ΤΗΣ ΛΗΔΑΣ ΤΣΕΝΕ
Η ελευθερία της έκφρασης, η ελευθεροτυπία και η πρόσβαση στην πληροφορία αποτελούν και για την UNESCO θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και βάση για την προάσπιση της δημοκρατίας και της ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, εδώ και περίπου 20 χρόνια, η UNESCO διοργανώνει συνέδρια και ημερίδες, εκπαιδεύει, ερευνά και δημοσιεύει κείμενα και δεδομένα με αποκορύφωμα κάθε χρόνο την 3η Μαΐου, η οποία έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας. Η συστηματική αυτή εργασία καθιστά πλέον την UNESCO ως ένα δυναμικό εργαστήριο ιδεών και διεθνούς συνεργασίας.
Το 2014, η UNESCO δημοσίευσε την πρώτη επισκόπηση του πεδίου της ελευθεροτυπίας (για την περίοδο 2007-2012) για να συνεχίσει με μια επόμενη έκδοση το 2017 (καλύπτοντας την περίοδο 2012-2017). Στις εκδόσεις αυτές παρουσίαζε τις εξελίξεις, υπό το πρίσμα των πολλαπλών κοινωνικών, πολιτικών και τεχνολογικών αλλαγών. Η τελευταία έκδοση του World Trends Report προσεγγίζει το θέμα μέσα από τέσσερεις ξεχωριστούς πυλώνες: ελευθερία των Μέσων, πλουραλισμός, ανεξαρτησία και ασφάλεια των δημοσιογράφων, δίνοντάς μας τις παγκόσμιες, αλλά και περιφερειακές τάσεις.
Ελευθερία των Μέσων/Ελευθεροτυπία
Το κυριότερο χαρακτηριστικό της περιόδου αυτής (2012-2017), όσον αφορά την κατάσταση των Μέσων παγκοσμίως, είναι η ρευστότητα. Οι μεγάλες αλλαγές στα μηντιακά οργανωτικά και λειτουργικά μοντέλα, σε συνδυασμό με την εξάπλωση των νέων τεχνολογιών και την ανάπτυξη των διαδικτυακών επιχειρήσεων, επέδρασαν σημαντικά στο πεδίο. Η ελευθεροτυπία και η ελευθερία έκφρασης ενισχύθηκαν και ταυτόχρονα περιορίστηκαν. Από τη μία πλευρά, είχαμε την απελευθέρωση της πληροφορίας και από την άλλη την έξαρση των fake news, καθώς και την αδυναμία των υφιστάμενων ρυθμιστικών πλαισίων να ανταποκριθούν στην εμφάνιση νέων επιχειρηματικών μοντέλων, τα οποία σημαίνουν μεταξύ άλλων μεγαλύτερη συγκέντρωση.
Πλουραλισμός
Η αυξανόμενη πρόσβαση σε μια πληθώρα Μέσων είναι πραγματικότητα με αποτέλεσμα τον πιο εύκολο διαμοιρασμό ειδήσεων και περιεχομένου μέσα από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Παρ’ολα αυτά, νέες προκλήσεις προκύπτουν. Πληθυσμοί οι οποίοι βρίσκονται στο περιθώριο, εξαιτίας της οικονομικής ή κοινωνικής τους θέσης, δυσκολεύονται να εκπροσωπηθούν στα μήντια, ενώ από την άλλη πλευρά ένας περιορισμένος αριθμός επιχειρήσων (διαδικτυακές επιχειρήσεις με δυνατούς αλγόριθμους) φαίνεται να ελέγχει τελικά την πρόσβασή μας στην πληροφορία.
Ανεξαρτησία
Η ανεξαρτησία των Μέσων, αλλά και των ίδιων των δημοσιογράφων παραμένει ένα από τα διαχρονικά ζητούμενα. Η πολυεπίπεδη κρίση, η οποία οδηγεί μεταξύ άλλων σε πτώση της αξιοπιστίας, αλλά και της εμπιστοσύνης που δείχνουν πλέον οι πολίτες απέναντι στα Μέσα, είναι αποτέλεσμα και της διαπλεκόμενης σχέσης μεταξύ μηντιακών οργανισμών και πολιτικής.
Ασφάλεια δημοσιογράφων
Τα τελευταία χρόνια, οι επιθέσεις ενάντια στους δημοσιογράφους αυξάνονται συνεχώς. Οι επιθέσεις αυτές μεταφέρονται και στην κυβερνοσφαίρα, με τις γυναίκες-δημοσιογράφους να βάλλονται περισσότερο. Η διασφάλιση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος είναι κάτι το οποίο θα απασχολήσει τα επόμενα χρόνια, με αυξανόμενους ρυθμούς, όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στο παγκόσμια μηντιακό περιβάλλον.
Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνονται με στοιχεία, δεδομένα και γραφήματα, τα οποία συνέλεξε και συνέθεσε η ερευνητική ομάδα της UNESCO προκειμένου να προσφέρει ολοκληρωμένη ανάλυση. Το World Trends in Freedom of Expression and Media Development Global Report 2017-2018 είναι ένα απαραίτητο ανάγνωσμα για όλους όσους ασχολούνται με το πεδίο των Μέσων. Μπορείτε να το διαβάσετε διαδικτυακά στον παρακάτω σύνδεσμο: http://unesdoc.unesco.org/images/0026/002610/261065e.pdf.
