Η Οδύσσεια του πλαστογράφου Κωνσταντίνου Σιμωνίδη.
Η περιπετειώδης ιστορία του Έλληνα που ξεγέλασε την Ευρώπη και παράλληλα εφηύρε την Αρχαιότητα,
Rüdiger Schaper, Μετάφραση: Νατάσα Σεχίδου, Εκδόσεις Νεφέλη, 2012
Του Σπύρου Α. Βρετού*
Ο Constantine Simonides υπήρξε διάσημος πλαστογράφος του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1820 ή 1824 (πιθανότατα ψεύδεται στην ψευδώνυμη αυτοβιογραφία του, που κυκλοφόρησε το 1859 με την υπογραφή Charles Stewart – τα ίδια αρχικά: C.S.) και πέθανε το 1867 (σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Athenaeum) ή το 1890 (σύμφωνα με ανταπόκριση της εφημερίδας The Times): σχεδόν μετά βεβαιότητας πλαστογράφησε τον ίδιο του τον (πρώτο) θάνατο.
Στο ενδιάμεσο, και μετά από παραμονή στο Άγιον Όρος, όπου έμαθε να αντιγράφει αρχαία και μεσαιωνικά έγγραφα –η αντιγραφή κατά το βυζαντινό πρότυπο συνίσταται στη δουλοπρεπή αναπαραγωγή, συνεπώς στη δημιουργία «νόμιμων πλαστών» χειρογράφων–, κινήθηκε σε όλη την Ευρώπη, διακινώντας παπύρους και περγαμηνές που είχε ο ίδιος πλαστογραφήσει.
Η εποχή, άλλωστε, ήταν πρόσφορη για φιλόδοξους παραμυθάδες και πλαστογράφους με κρύφιες προθέσεις: Οι επιστήμες ακόμα πάσχιζαν να διαμορφωθούν, οι διαδικασίες ελέγχου από ειδικούς ήταν άγνωστες ή βρίσκονταν στα σπάργανα, οι συλλέκτες ήταν περισσότερο ενθουσιώδεις ερασιτέχνες παρά άτεγκτοι επαγγελματίες.
Εξάλλου αρκετοί αποδέκτες δεν ήταν μόνον (ή απλώς) αφελείς αγοραστές, αλλά και πρόθυμοι συνέταιροι – αν όχι συνειδητοί συνεργοί.
Στην Αθήνα και στην Κωνσταντινούπολη οι ελληνόφωνες ελίτ ήταν διατεθειμένες να αγοράσουν οτιδήποτε φαινόταν να επιβεβαιώνει το εγχείρημα της πρόσφατης, ατελούς και ακόμα επισφαλούς ανεξαρτησίας.
Στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο και στη Λειψία οι Ευρωπαίοι αρχαιοδίφες και πρώιμοι γλωσσολόγοι, που ακόμα ανακάλυπταν (αν δεν εφεύρισκαν) την αρχαιότητα και το μεσαίωνα, αλλά και οι βασιλείς, πρίγκιπες και άρχοντες, ήταν έτοιμοι να αγοράσουν τα πάντα, αρκεί να διατρανώσουν την υπεροχή των κρατών, των δυναστειών ή των ιδρυμάτων τους και να ενισχύσουν την προσωπική τους βιβλιοθήκη/status symbol.
Ο Rüdiger Schaper, δημοσιογράφος με έδρα το Βερολίνο (πρώτα ανταποκριτής της Süddeutsche Zeitung και μετά αρχισυντάκτης του πολιτιστικού τμήματος της Tagesspiegel), εξυφαίνει ένα περίπλοκο επιχείρημα: Ο Σιμωνίδης δεν είναι ο μόνος υπεύθυνος – συνευθύνη φέρουν και όσοι του έδιναν λεφτά και τον ενθάρρυναν να συνεχίσει να προωθεί ψευδή έγγραφα.
Το λανθάνον συνακόλουθο επιχείρημα είναι ο αναγνώστης που καλείται να το διατυπώσει: Οι Έλληνες δεν είναι οι μόνοι υπεύθυνοι για την κρίση της Ευρωζώνης – συνευθύνη φέρουν και όσοι τους δάνειζαν λεφτά και τους ενθάρρυναν να συνεχίσουν να προβάλλουν ψευδή στοιχεία.
Το βιβλίο είναι ταυτόχρονα ρεπορτάζ, μυθιστορηματική βιογραφία και δοκίμιο πολιτισμικής ιστορίας.
