AMIRetreat2018: Μέσα, Πόλις, Αγορά: Δημοσιογραφία και Επικοινωνία στην ψηφιακή εποχή

Περιλήψεις ορισμένων εισηγήσεων που κατατέθηκαν στο συνέδριο στη Θεσσαλονίκη, 27-29 Σεπτεμβρίου 2018

Σε ένα ατελείωτο εργαστήρι ιδεών εξελίχθηκε το φετινό συνέδριο που οργάνωσε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία» του Ανοικτού Πανεπιστημίου  Κύπρου, στη Θεσσαλονίκη.

Από τις δεκάδες ομιλίες, εισηγήσεις και παρουσιάσεις που κατατέθηκαν τις τρεις ημέρες που διήρκεσε αυτή η γιορτή της δημοσιογραφίας, παρουσιάζουμε στη συνέχεια ορισμένες περιλήψεις που μας έστειλαν οι συμμετέχοντες, μόνο και μόνο επειδή όσα ειπώθηκαν πρέπει να συζητηθούν δημόσια. Η σημασία τους για το επάγγελμα και για την κοινωνία είναι τέτοια που αξίζει να γίνουν αντικείμενο διαλόγου ανάμεσα σε όλους όσοι αγωνιούν για την ενημέρωση και τον δημόσιο λόγο. Ξεχωριστή θέση στις σελίδες που ακολουθούν έχουν, όπως και στο συνέδριο, οι τοποθετήσεις των επαγγελματιών των Μέσων Ενημέρωσης, καθώς ο σημαντικότερος στόχος του συνεδρίου, να έρθουν κοντά η δημοσιογραφία με την ακαδημαϊκή κοινότητα επιτεύχθηκε.

 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΦΑΙΡΑ

Ο ρόλος της δημοσιογραφίας στις σύγχρονες δημόσιες σφαίρες

Χρύσα Δαγουλά, University of Groningen, The Netherlands

Οι πρόσφατες τεχνολογικές προκλήσεις, που σηματοδοτούνται από την εδραίωση των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης στον πολιτικό διάλογο, θέτουν ερωτήματα για την αξία, την επάρκεια αλλά και τη βιωσιμότητα της θεωρίας του Habermas για τη δημόσια σφαίρα. Αναπτύσσοντας ένα θεωρητικό μοντέλο που συνδέει τις έννοιες «δημόσια σφαίρα», «δημοκρατία» και «δημοσιογραφία»,η παρούσα έρευνα μελέτησε τη γνωστή αυτή θεωρία μέσω της διττότητάς της: της κανονιστικής και της πραγματικής της υπόστασης. Η έρευνα πρότεινε πως οι δομικοί ανασχηματισμοί των κοινωνιών και των ψηφιακών αρένων επικοινωνίας επηρεάζονται από δύο παράγοντες: το κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο και τη δράση του Τύπου (με την ευρεία έννοια). Έχοντας ως βάση την εμπειρική μελέτη του Twitter κατά την περίοδο των βρετανικών εκλογών του 2015, παρουσιάστηκε η δημοσιογραφική χρήση της πλατφόρμας, όπως αυτή προκύπτει μέσω της συγκριτικής ανάλυσης των προσλήψεων της θεωρίας, των αυτο-προσλήψεων των δημοσιογράφων και της πραγματικής χρήσης του Twitter, αλλά και η επίδραση της χρήσης αυτής στις ψηφιακές δημόσιες σφαίρες.

 

ΛΑΪΚΙΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ

Ο λόγος κατά του Ισλάμ στο Facebook. Διαδικασίες συγκρότησης συλλογικής κοινωνικής ταυτότητας και αυτο-κατηγοριοποίησης. Η περίπτωση της σελίδας “Anti-islamic Alliance”

Meggi Veraj, City Unity College & Εμμανουήλ Τάκας, Advanced Media Institute, City Unity College

Από την 11η Σεπτεμβρίου και μετά, η έρευνα στις κοινωνικές επιστήμες επικεντρώθηκε περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο συγκροτούνται οι εικόνες, αναπαραστάσεις και λεκτικές επιλογές αναφορικά με το Ισλάμ και τον Μουσουλμανικό Κόσμο. Ιδιαίτερα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ως διασπορείς και πομποί συλλογικών κοινωνικών αναπαραστάσεων με αδιαμεσολάβητο τρόπο, υπήρξαν  αρωγοί στην αυθόρμητη και συχνά αυθαίρετη ερμηνεία και αξιολόγηση συλλογικών ταυτοτήτων. Στόχος της συγκεκριμένης έρευνας ήταν η εργαλειοποίηση της θεωρίας της Κοινωνικής Ταυτότητας και η εφαρμογή της τρισδιάστατης αυτής διαδικασίας στα σχόλια της ιστοσελίδας “Anti-Islamic Alliance”, με 41.000 μέλη, δύο εβδομάδες πριν και δύο εβδομάδες μετά την αιματηρή επίθεση στο Bataclan. Με αυτό τον τρόπο διερευνήθηκε ο τρόπος με τον οποίο συγκροτείται η συλλογική κοινωνική ταυτότητα του «Ισλαμιστή» στη συγκεκριμένη σελίδα και το πώς αναπαράχθηκαν στερεότυπα και κατηγοριοποιήσεις μέσω γενικεύσεων και δαιμονοποίησης.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Πώς η απουσία των βασικών αρχών της Ψυχολογίας Gestalt και των εννοιολογικών σχεδιασμών UX/UI θέτει την ψηφιακή δημοσιογραφία σε κίνδυνο: η περίπτωση κορυφαίων Μέσων ενημέρωσης 

Dina Abou Salem, MA Candidate, COMS, Department of Television, Film and Media Studies, California State University Los Angeles

Η συλλογική αυτή έρευνα στην ψηφιακή δημοσιογραφία μελετά την προβολή πρωτοσέλιδων δημοσιευμάτων επιλεγμένων κορυφαίων μέσων ενημέρωσης με σκοπό να επιδείξει: (α) πώς ο ανεπαρκής σχεδιασμός UX/UI μιας ιστοσελίδας υποβιβάζει τα καλά θέματα, (β) πώς η αδιαφορία των Μέσων για τον σχεδιασμό σύμφωνα με τις αρχές της ψυχολογίας Gestalt αποσπά την προσοχή του αναγνώστη από τους κύριους τίτλους, με αποτέλεσμα η δημοσιογραφική ποιότητα και ακεραιότητα να διακυβεύονται.

Η έρευνα θίγει ένα ζήτημα που συχνά παραβλέπεται: τον σχεδιασμό της διεπαφής με τον χρήστη για μια αποτελεσματική διαδικτυακή αναγνωστική εμπειρία των ειδήσεων. Τάσσεται υπέρ της δημιουργίας κανόνων διαδικτυακού σχεδιασμού αποκλειστικά για τη δημοσιογραφία και πλήρως διακριτών από εμπορικά κριτήρια, με την απάντηση της βασικής ερώτησης: πώς ο σχεδιασμός ιστοσελίδων μπορεί να ανταποκριθεί στο πότε, πού, πώς, τι και γιατί της είδησης.

Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ

Μικρότερα σχήματα, χαμηλότερες αμοιβές

Γιάννης Μανδαλίδης, Όμιλος Παραπολιτικών

Υπό συνθήκες μίας εν εξελίξει «βιομηχανικής επανάστασης» και, προτού καν προλάβουν να προσαρμοστούν στις αλλαγές που επέφερε η νέα τεχνολογία, οι Έλληνες δημοσιογράφοι χτυπήθηκαν από την οικονομική κρίση, χάνοντας μέρος ή και ολόκληρο το εισόδημά τους. Και όλα αυτά, ενώ ήταν στιγματισμένοι από μία κοινωνία σε αποδρομή που τους χρέωνε – ενίοτε όχι αδίκως – την κατάρρευση των αξιών και αμφισβητούσε την αξιοπιστία τους.

Ο κύκλος εργασιών των ψηφιακών Μέσων δεν επαρκεί για να υποστηρίξει οικονομικά τη λειτουργία μηντιακών ομίλων, ενώ παράλληλα η αγορά βρίσκεται υπό συνεχή διαμόρφωση, σε ευθεία αναλογία με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Άρα αυτό που αποτελεί σήμερα βιώσιμο μοντέλο αύριο ενδεχομένως να είναι επισφαλές ή ακόμη και να μην υφίσταται.

Τα σχήματα που δημιουργούνται στη νέα αγορά της ενημέρωσης είναι πλέον μικρότερα, στηρίζονται σε χαμηλές αμοιβές, όπως και σε ευέλικτες και εν πολλοίς «παράτυπες» σχέσεις εργασίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα του δημοσιογραφικού έργου. Επιπλέον, η μαζικότητα των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης εργαλειοποιήθηκε από όσους επιδιώκουν την επικοινωνιακή διαχείριση της πληροφόρησης και εκεί βρίσκεται το κίνητρο που δημιουργεί τα fakenews.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΜΕΣΑ

Πολιτική επικοινωνία και κοινωνικά δίκτυα: η χρήση του Instagram  από τους πολιτικούς στην Ελλάδα.

Δημήτριος Αμανατίδης & Ιφιγένεια Μυλωνά, ΑΠΚΥ

Στις μέρες μας οι πολιτικοί έχουν κατανοήσει ότι το διαδίκτυο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αποτελούν έναν σύγχρονο τρόπο για την ενημέρωση αλλά και την επικοινωνία με  τους πολίτες. Η μελέτη εξετάζει τη χρήση του Instagram από τους Έλληνες βουλευτές, προκειμένου να διαπιστώσει αν έχει υιοθετηθεί ως μέσο προβολής τους, παρουσιάζοντας την ιδιωτική ή τη δημόσια πλευρά της ζωής τους και αν χρησιμοποιείται στον ίδιο βαθμό με άλλα κοινωνικά Μέσα. Η έρευνα έδειξε ότι λιγότερο από 17% των βουλευτών χρησιμοποιούν το Instagram, κυρίως για την προβολή της πολιτικής τους ζωής, ενώ η χρήση διαφοροποιείται σημαντικά ανάλογα με το κόμμα στο οποίο ανήκουν, αλλά και την ηλικία τους.

Ένα μοντέλο προσωποποιημένης πολιτικής επικοινωνίας στο περιβάλλον των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης

Μαρία Μπουτζέτη, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Παρουσιάστηκε ένα μοντέλο εξατομικευμένης πολιτικής επικοινωνίας σχεδιασμένο για να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον κοινωνικής δικτύωσης. Προτάθηκε ένα σύστημα παραγωγής συστάσεων που επιχειρεί να αντιμετωπίσει την υπερπληθώρα ύλης που διακινείται στον «ωκεανό» του Διαδικτύου, προσφέροντας σε κάθε χρήστη πολιτικό περιεχόμενο που συνάδει με τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα. Κομβικό εργαλείο σε αυτή τη διαδικασία είναι η κατασκευή του πολιτικού προφίλ, μίας σύνθεσης παραμέτρων που μας επιτρέπουν τόσο να εντοπίσουμε την πολιτική θέση κάθε χρήστη, όσο και να ταξινομήσουμε το πολιτικό περιεχόμενο που διακινείται σε ένα κοινωνικό δίκτυο ανάλογα με το ιδεολογικό του φορτίο, ώστε να γίνει δυνατή η μεταξύ τους αντιστοίχιση. Με τη μέθοδο αυτή αναμένεται ότι οι χρήστες θα είναι αποτελεσματικότερα ενημερωμένοι γύρω από ζητήματα που τους αφορούν και, συνεπώς, η δημόσια συζήτηση θα καταστεί περισσότερο ζωντανή και ουσιαστική.

Κοινωνιοψυχολογικές διαδικασίες των πολιτικών ρητορικών ανταγωνισμών: Η περίπτωση των τριών προεκλογικών τηλεοπτικών αναμετρήσεων μεταξύ Donald Trump και Hillary Clinton στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, 2016.

Εμμανουήλ Τάκας, Advanced Media Institute, City Unity College, Γεράσιμος Προδρομίτης, Πάντειο Πανεπιστήμιο & Στάμος Παπαστάμου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η εκλογή του Donald Trump ως ένα «μη αναμενόμενο» φαινόμενο κινητοποίησε αρκετούς ερευνητές στην επαναξιολόγηση και κατανόηση των λόγων της εκλογικής του νίκης, μέσω της ρητορικής του. Στόχος της παρούσας παρουσίασης ήταν η ανάδειξη των κοινωνιοψυχολογικών διεργασιών πειθούς μέσω της διερεύνησης των ρητορικών ερμηνευτικών ρεπερτορίων του Donald Trump Και της Hillary Clinton. Μέσω δομικής και θεματικής ανάλυσης, αναδείχθηκε η ρητορική επικέντρωση του Donald Trump σε ζητήματα που άπτονταν πιο άμεσα των ενδιαφερόντων του «μέσου ψηφοφόρου», όπως η ενδυνάμωση της εικόνας των ΗΠΑ ως «σκληρή δύναμη», η αύξηση του οικονομικού και βιωτικού επιπέδου για τον μέσο Αμερικανό, σε αντίθεση με το ρητορικό ρεπερτόριο της Hillary Clinton που επικεντρώθηκε κυρίως στη σύνθεση ισότιμων σχέσεων με τη διεθνή σκηνή και την πιο «ήπια» εικόνα των ΗΠΑ, η οποία συγκροτήθηκε κυρίως υπό όρους συμμαχίας παρά υπό όρους επιβολής.

ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΑΜΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ: ΜΗΝΤΙΑΚΟΣ ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Καλές πρακτικές αξιοποίησης ψηφιακών οπτικοακουστικών Μέσων σε μαθησιακά περιβάλλοντα στο διαδίκτυο

Σοφία Παπαδημητρίου, Advanced Media Institute και Υπουργείο Παιδείας,Έρευνας και Θρησκευμάτων (Ελλάδα)

 

Τα ψηφιακά Μέσα είναι πλατφόρμες ανάδειξης, διαμόρφωσης και οργάνωσης της κοινωνικής και πολιτιστικής αλλαγής, οδηγώντας σε νέες παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Η διείσδυση των ψηφιακών και των οπτικοακουστικών Μέσων στην καθημερινή ζωή και στη μαθησιακή διαδικασία συνεπάγεται την απόκτηση νέων γνώσεων, την καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων και στάσεων που είναι απαραίτητες στο διαφοροποιημένο οικοσύστημα των κοινωνιών του 21ου αιώνα.

Καλές πρακτικές αξιοποίησης ψηφιακών οπτικοακουστικών Μέσων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής που ανακοινώθηκε πριν από μια δεκαετία έχουν ήδη καταγραφεί. Έχει μάλιστα παρατηρηθεί η ενθουσιώδης και ενεργητική συμμετοχή των μαθητών και φοιτητών σε αυτές τις πρωτοβουλίες.

Η τεράστια διάδοση και οι καθημερινές επιδράσεις οδηγούν στην αναγκαιότητα της έρευνας στον τομέα της εκπαίδευσης και του γραμματισμού στα Μέσα και στη σύνδεσή της με το σύγχρονο σχολείο με σαφή πλαίσια και συγκεκριμένες μεθοδολογίες.

 

Γραμματισμός, πολυγραμματισμοί, γραμματισμός στα Μέσα και στην είδηση: όροι, ορισμοί και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις

Λίνα Π. Βαλσαμίδου, Υποψ. Διδάκτωρ «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία», ΑΠΚΥ, Ερευνήτρια, Advanced Media Institute

Ο όρος «γραμματισμός» αφορά κυρίως τη δυνατότητα ενός ατόμου να λειτουργεί αποτελεσματικά σε διάφορα περιβάλλοντα και καταστάσεις επικοινωνίας, χρησιμοποιώντας κείμενα γραπτού και προφορικού λόγου, όπως και μη γλωσσικά κείμενα.

Ο  όρος «πολυγραμματισμοί» υποδηλώνει την τεράστια ποικιλία των μορφών κειμένου που μπορούμε να έχουμε σε μια κοινωνία ενώ  δίνει έμφαση στην τριβή των διδασκομένων με κείμενα και είδη λόγου από ένα ευρύ φάσμα Μέσων και πολιτισμικών πηγών και στην ανάπτυξη μιας κριτικής μεταγλώσσας.

Ο «γραμματισμός στα Μέσα», ένας όρος-ομπρέλα στον οποίον περιλαμβάνεται και ο «ειδησεογραφικός γραμματισμός», αναφέρεται στις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για τη χρήση και την ερμηνεία των Μέσων, ενώ εστιάζει στην απόκτηση κριτικής στάσης απέναντι στα μηνύματά τους.

Το σχολείο σήμερα καλείται να παρέχει συστηματική εκπαίδευση, ώστε να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους να αναπτύξουν το επίπεδο και τα είδη των γραμματισμών που είναι πλέον αναγκαία τόσο  για τη ζωή τους ως μαθητές όσο και για τη ζωή τους ως μελλοντικοί ενεργοί πολίτες.

 

Το σχολείο από τον πολιτισμό του έντυπου λόγου στην ψηφιακή εποχή

Βασίλης Πετράς, Advanced Media Institute

Οι ψηφιακές τεχνολογίες και η διαδικτυακή επικοινωνία, καθώς χαρακτηρίζονται από περισσότερη ανεξαρτησία, αυτονομία, συναισθηματικό και πνευματικό άνοιγμα, καινοτομία, ελεύθερη έκφραση, αμεσότητα και ερευνητική προσέγγιση, έχουν δημιουργήσει ένα διαφορετικό μαθητικό σώμα. Επαναπροσδιορίζοντας τις έννοιες του χρόνου και του τόπου, του δημόσιου και του ιδιωτικού, και γνωρίζοντας σχεδόν καθολική αποδοχή από την κοινωνία, προκαλούν το εκπαιδευτικό σύστημα για θεμελιώδεις αλλαγές στο τι πρέπει να περιλαμβάνει η μάθηση και στο πώς αυτή θα συντελείται. Εκεί που η εκπαίδευση ήταν ως τώρα αυταρχική και δασκαλοκεντρική, αν αφουγκραστεί την «πρώτη ψηφιακή γενιά», μπορεί να γίνει μη γραμμική και μαθητοκεντρική και να εστιάσει στην ανακάλυψη και όχι στην παροχή πληροφοριών.

 

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΚΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ

Crowdfunding της διαδικτυακής δημοσιογραφίας: νέα χαρακτηριστικά των μηντιακών ιστοσελίδων

Νίκος Αντωνόπουλος, ΤΕΙ Ιονίων Νήσων

H συμμετοχή των χρηστών του διαδικτύου μπορεί να επεκταθεί στη χρηματοδότηση των ειδησεογραφικών οργανώσεων με στόχο την οικονομική τους ανεξαρτησία. Σε εξέλιξη τελεί η εξάλειψη της διάκρισης μεταξύ του εκδότη/επιχειρηματία και του δημοσιογράφου/χρήστη, με τελικό στόχο την ενεργό συμμετοχή των πολιτών όχι μόνο στη δημοσιογραφική διαδικασία, αλλά και στις επιλογές της βιωσιμότητας του Μέσου. Η τεχνολογία, η βαθιά κρίση των Μέσων ενημέρωσης και η αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολιτών δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε η δημοσιογραφία να συνεργαστεί με τους πολίτες. Το κύριο ερευνητικό ερώτημα αφορά την ανάλυση της τρέχουσας κατάστασης, όσον αφορά το crowdfunding, και την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τα χαρακτηριστικά και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν τα διαδικτυακά Μέσα Ενημέρωσης σε Ελλάδα, Κύπρο, αλλά και διεθνώς. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ελάχιστα Μέσα προσπάθησαν να εφαρμόσουν το προτεινόμενο μοντέλο δημοσιογραφίας. Τα αποτελέσματα από τη μελέτη διαμορφώνουν νέες προοπτικές και πρακτικές συμμετοχής για τη δημοσιογραφία και τη δημοκρατία.

ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ

Ψηφιακή εργασία: θυσιάζοντας τους δημοσιογράφους στον βωμό των κλικ

Ελένη Μαυρούλη &  Δέσποινα Φούσκα, Advanced Media Institute

Ανασφάλεια, ασφυκτική πίεση για περισσότερη ταχύτητα και κλικ (έσοδα), χαμηλότατοι μισθοί σε συνδυασμό με εξαντλητικά ωράρια, αποξένωση από το αντικείμενο εργασίας, χαμηλή ποιότητα δημοσιογραφικού προϊόντος, απαξίωση των δημοσιογραφικών προσόντων: αυτή είναι η εικόνα της εργασίας στα ελληνικά ψηφιακά Μέσα ενημέρωσης σήμερα. Φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης αγοράς εργασίας, όπως διαμορφώθηκαν στο όνομα της οικονομικής κρίσης.

