της Σοφίας Ιορδανίδου
Μερικές σκέψεις με αφορμή το Διεθνές Δημοσιογραφικό Συνέδριο AMIRetreat2023, με τίτλο «Ψηφιακές Πλατφόρμες και Δημοκρατία: Δημοσιογραφία και Πολιτική Επικοινωνία σε έναν κόσμο πολυκρίσης»
Εάν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε στον ορισμό του τι εστί «πολυκρίση», μάλλον θα καταλήγαμε στο εξής: «ένα περιβάλλον διαρκών υπερβάσεων, διχασμών και ανατροπών σε κάθε πεδίο του επιστητού».
Ειδικότερα:
Στο πεδίο των πολέμων γύρω μας
- Ρωσία – Ουκρανία: Η μεν Ρωσία επικαλείται τους κινδύνους από την περικύκλωσή της, η δε Ουκρανία επικαλείται το δικαίωμά της για εξοπλισμό και ένταξη, ακόμη και στο ΝΑΤΟ.
- Ισραήλ – Παλαιστίνη: Η Παλαιστίνη επικαλείται το δικαίωμά της για ανεξάρτητο κράτος βάσει αποφάσεων ΟΗΕ, το Ισραήλ το δικαίωμά του στην αυτο-άμυνα, έστω κι αν παραβιάζει κατ’ επανάληψη τις αποφάσεις του ΟΗΕ.
- Δυτική Αφρική: Ανατροπές κυβερνήσεων που κατηγορούνται για αναπαραγωγή και διαιώνιση της γαλλικής αποικιοκρατίας.
Οικονομία: βασικός πυλώνας κρίσεων
- Αμφισβήτηση του ρόλου του δολαρίου ως παγκόσμιο νόμισμα στο παγκόσμιο και διακρατικό εμπόριο.
- Κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, του Ιράν, της Κούβας, κ.α. που μετατρέπουν την περιβόητη παγκοσμιοποίηση σε θρυμματισμένο καθρέφτη.
- Άνοδος του πληθωρισμού και των επιτοκίων, που ισοδυναμούν με φτωχοποίηση μισθωτών και συνταξιούχων και ύφεση για μικρές επιχειρήσεις.
Πολιτική: παντού και πάντα
- Άνοδος της ακροδεξιάς που συμμετέχει ακόμη και σε κυβερνήσεις (Ιταλία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Λιθουανία).
- Διάλυση του παραδοσιακού δικομματισμού–διπολισμού στην Ευρώπη, μέσω της εξαφάνισης του αριστερού–σοσιαλδημοκρατικού πόλου.
- Αποπολιτικοποίηση–αποστροφή ειδικά των νέων προς την πολιτική, όπως εκφράζεται με την άνοδο της αποχής στις εκλογές.
Και φυσικά, η κρίση στη δημοσιογραφία:
- Πτώση θεαματικότητας–ακροαματικότητας–αναγνωσιμότητας και πωλήσεων–εσόδων παραδοσιακών ΜΜΕ, παρότι καταβάλλουν μια τεράστια προσπάθεια να προσαρμοστούν στους κανόνες δεοντολογίας.
- Συρρίκνωση του ρεπορτάζ, σε υποχώρηση η πρωτότυπη, ερευνητική και αποκαλυπτική δημοσιογραφία. Κυριαρχία αναπαραγωγής δελτίων Τύπου και εντυπωσιασμού.
- Στροφή στα «Νέα Μέσα» (social media, ενημερωτικές ιστοσελίδες, κ.α.) τα οποία, παρά τις σπουδαίες πραγματικά ενναλακτικές προσπάθειες που γίνονται εντός τους, αποτελούν βασιλική οδό για αναπαραγωγή θεωριών συνομωσίας, ψευδών ειδήσεων, κ.α.
- Καμία προσαρμογή στις νέες πραγματικότητες που δημιουργεί η ψηφιοποίηση: Τεχνητή νοημοσύνη, επεξεργασία και οπτικοποίηση μεγάλων δεδομένων κ.α.
- Σύνθλιψη των Δημοσιογραφικών Οργανισμών από τις ψηφιακές πλατφόρμες που αποφασίζουν ανεξέλεγκτα και μέσω αδιαφανών αλγόριθμων ποιο θέμα και ποιο Μέσο θα εμφανίσουν στις οθόνες μας.
Στο παραπάνω περιβάλλον της δημοσιογραφίας εν μέσω πολυκρίσης και πολέμων, καταγράφουμε:
- Σε πολέμους που μοιάζουν να είναι ο πρόλογος για μείζονες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, αυτοί που προσπαθούν να ενημερώσουν γίνονται τα «εύκολα θύματα».
- Από τις 7 Οκτωβρίου, τουλάχιστον 28 δημοσιογράφοι δολοφονήθηκαν στη Γάζα, όσο ο υπόλοιπος κόσμος φαίνεται αδύναμος να κάνει κάτι για να σταματήσει το κακό.
