημαντική η μεταφρασμένη ποίηση και ιδίως συγχρόνων μας, δεν θα σταματήσω να το λέω.
Στην κατηγορία του πεζού, που όλοι ξέρετε πως δεν είναι το φόρτε μου και σίγουρα δεν παρακαλουθώ το “talk of the town”, διάβασα πάντως απνευστί την Ιερεμιάδα της Χλόης Κουτσουμπέλη (εκδόσεις Εστία). Θεέ μου, τι βιβλίο! Η ανθρωπότητα μετά την έλευση ενός θανατηφόρου ιού μέσα από τα μάτια των λιγοστών επιζόντων.
Πολύ μου άρεσε επίσης Το αθώο της Βασιλικής Ηλιοπούλου (εκδόσεις Πόλις). Ένα ρημαγμένο κορίτσι επιστρέφει στο νησί του για να εξιχνιάσει τον θάνατο της αδερφής της που οδήγησε στη διάλυση της οικογένειας. Όμως, τι ψυχολογικά βάθη! Και ο τρόπος με τον οποίο έρχεται η Νέμεση, επίσης συγκλονιστικός.
Από νουβέλες, φοβερή βρήκα τη Homo Aeternus της Καίτης Βασιλάκου (εκδόσεις Τύρφη). Σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον, τα ρομπότ καταλαμβάνουν τον κόσμο ως πιο εξελιγμένο είδος, με το ανθρώπινο εκείνο να ολισθαίνει σε πρωτόγονες συμπεριφορές. Αυτό όμως μέχρι τα ρομπότ να ανακαλύψουν τον κόσμο των συναισθημάτων και τα καταβάλει και αυτά το αίσθημα της ματαιότητας…
Στην κατηγορία “Διήγημα”, εξαιρετική η συλλογή (όση πρόλαβα να διαβάσω δηλαδή) Δωμάτια με δόντια και άλλες κοφτερές ιστορίες της Έλσας Κορνέτη (εκδόσεις Μελάνι). Ώριμη, πολύ ώριμη η γραφή της Έλσας μας πηγαίνει πραγματικά σε μέρη θαυμαστά και τρομακτικά συγχρόνως, με άλλα λόγια άκρως γοητευτικά.
Αταξινόμητη ως είδος και φοβερά πρωτοποριακή θα αναφέρω, last but not least, τη Νικηταρού που τη λένε και Μπετίνα του Κώστα Βούλγαρη (εκδόσεις Βιβλιόραμα). Έγραψα για κείνη ένα σύντομο κριτικό σημείωμα στο άρθρο μου με τον προβοκατόρικο τίτλο “Όταν η αναγνωστική απόλαυση παρέλκει” όπου τη συνέκρινα (προφανώς όχι τυχαία) με έργα-κολοσσούς της ξένης λογοτεχνίας (την Οδύσσεια του Τζόις και Το ουράνιο τόξο της βαρύτητας του Πύντσον).
Ξέρετε ότι έγραψα και για άλλα αξιόλογα βιβλία μέσα στο 2023, απλά εδώ ήθελα να αναφέρω αυτά που προσωπικά θεωρώ πραγματικά πολύ αξιόλογα και μπόρεσα να σχετιστώ μαζί τους. Επίσης υπάρχουν πολλά ακόμη πολύ αξιόλογα βιβλία του 2023 που όμως δεν τέθηκαν υπόψη μου ή δεν πρόλαβα ούτε να τα ανοίξω…
Αυτά λοιπόν για το 2023! Ευτυχισμένο το 2024 με πολλές και ωραίες αναγνώσεις!
Χριστίνα Λιναρδάκη
*Ανσδημοσίευση από το stigmalogou.gr.
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