Οι επιπτώσεις στην ποιότητα του περιεχομένου (ανακρίβειες, έλλειψη διασταύρωσης, απουσία πρωτότυπου ρεπορτάζ) και στον επαγγελματισμό των δημοσιογράφων (κίνδυνος deskilling) θέτουν επιτακτικά την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης του μέλλοντος της δημοσιογραφίας.

Μέσω 11 ημι-δομημένων συνεντεύξεων με δημοσιογράφους ειδησεογραφικών sites, η έρευνα επιχείρησε μια πρώτη καταγραφή της κατάστασης ανιχνεύοντας το πώς οι εργασιακές συνθήκες επηρεάζουν το ειδησεογραφικό προϊόν.

Οι επιπτώσεις των Μνημονίων στα ελληνικά Μέσα και τη Δημοσιογραφία

Λεωνίδας Βατικιώτης, Advanced Media Institute

Αντικείμενο διερεύνησης της εισήγησης είναι οι συνέπειες των πολιτικών λιτότητας που επιβλήθηκαν από το 2010 και μετά στο τοπίο της ενημέρωσης στην Ελλάδα. Από το 2008 έως το 2017 οι πωλήσεις των εφημερίδων μειώθηκαν κατά 75%, των περιοδικών κατά 86%, των εσόδων κατά 37%, του αριθμού των δραστηριοποιούμενων επιχειρήσεων κατά 74% και της απασχόλησης κατά 45%. Η μείωση των διαφημιστικών εσόδων ήταν επίσης κάθετη.

Το συμπέρασμα είναι ότι, αν η συρρίκνωση δεν ήταν τόσο σαρωτική, αν δηλαδή η δημοσιονομική προσαρμογή δεν ήταν τόσο βίαιη, τότε θα υπήρχε το αναγκαίο περιθώριο ώστε τα Μέσα Ενημέρωσης να ανασυγκροτηθούν και να χαράξουν μια νέα στρατηγική για ένα περιβάλλον χαμηλών εσόδων, όπου στο τοπίο της ενημέρωσης δεσπόζει το διαδίκτυο και τα Kοινωνικά Mέσα Δικτύωσης.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑ

Αντικρίζοντας «απουσίες»: κοινωνική μνήμη και μαρτυρία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Γιάννης Μυλωνάς, National Research University Higher School of Economics, Russia

Η συγκεκριμένη μελέτη εστιάζεται στις σελίδες του Facebook και του YouTube με τίτλο «παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης». Οι σελίδες αυτές συγκεντρώνουν έναν συνεχώς αυξανόμενο όγκο φωτογραφικού κυρίως υλικού και αποτελούν σημεία διαλόγου και προβληματισμού για τις πιο άγνωστες πτυχές της ζωής της πόλης. Η έρευνα επικεντρώνεται στην ιστορία του Ολοκαυτώματος της Εβραϊκής κοινότητας από τους Ναζί, στην ύπαρξη της Οθωμανικής κοινότητας της πόλης, αλλά και στη διαδικασία της «αντιπαροχής». Η ανάλυση εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους οι «απουσίες» αυτές αποτυπώνονται μέσα  από μαρτυρίες, ενθυμήσεις και  ντοκουμέντα, και το πώς γίνονται έπειτα αντικείμενα διαπραγμάτευσης. Εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι σελίδες αυτές αποτελούν ένα εξαιρετικά ενημερωμένο ψηφιακό αρχείο σε διαρκή εξέλιξη που ενισχύει εναλλακτικές αφηγήσεις και μια σχετική κατανόηση του «άλλου». Ωστόσο, η συστημική κατανόηση της καταστροφής και της λήθης μέσα από το κριτικό πρίσμα της πολιτικής οικονομίας υπονομεύεται, αν και παραμένει σε «φασματική» μορφή.

Ρητορικές κατασκευές και ψήφος. Μελέτη περίπτωσης των τριών προεκλογικών αναμετρήσεων μεταξύ Donald Trump και Hillary Clinton

Μινώα Σαριδομιχελάκη, City Unity College & Εμμανουήλ Τάκας, Advanced Media Institute, City Unity College

Προκαλώντας τον μύθο της «λογικής» ψήφου, η κοινωνική ψυχολογία έχει προ πολλού αναδείξει τις υποβόσκουσες «μη λογικές», αυτοματοποιημένες διεργασίες, στις οποίες βασίζεται η επιλογή ψήφου. Στόχος της συγκεκριμένης παρουσίασης ήταν η ανάδειξη της επίδρασης του ύφους της ρητορικής επιλογής στην ενδεχόμενη πρόθεση ψήφου. Μέσω θεματικής ανάλυσης, αναδείχθηκαν οι βασικές κατηγορίες των δύο υποψηφίων και αναλύθηκαν οι διαφοροποιήσεις και οι επαλληλίες τους. Η απλουστευμένη, ευθεία και συχνά «προβοκατόρικη» ρητορική του Donald Trump, ενεργοποιώντας πιο άμεσα στις γνωστικές αυτοματοποιημένες συντομεύσεις, φάνηκε πιο «οικεία». Σε αντίθεση, το γνωστικό φορτίο του πολύπλοκου πολιτικού λόγου της Hillary Clinton φάνηκε ότι απαιτούσε πολυεπίπεδες γνωστικές διεργασίες, καθιστώντας το περιεχόμενο της ρητορικής της πιο «απομακρυσμένο» και «δύσβατο».

ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ, ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ

Datafication (Η εξόρυξη και ανάλυση δεδομένων) και η εμπορευματοποίηση του κοινού στις αίθουσες σύνταξης: μέθοδοι βελτιστοποίησης των μηχανών αναζήτησης από τους επαγγελματίες των Μέσων επικοινωνίας στην Τουρκία

Ceren Saran, PhD Candidate, Galatasaray University, Istanbul, Turkey, Media and Communication Studies Department

Με τον όρο datafication εννοούμε την δυνατότητα επεξεργασίας δεδομένων και την μετατροπή κάθε πτυχής του πλανήτη σε μετρήσιμη ψηφιακή πληροφορία, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο μία βιώσιμη επιτήρηση. Με την εξάπλωση των ψηφιακών Μέσων επικοινωνίας, αναπτύχθηκαν τρόποι παρακολούθησης και καταγραφής της συμπεριφοράς του κοινού, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε ποικίλες λειτουργικές διαδικασίες της βιομηχανίας των ΜΜΕ. Η συγκεκριμένη έρευνα εστιάζει στη δραστηριότητα παρακολούθησης του κοινού στις διαδικτυακές αίθουσες σύνταξης. Στα πλαίσια αυτής της έρευνας,  διεξήχθη μια σειρά από ημικατευθυνόμενες σε βάθος συνεντεύξεις με δημοσιογράφους, οι οποίοι εργάζονται σε έξι διαδικτυακά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε ολόκληρη την Τουρκία. Οι συνεντεύξεις αυτές απέδειξαν πως η μηχανή αναζήτησης SEO παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις πρακτικές που ακολουθούν οι δημοσιογράφοι. Επιπλέον, αποδείχθηκε πως η SEO αποτελεί τον κύριο τρόπο παρακολούθησης της συμπεριφοράς του κοινού από τα διαδικτυακά Μέσα στην Τουρκία.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΑ ΜΕΣΑ

