της Xριστίνας Παπασολωμού,
H πολiτική θύελλα που ακούει στο όνομα Ντόναλντ Τραμπ έχει συμπαρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της. Και η καταιγίδα αυτή δε λέει να κοπάσει. Απειλές για στρατιωτική παρέμβαση σε Β. Κορέα και Βενεζουέλα, εμπορικά εμπάργκο σε Κίνα και ένα shut down της κυβέρνησης είναι μερικές μόνο από τις κινήσεις του προέδρου που ξεσήκωσαν ποικίλες αντιδράσεις τόσο στη διεθνή σκηνή όσο και στο εσωτερικό μέτωπο. Η πολιτική του προέδρου Τραμπ φαίνεται να κινείται γύρω από δύο άξονες: τον παρεμβατισμό και τον απομονωτισμό. Η στάση του παρουσιάζεται γενικότερα ασυνεπής, αφού η ρητορική του περί απομονωτισμού έρχεται συχνά σε σύγκρουση με τις παρεμβατικές του δηλώσεις. Αρχής γενομένης λοιπόν… ο ΟΗΕ!
Απομονωτισμός vs παρεμβατισμός: Round 1
Η πρώτη ομιλία του Τραμπ στον ΟΗΕ (19/9/17) βρίθει από ασυνέπειες. Υπερτονίζει την εθνική κυριαρχία, θεωρώντας ότι μόνο τα κυρίαρχα κράτη μπορούν να προοδεύσουν, παροτρύνοντας παράλληλα και τα υπόλοιπα κράτη να βάλουν ως προτεραιότητα τα εθνικά τους συμφέροντα. Οι λαϊκές επιταγές καθίστανται μείζονος σημασίας, γι’ αυτό και καλεί τους εταίρους του να τις σεβαστούν, όπως αντίστοιχα δηλώνει ότι θα πράξει και ο ίδιος. Κατηγόρησε, επίσης, τον ΟΗΕ για αναποτελεσματικότητα και αδικίες εις βάρους των ΗΠΑ, αφού αυτές επωμίζονται δυσανάλογο ποσοστό οικονομικών εισφορών στον οργανισμό σε σχέση με άλλα κράτη. Ενώ όλα αυτά οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι ο πρόεδρος προσπαθεί να απομονώσει την Αμερική από το διεθνές προσκήνιο ,γιατί το θεωρεί ασύμφορο για το κράτος του, οι απειλές που εκτόξευσε στη συνέχεια οδηγούν στο αντίθετο. Η απροκάλυπτη απειλή για ολική καταστροφή της Β. Κορέας αν δεν συμμορφωθεί όσον αφορά τα πυρηνικά και η επιβολή κυρώσεων σε Κούβα και Βενεζουέλα δείχνουν τη πρόθεση του πλανητάρχη να επέμβει στις υποθέσεις άλλων κρατών.
Απομονωτισμός vs παρεμβατισμός: Round 2
Παραπλήσια γραμμή διατηρήθηκε και κατά τη δεύτερη του ομιλία στον ΟΗΕ(25/9/18), όταν απέσυρε τις ΗΠΑ από διάφορες διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες θεωρεί ότι πλήττουν τα συμφέροντα του κράτους του υπονομεύοντας την κυριαρχία του. Γενικά, η απόρριψη της παγκοσμιοποίησης και η στροφή στον πατριωτισμό είναι η πυξίδα της πολιτικής του Τραμπ. Η δήλωση του, όμως, για σεβασμό στην εθνική κυριαρχία των κρατών και στο αναφαίρετο δικαίωμά τους να ζουν όπως αυτοί ορίζουν, καταρρίφθηκε από την απόφασή του να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ισραήλ ,από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Η παρέμβαση του στην διαμάχη ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη άφησε και πάλι αλγεινή εντύπωση.
Ιστορική αναδρομή στο δίπολο απομονωτισμού-παρεμβατισμού
Η πολιτική γραμμή που φαίνεται να χαράζει ο πρόεδρος Τραμπ, αν και αμφιλεγόμενη, δεν είναι καινοφανής. Το αμερικανικό κράτος από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα, φαίνεται να διατηρεί ως πάγια πολιτική γραμμή τον απομονωτισμό κάνοντας παράλληλα ,κατά το δοκούν, επεμβατισμό. Το σύνθημα, λοιπόν, ‘’America first’’ δεν ήταν απλά ένα τέχνασμα του Τραμπ για τη χειραγώγηση των ψηφοφόρων, αλλά μια παγιωμένη πεποίθηση στη συνείδηση πολλών Αμερικανών πολιτών.