- Την ίδια ώρα, το Ισραήλ δηλώνει άφοβα ότι «δεν μπορεί να εγγυηθεί» την ασφάλεια των δημοσιογράφων στη Γάζα. Πρωτοφανής στοχοποίηση δημοσιογράφων, μεταξύ και της καταστροφής των γραφείων ενημερωτικών Μέσων και το blackout στις συνδέσεις τηλεφώνου και ίντερνετ που έχει επιβληθεί.
- Στην Ουκρανία, στα δυόμιση χρόνια που διαρκεί ο πόλεμος, μέχρι τον Μάιο του 2023, είχαν σκοτωθεί 17 δημοσιογράφοι.
- Στη Γάζα υπάρχει και πόλεμος επικοινωνίας. Η ποσότητα fake news, μεταχρονολογημένωνή εκτός συμφραζομένων εικόνων και απλών ψεμάτων (πλέον και με τη βοήθεια της AI) είναι ιλιγγιώδης.
- Σε ένα δυναμιτισμένοεπικοινωνιακά τοπίο, η πίεση των πλαστών ειδήσεων χρησιμεύει και για να διασπείρει την καχυποψία, ακόμη και για τις σε πρώτο πρόσωπο αφηγήσεις και μεταδόσεις από την πολιορκούμενη Γάζα.
- Για πρώτη φορά είδαμε δημοσιογράφους να μαθαίνουν σε ζωντανή μετάδοση τον θάνατο των δικών τους…
- Οι μεταδόσεις των θυμάτων από λογαριασμούς κατοίκων της Γάζας, αρκετοί εκ των οποίων “σίγησαν” όταν σκοτώθηκαν στους βομβαρδισμούς οι άνθρωποι που τους λειτουργούσαν, ήταν γροθιά στο στομάχι. Είδαμε από αυτούς τους πολίτες-δημοσιογράφους-μελλοθάνατους σε ζωντανή σχεδόν μετάδοση τη γενοκτονία μιας πόλης… Κατά μία έννοια, οι πολίτες-ρεπόρτερ αυτοί θα έπρεπε να συγκαταλέγονται στον απολογισμό των θυμάτων της δημοσιογραφίας σε αυτόν τον πόλεμο.
- Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε τόσο την εξαιρετική δουλειά κάποιων fact checkers, τόσο των NYT, όσο και της Forensic Architecture για παράδειγμα, που διαφώτισαν-όσο μπορούσαν- κρίσιμα γεγονότα στην πορεία των βομβαρδισμών. Από την άλλη παρατηρούμε πλέον πως και αρκετοί fact checkers, φαίνεται να σμμετέχουν στις εκστρατείες παραπληροφόρησης…
Δυο λόγια για το μέλλον
H ανθρωπότητα και η δημοκρατία βρίσκονται σήμερα σε μείζονα κρίση και η ψηφιοποίηση διαμεσολαβεί αυτήν την κρίση.
Είναι πολλά τα φαινόμενα που μολύνουν το σημερινό οικοσύστημα των Μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία γενικότερα.
Μας αρέσει να σκεφτόμαστε ότι η έλευση του αεροπλάνου δεν κατάργησε τον σιδηρόδρομο, ούτε η έλευση του Word κατάργησε τη χειρόγραφη γραφή. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σίγουρο κατά πόσο τα ΜΜΕ του 21ου αιώνα θα συνεχίσουν να έχουν το ειδικό βάρος και το μέγεθος που είχαν τον 20ο αιώνα.
Το μέλλον τους θα εξαρτηθεί από μια στρατηγική απόφαση να υπηρετήσουν την αποστολή τους, την παροχή ενημέρωσης, με κάθε κόστος!
Στο AMIRetreat2023, ζητήθηκε να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή για όλους τους δημοσιογράφους που συνεχίζουν να χάνουν τη ζωή τους στη Γάζα, υπερασπιζόμενοι την ενημέρωση των πολιτών, με κάθε κόστος.
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
Οι καλύτερες πλατφόρμες μετοχών προσφέρουν ευκαιρίες επενδύσεων με σταθερή απόδοση και χαμηλούς κινδύνους. Με ποικιλία εργαλείων ανάλυσης και δυνατότητα για πρόσβαση σε παγκόσμιες αγορές, επιτρέπουν στους επενδυτές να λάβουν ενημερωμένες αποφάσεις. Σημαντικά χαρακτηριστικά είναι η ασφάλεια, η διαφάνεια και η υποστήριξη πελατών. Επιλέγοντας την κατάλληλη πλατφόρμα, οι επενδυτές μπορούν να επιτύχουν τους οικονομικούς τους στόχους με ασφάλεια και επιτυχία.