Η αποκατάσταση της αναρχίας στο πεδίο των ελληνικών ΜΜΕ

Βασιλική Αποστολοπούλου, Δρ. Πολιτικής Φιλοσοφίας, Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών & Ενημέρωσης

Το όραμά μας για την εθνική επικοινωνιακή πολιτική προσβλέπει σε μια εικόνα ρεαλιστική, μακριά από αναχρονιστικά στερεότυπα και επικοινωνιακά τρικ. Η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και η προβολή των μεταρρυθμίσεων, των αλλαγών και της προόδου της χώρας είναι το κλειδί. Το στρατηγικό σχέδιο λειτουργεί συνεργικά με τον ευρύτερο κυβερνητικό σχεδιασμό που έχει βασικούς άξονες τον πολιτισμό, τις επενδύσεις, τα εξαγώγιμα προϊόντα και υπηρεσίες, τις πολιτικές πρακτικές και αποφάσεις σε επίπεδο κυβέρνησης, αλλά και το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας στο σύνολό του.

Μέλημα της ελληνικής κυβέρνησης αποτελεί ο προγραμματισμός συγκεκριμένων ενεργειών και δράσεων, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η τροχιά της Ελλάδας προς ένα καλύτερο μέλλον για τον κλάδο των οπτικοακουστικών και της ενημέρωσης. Πρόκειται για τη μόνη κυβέρνηση της χώρας που τόλμησε όσο καμία άλλη στο πεδίο αυτό και έδειξε αποφασιστικότητα, επιμονή αλλά και υπομονή.

Γεγονός είναι ότι έχει δικαιωθεί μια προσπάθεια, όχι της κυβέρνησης, αλλά ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας. Στο όραμα για την μεταμνημονιακή Ελλάδα η ενημέρωση και εν γένει ο πολιτισμός κατέχουν κεντρική θέση και μπορούν να παίξουν ρόλο ατμομηχανής και να πολλαπλασιάσουν τα θετικά μηνύματα για τη χώρα διεθνώς. Με τη στήριξη και την ενίσχυση της ενημέρωσης και της επικοινωνίας δημιουργείται η νέα εικόνα της Ελλάδας.

 

Η αποκωδικοποίηση των κατευθυντήριων οδηγιών για τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης από ευρωπαϊκούς δημόσιους δημοσιογραφικούς οργανισμούς

Στέλλα Αντωνακοπούλου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Η  έρευνά μου χρησιμοποίησε ποιοτική ανάλυση περιεχομένου για να μελετήσει τις κατευθυντήριες οδηγίες πέντε ευρωπαϊκών δημόσιων δημοσιογραφικών  οργανισμών (BBC-Μεγάλη Βρετανία, ZDF-Γερμανία, ORF-Αυστρία, RTÉ-Ιρλανδία και SVT-Σουηδία) προς τους δημοσιογράφους τους σχετικά με τη χρήση των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Στόχος της έρευνας, διά της συστηματικής συγκριτικής ανάλυσης των επιλεγμένων κατευθυντήριων οδηγιών των συγκεκριμένων δημόσιων ευρωπαϊκών μηντιακών φορέων, ήταν να συμβάλλει στη συστηματοποίηση των βέλτιστων πρακτικών των Μέσων ενημέρωσης που υπερασπίζονται τη βασική δημοσιογραφική αρχή της ελευθερίας της έκφρασης μέσω της διαδικτυακής δημοσιογραφίας. Η έρευνα ανέδειξε την ανησυχία των δημοσιογραφικών οργανισμών για διατήρηση των βασικών αρχών της παραδοσιακής δημοσιογραφίας, όπως η αντικειμενικότητα, η αμεροληψία, η ακεραιότητα και στις ψηφιακές πλατφόρμες ως απαραίτητου μέτρου προάσπισης της φήμης και του κύρους τους.

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΜΕΣΑ

Επιτυχημένες ψηφιακές εκστρατείες στη δικτυωμένη κοινωνία

Sergio José, Atellier Espora, Mexico

Βιώνουμε νέα πρότυπα στο πεδίο της πολιτικής στρατηγικής. Σήμερα, έχουμε φθάσει σε ένα σημείο όπου οι εκστρατείες δεν έχουν σχέση με το διαδίκτυο ή τις εκάστοτε πλατφόρμες, αλλά με τους χρήστες του: τη δικτυωμένη κοινωνία. Μέσω ψυχογραφημάτων και ψυχοπαθολογικής τμηματοποίησης, έχει πλέον κάποιος τη δυνατότητα να έρχεται σε επαφή και να πείθει τους άλλους με μικροεκστρατείες σχεδιασμένες να παράγουν συμφωνίες ή ασυμφωνίες.

Η ψήφος δεν αποτελεί μία απόφαση (ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας), αλλά μία προτίμηση που καθορίζεται από αισθήματα αγάπης ή μίσους, φόβου ή ευτυχίας.

 

Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ

Μαρία-Άννα Τανάγια, publiSHIT magazine

Στο #AMIRetreat2018 συμμετείχα στο Media Professionals panel, κατά τη διάρκεια του οποίου δέκα επαγγελματίες προσπαθήσαμε να μοιραστούμε την ιστορία του Μέσου που δημιουργήσαμε. Για την ακρίβεια, της νέας συνθήκης που επιβάλλαμε στους δημιουργικούς εαυτούς μας σ’ ένα μηντιακό τοπίο που χαρακτηρίζεται από απολύσεις, καθυστερήσεις πληρωμών ή καθόλου πληρωμές.

Συμμετείχα μιλώντας για το publiSHIT magazine, το ηλεκτρονικό περιοδικό που δημιούργησα ως case study της διπλωματικής μου και τελικά εξέλιξα ως αποκλειστικά δικό μου project-στοίχημα, δίνοντας σ’ όλους τους αναγνώστες τη δυνατότητα να γίνουν αρχισυντάκτες, συντάκτες και storytellers.

Μίλησα για την crowdsourcing δημοσιογραφία, την ευκαιρία για δημιουργία πρωτογενούς content, σε συνεργασία με μικρές εταιρείες που επενδύουν στο storytelling. Μίλησα για όλα αυτά τα social εργαλεία που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας δωρεάν ή μ’ ελάχιστο κόστος και μας δίνουν την ευκαιρία να είμαστε δημιουργικοί και πραγματικά διαδραστικοί.

