Του Θανάσης Βασιλείου *
Η ανάμειξη των επικοινωνιακών ειδών, η διάδοση των νέων επικοινωνιακών μέσων, οι σύγκρουσεις συμφερόντων, η σύγχυση εμπορικής επικοινωνίας και ενημέρωσης, η φρενίτιδα του διαδικτύου, η «κατασκευή της συναίνεσης» και της χειραγώγησης της κοινωνίας, η μόλυνση της ενημέρωσης και των Μέσων, ο νεποτισμός και ο ναρκισσισμός των δημοσιογράφων εκκενώνουν το νόημα της ελευθεροτυπίας. Η δημοσιογραφία του κουτσομπολιού, της ψυχαγωγίας, του θεάματος, θριαμβεύει εις βάρος της ποιότητας, μερικών έστω υγιών ιδεών και, κυρίως, των «ειδήσεων» που… εντέλει αποσιωπούνται.
Σ’ αυτό το νέο τοπίο της ενημέρωσης, ο Ιγνάσιο Ραμονέ, πρώην διευθυντής της Le Monde diplomatique και καθηγητής Επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο Paris VII, ασχολείται κριτικά, μέσα από παράλληλες περιηγήσεις, με το πρόβλημα της μαζικότητας του Τύπου και με τη δεοντολογία της ενημέρωσης που, σε ταραγμένους καιρούς, εμπλέκεται με τις πιο ακραίες πολιτικές και οικονομικές ψυχώσεις.
Η εικόνα της «ενημέρωσης» , το ίντερνετ, η κρίση, η αποξένωση των νέων από το γραπτό κείμενο, η επέκταση της κουλτούρας τού δωρεάν, ο ανταγωνισμός της τηλεόρασης, η γενίκευση της πειρατείας, το γήρας της επαγγελματικής δημοσιογραφικής πένας, άλλοτε υπεροπτικής ή διαπλεκόμενης, η επιδίωξη επιχειρηματιών του Τύπου για μεγιστοποίηση του κέρδους, η συμπαιγνία του Τύπου με «πολιτικές ελίτ» και ο κομματισμός, η απομάκρυνση των διαφημιστών από τον Τύπο, η στέρηση των εφημερίδων από πόρους για την παραγωγή ποιοτικού προϊόντος, κ.λπ., το καθένα χωριστά ή και όλα μαζί εκφράζουν την «κρίση του Τύπου».
H ρητορική της ελεύθερης επικοινωνίας
Πίσω από τη ρητορική της ελεύθερης επικοινωνίας, υποστηρίζει ο Ραμονέ, οικοδομούνται πανίσχυρες ολιγαρχίες που αντιμετωπίζουν την πληροφόρηση ως ένα προϊόν σαν όλα τα άλλα. Η «δημοκρατία του διαδικτύου» κρύβει μια πολυσήμαντη ανατροπή, που ξεκίνησε πριν από το ίντερνετ και στη συνέχεια γενικεύτηκε: Το ενδιαφέρον των σύγχρονων κοινωνιών για την πληροφόρηση διαβρώνεται, και χωρίς καμία αντίσταση, ατονεί ο έλεγχος της εξουσίας. Ο σχεδιασμός εφημερίδων για το iPad, η επανάσταση του on line Τύπου, της ενημέρωσης χαμηλού κόστους, τα εργοστάσια ενημέρωσης, οι φάρμες ειδήσεων, οι εφημερίδες προσαρμοσμένες στα γούστα των αναγνωστών, στα γούστα των διαφημιστών, είναι πραγματικότητα.