«Ο πιο σπουδαίος κανόνας της συμπεριφοράς μας όσον αφορά τα άλλα έθνη είναι όταν επεκτείνουμε τις εμπορικές μας σχέσεις να μην έχουμε ταυτόχρονη πολιτική εξάρτηση», δήλωσε ο Τζώρτζ Ουάσιγκτον στην αποχαιρετιστήρια του ομιλία το 1796 σημαίνοντας την αρχή της πολιτικής του απομονωτισμού. Οι ΗΠΑ διαχωρίζοντας τη θέση τους από τους μέχρι πρότινος αποικιοκράτες τους και τους συνεχείς επεκτατικούς τους πολέμους, χάραξαν νέα πολιτική μακριά από έριδες. Η γραμμή αυτή επισφραγίστηκε το 1823 με το Δόγμα του τότε προέδρου Μονρόε. Σύμφωνα με αυτό, η Ευρώπη δεν έχει πλέον το δικαίωμα να παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Αμερικής, αλλά ούτε και η Αμερική στις υποθέσεις και τους πολέμους της Ευρώπης.
Σχεδόν ένα αιώνα αργότερα η Αμερική αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη γραμμή του απομονωτισμού και εισέρχεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αντίποινα για τον τορπιλισμό αμερικανικών πλοίων από τη Γερμανία. Μετά από αυτό επιστρέφει στον απομονωτισμό της, για να επανέλθει λίγα χρόνια αργότερα στον παρεμβατισμό και στην αναγωγή της πλέον ως παγκόσμιας δύναμης και ρυθμιστή της διεθνούς πολιτικής ζωής.
Η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ ήταν καθοριστική για τη μεταστροφή, τόσο της κυβέρνησης Ρούσβελτ όσο και της κοινής γνώμης, από την ουδετερότητα στην ενεργό εμπλοκή σε παγκόσμια ζητήματα. Η μεταπολεμική περίοδος και η μετέπειτα ψυχροπολεμική ήταν ίσως για τις ΗΠΑ η πιο ξεκάθαρη τοποθέτησή τους ενάντια στον απομονωτισμό. Τα κίνητρα για αυτή τη στάση είναι τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά. Γεωπολιτικά γιατί η Αμερική προσπαθεί να κατοχυρώσει ένα δεσπόζων ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις, υπερισχύοντας συνάμα απέναντι στην ΕΣΣΔ, και οικονομικά γιατί μετά το 1945 η ραγδαία επικράτηση του παγκόσμιου καπιταλισμού ανέδειξε την Αμερική σε υπερδύναμη.
Trump εναντίον όλων!
Η αμερικανική ιστορία έχει αποδείξει ότι οι απομονωτικές τάσεις δεν δίνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, αφού σε κρίσιμα ανθρωπιστικά ζητήματα η αρωγή όλων κρίνεται αναγκαία. Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραμπ δε φαίνεται να το συμμερίζεται αυτό, γι’ αυτό και προσπαθεί να το ανατρέψει. Το αποτέλεσμα είναι η διασάλευση της επιρροής των ΗΠΑ στη διεθνή κοινότητα.
Ο Τραμπ, όσον αφορά τη διεθνή πολιτική, φαίνεται να ακολουθεί τη γραμμή του ρεαλισμού. «Οι ρεαλιστές ισχυρίζονται πως το διεθνές σύστημα είναι άναρχο, διότι δεν υφίσταται κεντρική αρχή υπεράνω του κράτους.[…] Θεωρούν το κράτος ως τον κύριο δρώντα στις διεθνείς σχέσεις και αποδίδουν αξιοσημείωτη έμφαση στη διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας.»Επιπρόσθετα, φαίνεται οπαδός του κρατισμού και του προστατευτισμού ,αφού κύρια μέριμνά του είναι η ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας, ο περιορισμός του ξένου ανταγωνισμού, καθώς και η επιθετική εμπορική πολιτική. Για τον πλανητάρχη «οι διεθνείς σχέσεις είναι παίγνιο μηδενικού αθροίσματος στο οποίο τα κέρδη της μιας ομάδας ισούνται με τις απώλειες μιας άλλης ομάδας».
Οι παραπάνω θεωρίες διαγράφονται έκδηλα στην εξωτερική οικονομική πολιτική του. Η επιβολή φορολογικών δασμών στις εμπορικές συναλλαγές 
με Κίνα, Τουρκία και Καναδά δείχνουν έναν ηγέτη που θέτει ως προτεραιότητα την ανατροπή της ελεύθερης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Η πεποίθηση του Τραμπ ότι οι διεθνείς συμβάσεις για το εμπόριο έπλητταν τα εθνικά συμφέροντα τον οδήγησαν μοιραία σε ανοιχτό οικονομικό πόλεμο με χώρες που θεωρούνται συμμαχικές. Την ίδια στιγμή εξαίρει με τα λόγια του απολυταρχικά κράτη, όπως η Σαουδική Αραβία και η Β. Κορέα, αφήνοντας τους συμμάχους του σε ένα κλίμα αβεβαιότητας. Σύμφωνα ,όμως, με την ΕΚΤ ο πόλεμος αυτός δε θα τελειώσει απαραίτητα με νίκη των ΗΠΑ και του προστατευτισμού, αφού οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ -και συνεπακόλουθα τα αντίποινα των άλλων χωρών σε αυτούς τους δασμούς- θα μπορούσαν να πλήξουν άμεσα τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές. Ήδη οι υπερδυνάμεις Κίνα και Ρωσία προχωρούν σε συμφωνίες για οικονομικές ανταλλαγές, αφήνοντας εκτός την Αμερική, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν και άλλες χώρες.