Η συζήτηση του πάνελ με ώθησε ν’ αναλογιστώ πόσο αμήχανοι στέκουν οι δημοσιογράφοι μπροστά σ’ ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο ψηφιακό τοπίο. Συνειδητοποίησα, όμως, πως ένα πράγμα μένει ίδιο: το πάθος όσων επιμένουν να οραματίζονται μια δημοσιογραφία αντικειμενική, αληθινή, χρήσιμη και –φευ- ουσιαστική.

Δημήτρης Ξενάκης, inside story

Τo inside story είναι ένα ψηφιακό συνδρομητικό ειδησεογραφικό Mέσο χωρίς διαφημίσεις, το οποίο εστιάζει στην ερευνητική δημοσιογραφία και τη long-form αρθρογραφία. Στηρίζεται στα μέλη του για τη χρηματοδότησή του, εξασφαλίζοντας την ανεξαρτησία του.

Το inside story δίνει ιδιαίτερη σημασία στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στη δημοσιογραφία και γι’ αυτό το λόγο η ανάπτυξη διαλόγου με τους αναγνώστες του αποτελεί προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, στο #AMIRetreat2018 παρουσιάσαμε το καινοτόμο project με τίτλο #YourStory (insidestory.gr/yourstory2), μια πρωτοβουλία συμμετοχικής δημοσιογραφίας με στόχο την ενεργή εμπλοκή των αναγνωστών και τη συνδημιουργία άρθρων με τους συντάκτες.

Επίσης, ανακοινώσαμε αποτελέσματα ερωτηματολογίου τα οποία έδειξαν ότι τα μέλη της κοινότητας που συμμετέχουν σε ενέργειες εμπλοκής των αναγνωστών, σαν την παραπάνω, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμπιστευθούν το Μέσο, αλλά και αυξημένη τάση να το προτείνουν σε τρίτους, ενισχύοντας τη διάδοσή του.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ

Συζητώντας για την πολιτική στο Twitter: λογική ή συναίσθημα, δημόσια σφαίρα ή όχι; Η περίπτωση των σχολείων «Ιμάμ Χατίπ» στην Τουρκία

Idil Engindeniz Galatasaray Universitesi, Turkey

Συμμετείχα στο διεθνές συνέδριο #AMIRetreat2018 με τη συγκεκριμένη εισήγηση, η οποία βασίζεται σε ένα πραγματικό θέμα που απασχόλησε την κοινή γνώμη. Στο τέλος της ανάλυσης, διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να δρουν στο Twitter με τις δικές τους προσωπικές ταυτότητες, γνωρίζοντας ωστόσο τι μπορεί να συμβεί εάν διατυπώσουν μία αντιδραστική γνώμη στα (Μαζικά) Μέσα Ενημέρωσης. Τα tweets παραμένουν ως επί το πλείστον στο επίπεδο της αυτο-έκφρασης, δεν ακολουθούν άλλα tweets, αλλά και δεν λαμβάνουν ανατροφοδότηση/απάντηση. Ωστόσο, το Twitter εξακολουθεί να είναι ένας δημόσιος χώρος έκφρασης και διαλόγου, που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε διαφορετικές ιδέες από τις δικές μας.

Συζήτηση για τα ΜΜΕ στην «Αγορά» της Θεσσαλονίκης

Farid Abudheir, An-Najah National University, Palestine

Στο συνέδριο #AMIRetreat2018 με θέμα «Μέσα, Πόλις, Αγορά: Δημοσιογραφία και Επικοινωνία στην Ψηφιακή Εποχή», παρουσίασα τη διατριβή μου με θέμα την αλληλεπίδραση των Παλαιστινίων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αναφορικά με την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Το συνέδριο μου πρόσφερε την ευκαιρία να μιλήσω για ένα από τα ουσιαστικά ζητήματα της αραβοϊσραηλινής διαμάχης, το οποίο συμβολίζει ένα σημαντικό βήμα της διεθνούς πολιτικής των ΗΠΑ.

Αντίθετα με τα αποτελέσματα της διατριβής μου, όπου διαφαίνεται ασθενής αλληλεπίδραση των πολιτών στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αναφορικά με την απόφαση Τραμπ, εξαιτίας της διχόνοιας μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, καθώς και της αγανάκτησης μεταξύ των Παλαιστινίων λόγω της πολιτικής κατάστασης στον αραβικό κόσμο, παρατηρήθηκε αξιοσημείωτο ενδιαφέρον και προβληματισμός για το παλαιστινιακό ζήτημα μεταξύ των συμμετεχόντων στο συνέδριο.

Το συνέδριο συγκρότησε, πράγματι, μία ανοικτή αγορά όπου συζητήθηκαν ποικίλα θέματα των Μέσων Επικοινωνίας. Κάποια θέματα μας βρήκαν σύμφωνους, σε κάποια αλλά διαφωνήσαμε, αλλά σε ένα βασικό ζήτημα υπήρξε ομοφωνία: Πρέπει να ερευνήσουμε όλες τις δυνατότητες για τη δημιουργία Μέσων ψηφιακής επικοινωνίας προς όφελος του ανθρώπου. Όλοι συμφωνήσαμε πως τα Μέσα επικοινωνίας πρέπει να διαδραματίσουν ορθό ρόλο, ώστε να υπηρετούν τις ανθρώπινες αξίες.

 

Η γέννηση μιας νέας πόλεως; Η επίδραση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στην ελληνική δημόσια σφαίρα

Μιχάλης Νευραδάκης, The University of Texas at Austin, U.S.A.

Πολλά έχουν ειπωθεί τα χρόνια της ελληνικής οικονομικής κρίσης για τον ρόλο των διαδικτυακών Μέσων στον δημόσιο διάλογο της Ελλάδας. Λιγότερα έχουν ακουστεί για το πώς το διαδίκτυο «αναπαράγει» το ήδη υπάρχον τοπίο των ΜΜΕ. Η παρουσίαση μου βασίστηκε σε μακροχρόνια έρευνα για την επιρροή του διαδικτύου στην ελληνική δημόσια σφαίρα και την κοινωνία των πολιτών. Παρουσίασα τους τομείς όπου το διαδίκτυο αναπαράγει το τοπίο των «συμβατικών» ΜΜΕ: σύστημα «διαπλοκής» και πελατειακών σχέσεων, υλικό (οι ειδήσεις που μεταδίδονται και ο τρόπος που παρουσιάζονται), συνήθεια πολιτών (ποια είναι τα Μέσα που προτιμούν), προώθηση του υφισταμένου πολιτικού συστήματος και των κομματικών προτιμήσεων, αναπαραγωγή των κοινωνικών χασμάτων, και αναπαραγωγή διάφορων «συνηθειών» της ελληνικής κοινωνίας.

ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κυβερνητικά non-paper: επηρεάζουν τη θεματολογία των ΜΜΕ;

Πέτρος Ριζόπουλος & Θύμιος Ζαχαρόπουλος, Deree – The American College of Greece

Η μελέτη αυτή εξέτασε την κάλυψη των κυβερνητικών «non-paper» από τρεις δημοφιλείς ελληνικές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες: www.kathimerini.gr, www.iephimerida, και www.protothema.gr. Αναλύοντας το περιεχόμενο ενός δείγματος κυβερνητικών non-paper, καθώς και το περιεχόμενο των ψηφιακών άρθρων που τα κάλυψαν, η μελέτη βρήκε πως η έκταση της κάλυψης διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στις τρεις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, καθώς και ότι υπάρχει σημαντικός συσχετισμός μεταξύ της θεματολογίας των non-paper και της έκτασης στην οποία καλύπτονται.  Επίσης, η συγκεκριμένη μελέτη αποκάλυψε πως, γενικώς, ο τρόπος με τον οποίο καλύπτονται τα κυβερνητικά non-paper είναι αρνητικός. Εξετάζοντας την αποτελεσματικότητα της ελληνικής κυβέρνησης στο να καθορίζει τη θεματολογία των ΜΜΕ, η μελέτη αυτή στάθηκε ένα χρήσιμο παράδειγμα του πώς οι εκτελεστικές αρχές διαμορφώνουν την ειδησεογραφική ατζέντα.

ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΑΜΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ: ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Οι επιπτώσεις των ΜΜΕ στην επιτάχυνση των πολιτικών εξελίξεων: η περίπτωση της απόφασης της κυπριακής Βουλής στις 10 Φεβρουαρίου 2017

Γεωργία Μυλόρδου, Advanced Media Institute

Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα ΜΜΕ διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών. Συμμετέχουν σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη με τις επιλογές γεγονότων, κειμένων και εικόνων, διαμορφώνοντας έννοιες και επιβάλλοντας πολιτικές, ιδεολογικές, κοινωνικές, κ.ά κατηγορίες στην προσπάθειά τους να καταστήσουν κατανοητά τα γεγονότα.

Λήφθηκε ως παράδειγμα η απόφαση της Κυπριακής Βουλής στις 10.2.2017, η οποία από ζήτημα δευτερευούσης σημασίας κατέληξε μέσα από δημοσιεύσεις και αναρτήσεις σε ΜΜΕ και κοινωνικά δίκτυα να αποτελέσει κυρίαρχο ζήτημα που προκάλεσε μάλιστα τη διακοπή μιας 22μηνης διαδικασίας ειρηνευτικών συνομιλιών. Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ποσοτικής ανάλυσης περιεχομένου, η οποία εφαρμόστηκε σε άρθρα τεσσάρων ημερήσιων κυπριακών εφημερίδων και στις αναρτήσεις των κομμάτων στο Facebook και το Twitter την περίοδο 10.2.2017-10.3.2017.

ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Το Nation Branding ως επικοινωνιακή και δημοσιογραφική προσέγγιση. Διερευνώντας παράγοντες, χαρακτηριστικά και «βέλτιστες πρακτικές»  στις στρατηγικές (ανα)συγκρότησης της εικόνας

Αγγελική Μπίτση, City Unity College

Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών κλυδωνισμών, οι οποίοι επηρέασαν την εικόνα της χώρας όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό. Η Ελλάδα δαιμονοποιήθηκε, οι Έλληνες θεωρήθηκαν «τεμπέληδες» και «σπάταλοι», σε μια προσπάθεια των διεθνών Μέσων ενημέρωσης να επιρρίψουν συλλογικά ευθύνες. Στόχος της παρουσίασης ήταν ο τρόπος με τον οποίο, σε αυτήν τη χρονική συγκυρία, έγιναν προσπάθειες ανασυγκρότησης της εικόνας της Ελλάδας σε δύο επίπεδα: α) σε «τυπικό», μέσω συντονισμένων προσπαθειών του ΕΟΤ και β) σε «άτυπο», μέσω ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Διαμέσου ημι-δομημένων συνεντεύξεων, τόσο σε εκπροσώπους του ΕΟΤ όσο και σε επαγγελματίες στρατηγικής επικοινωνίας, διερευνήθηκαν διαφοροποιήσεις και σημεία σύγκλισης αναφορικά με τις ακριβείς διαδικασίες του nation branding, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του και γενικότερα την ανάγκη της χώρας να βελτιώσει τηνεικόνα και την (αυτο)εικόνα της.

Διερευνώντας στρατηγικές συγκρότησης του προφίλ ενός «ηγέτη». Η περίπτωση κατασκευής του προφίλ του Vladimir Putin στα ρωσικά Μέσα κατά τη διάρκεια των ρωσικών προεδρικών εκλογών του 2018

Τζοάνα Μπάσα, City Unity College

Από την πτώση του «Ανατολικού Μπλοκ», η εικόνα της Ρωσίας έχει προβληθεί με διάφορους τρόπους. Από μια «ανεξάρτητη δημοκρατία» σε μια «δημοκρατία διαχείρισης», τα Μέσα αποτύπωναν τη Ρωσία κυρίως μέσω των χαρακτηριστικών της εκάστοτε κυρίαρχης πολιτικής φιγούρας. Στόχος της παρουσίασης ήταν ο τρόπος με τον οποίο τα ρωσικά Μέσα συγκρότησαν την εικόνα του Vladimir Putin. Καθώς τα Μέσα που επιλέχθηκαν διαφοροποιούνταν αναφορικά με το κοινό τους, διεθνές ή αυστηρά εσωτερικό, αναζητήθηκαν πιθανές διαφορές και επαλληλίες στον τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκε ο Putin ως ο «ηγέτης» της Ρωσίας. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν κυρίως την υπόθεση ότι ο έλεγχος των Μέσων απέτρεψε την εμφάνιση αυστηρής κριτικής έναντι του Ρώσου Προέδρου (πλην συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του Moscow Times), ενώ προβλήθηκε κυρίως το προφίλ ενός αυστηρού αλλά δίκαιου, περιπετειώδη, σκληρού και αποφασιστικού Προέδρου, με μοναδικό του στόχο να «κάνει τη Ρωσία δυνατή ξανά».

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΜΕΣΑ

Xρήση του Twitter από τις Πολεμικές Αεροπορίες της Ελλάδας, του Ισραήλ και των ΗΠΑ

Κωνσταντίνος Γράψας, Advanced Media Institute

Η ευρύτατη εξάπλωση και χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης έθεσε νέους κανόνες στην ενημέρωση του κοινού. Προσαρμοζόμενες στα νέα δεδομένα, οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) υιοθέτησαν τον νέο τρόπο επικοινωνίας.

Η εργασία που παρουσιάστηκε, αποτελεί μια προσπάθεια μελέτης και ανάδειξης του ρόλου που διαδραματίζουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, και ειδικότερα του Twitter, εστιάζοντας στη χρήση του από τρεις σύγχρονες και ισχυρές πολεμικές αεροπορίες του δυτικού κόσμου: της Ελλάδας, του Ισραήλ και των ΗΠΑ.