Η κατάσταση στην εξωτερική πολιτική έγινε δυσμενέστερη με την απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τις εξής διεθνείς συμφωνίες: Συμφωνία Παρισιού για το κλίμα, Σύμπραξη της περιοχής του Ειρηνικού, Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής και Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης πυρηνικών του Ιράν. Η απόφαση αυτή είχε ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα θύελλας αντιδράσεων κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έβλεπε την -για χρόνια θεμελιωμένη- υπερατλαντική φιλία να καταρρέει και να συμπαρασέρνει την σταθερότητα στην πολιτική σκηνή. Έτσι, λοιπόν, Ευρωπαίοι και ξένοι ηγέτες αποφάσισαν να επαναπροσδιορίσουν τις συμμαχίες και τα συμφέροντά τους, αφού ήταν πλέον πασιφανές ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι αφερέγγυος.
Making America great again (;)
Μια εκ διαμέτρου αντίθετη προσέγγιση φαίνεται ωστόσο να έχει ο πλανητάρχης σε ότι αφορά τα εγχώρια ζητήματα. Όσον αφορά την οικονομία, ακολουθείται μια φιλελεύθερη προσέγγιση, αφού προωθείται η ελεύθερη αγορά που λειτουργεί με την ελάχιστη παρέμβαση του κράτους. Με την μείωση των φόρων και με την αύξηση του ΑΕΠ η επενδυτική δύναμη των εταιρειών αυξήθηκε, δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας και ενδυναμώθηκε η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Την ίδια στιγμή υπέρογκα ποσά ξοδεύονται από την κυβέρνηση για πολεμικό εξοπλισμό με κίνητρο, αρχικά την επίδειξη ισχύος στα άλλα κράτη και κατά δεύτερον την εμπότιση ενός αισθήματος ασφάλειας στον αμερικανικό λαό.
Ο πρόεδρος προσπαθεί να δώσει την εντύπωση μια ακμάζουσας οικονομίας προτάσσοντας ως επιχείρημα τους οικονομικούς δείκτες. Απευθύνεται στο λαό παραθέτοντας την ραγδαία ανάπτυξη που συντελείται κατά τη θητεία του αποσιωπώντας ,όμως, περίτεχνα τις προβλέψεις για πιθανή ύφεση. Στόχος του 
είναι κυρίως οι άνθρωποι των χαμηλών τάξεων, αφού η οικονομική τους δυσχέρεια τους κάνει πιο επιρρεπείς στη δημαγωγία του προέδρου. Με ρητορική που δυναμιτίζει και πολώνει ,παρουσιάζεται ως ο μόνος ηγέτης που μπορεί να βοηθήσει. Ενόψει μάλιστα των εκλογών Νοεμβρίου για τη Γερουσία και το Κογκρέσο τα πυρά του στρέφονται προς πάσα κατεύθυνση σε μια απέλπιδα προσπάθεια να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους.
Η τάση του Τραμπ για μεσσιανισμό φαίνεται ιδιαίτερα και όταν θίγει τα διάφορα εγχώρια κοινωνικά προβλήματα. Με ομιλίες λαϊκίστικές αρκείται στο να κατηγορεί τις προηγούμενες κυβερνήσεις και τα Μ.Μ.Ε για προπαγάνδα και προδοσία, με απώτερο σκοπό να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα και να στρέψει την προσοχή αλλού. Αποκορύφωμα του λαϊκισμού του ήταν η απόφαση του για ανέγερση τείχους που θα χωρίζει την Αμερική με το Μεξικό, παρουσιάζοντας τους ‘’λαθρομετανάστες’’ ως τροχοπέδη για την ομαλή λειτουργία του κράτους, φανερώνοντας παράλληλα την ξενοφοβική του τάση. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η έξαρση του ρατσισμού, ο φόβος και η ανασφάλεια. Όλα αυτά, συνεπώς, υποβοηθούν στο να φαίνεται ο απομονωτισμός αδήριτη ανάγκη.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, ο Τραμπ με τις κινήσεις του τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική, έχει δημιουργήσει έντονο προβληματισμό και ανασφάλεια. Οι μετέπειτα κινήσεις του κρίνονται καθοριστικές, αφού σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο οι κινήσεις της υπερδύναμης Αμερικής στη διεθνή σκακιέρα θα κρίνουν το αποτέλεσμα.
** Η Χριστίνα Παπασολωμού είναι φοιτήτρια στο ΜΠΣ ‘’Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία’’ του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