Η μελέτη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού εξετάζει σε βάθος τον τρόπο χρήσης του Twitter, τις στρατηγικές επικοινωνίας, καθώς και τους πιθανούς επιθυμητούς στόχους των τριών αεροποριών.

Τα αποτελέσματα παρουσιάζουν τη σύγχρονη προσέγγιση της επικοινωνίας των ΕΔ, οι οποίες, απελευθερωμένες από την παρέμβαση και τα φίλτρα των παραδοσιακών Μέσων Επικοινωνίας, αλληλεπιδρούν με ένα κοινό εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο ρόλος της διαχείρισης των εντυπώσεων στην κοινωνιο-πολιτιστική (ανα)κατασκευή των ταυτοτήτων: μία ποιοτική έρευνα

Σάββας Μακρίδης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, & Βασιλική Παπαγεωργίου, ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας

Η παρουσίαση διερεύνησε τον ρόλο της διαχείρισης των εντυπώσεων (impression management) στη διαμόρφωση των κοινωνικών και πολιτιστικών πλευρών της ταυτότητας, μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Συγκεκριμένα, έγινε προσπάθεια σύνδεσης των παραπάνω εννοιών με τη θεωρία του Erving Goffman. Το εννοιολογικό πλαίσιο του Goffman έγινε το μέσο ερμηνείας των διαφορών στους τρόπους (ανα)κατασκευής και προβολής της εικόνας του εαυτού στον κυβερνοχώρο. Αυτή η «αυτο-παρουσίαση» ενέχει και το στοιχείο της «δραματουργίας», που λαμβάνει χώρα σε σύγχρονο ή ασύγχρονο χωροχρονικό πλαίσιο. Πεδίο της έρευνας αποτέλεσε  ο τρόπος προβολής του Μουσείου Μπενάκη και η διάδρασή του με το κοινό, μέσα από το επίσημο προφίλ του στο Facebook.

ONLINE ΛΟΓΟΣ ΜΙΣΟΥΣ & ΑΚΡΑΙΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Sharing “the pain of the others”: Graphic Content Material on Social Media

Γιάννης Κούρτογλου & Διονύσης Πάνος, Cyprus University of Technology

Με την ουσιαστική κατάρρευση των μηχανισμών του Gate Keeping που έχει επιβάλει η απόλυτη κυριαρχία των Κοινωνικών Μέσων, έχει χαθεί και η δυνατότητα ελέγχου του περιεχομένου – δυνατότητα η οποία έχει περάσει στα χέρια των χρηστών και εξαρτάται από τις επιλογές τους. Τι κάνουν οι χρήστες όταν βρίσκονται μπροστά σε ένα «σκληρό περιεχόμενο» (Graphic Content Material); Ποιες από τις παλαιότερες προσεγγίσεις, αλλά και επαγγελματικές αξίες, έχουν ακόμη ισχύ στον κόσμο των Κοινωνικών Δικτύων; Η έρευνα, με ένα συνδυασμό ποσοτικής και ποιοτικής μεθοδολογίας, εξετάζει σε βάθος τις επιλογές του δείγματος των συμμετεχόντων ως προς ένα σταθερό περιεχόμενο στο οποίο εκτέθηκαν όλοι. Ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι η μεγάλη πλειονότητα των χρηστών εξέφρασε την επιθυμία να υπάρχει εξωτερικός κοινός έλεγχος του περιεχομένου των Κοινωνικών Μέσων, εκφράζοντας με τον τρόπο αυτό ένα είδος «νοσταλγίας» ως προς την εποχή όπου η απόφαση της διαχείρισης του περιεχομένου δεν βάρυνε τους ίδιους αλλά τους επαγγελματίες των Μέσων.

“Of Enemies and Us” – analyzing Golden Dawn’s ideological discourse on Twitter

Κατερίνα Διαμαντάκη, American College of Greece, Διονύσης Πάνος, Cyprus University of Technology & Εμμανουήλ Τάκας, City Unity College, Greece & Advanced Media Institute

Σκοπός της έρευνας αυτής ήταν να αναλύσει τα «ρητορικά ρεπερτόρια» της Χρυσής Αυγής στο συμβολικό περιβάλλον του Twitter και να εξετάσει πώς οικοδομεί η ΧΑ την πολιτική της ταυτότητα μέσα από διαδικασίες εθνοκεντρισμού (Sumner, 1906) και Κοινωνικής Κατηγοριοποίησης/Δημιουργίας Εξω-ομάδας (Tajfel, 1978; Tajfel & Turner, 2004), αποκαλύπτοντας έτσι τους κοινούς ρητορικούς τόπους με άλλες ακροδεξιές ευρωπαϊκές δυνάμεις. Το γενικό συμπέρασμα της έρευνας  ήταν ότι η ΧΑ κατασκευάζει την ταυτότητά της μέσα από δύο επίπεδα: μέσω του Αποκλεισμού (αυτό που δεν είμαστε) και μέσω του Εσωκλεισμού (αυτό που είμαστε). Η ΧΑ συνδυάζει με τρόπο στρατηγικό λαϊκιστικά με εθνικιστικά πλαίσια που από κοινού οικοδομούν τους πειστικούς ορισμούς του Εμείς και Αυτοί.  Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο λόγος της ΧΑ αναπαράγει και πραγμοποιεί εθνοκεντρικά και εθνικιστικά συναισθήματα, αναπαριστώντας την Ετερότητα και Αυτούς με όρους ακραίας ιδεολογικής πόλωσης και δαιμονοποίησης.

 

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ

Αναπαραστάσεις της πραγματικότητας και η σύγκριση της θεωρίας της επικοινωνίας με τη θεωρία της λογοτεχνίας

Χριστίνα Λιναρδάκη, Advanced Media Institute

Η διαδικασία της επικοινωνίας ενέχει έναν πομπό που στέλνει ένα μήνυμα σε κάποιον δέκτη. Παρόμοιο σχήμα εμπεριέχεται και στη λογοτεχνία, μόνο που ο πομπός αποκαλείται «συγγραφέας», το μήνυμα «λογοτεχνικό έργο» και ο δέκτης «αναγνώστης». Ποιος μπορεί να είναι ο βαθμός συνάφειας μεταξύ των δύο θεωριών; Είναι εφικτή η σύγκρισή τους; Και πού μπορεί να οδηγήσει; Αναζητήθηκαν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, με τη χρήση τής εμπειρικά θεμελιωμένης θεωρίας ως κύριου μεθοδολογικού εργαλείου. Στο πλαίσιό της, εξετάστηκαν 21 επικοινωνιακά μοντέλα και εντοπίστηκαν 70 τύποι παραγόντων που συντελούν στην επικοινωνία. Στη συνέχεια, η θεωρία της λογοτεχνίας χρησιμοποιήθηκε στη θέση του εμπειρικού υλικού και αναζητήθηκαν σε αυτήν αντιστοιχίσεις των αρχικών τύπων. Η αναζήτηση αποκάλυψε πολύ μεγάλο βαθμό συνάφειας των δύο θεωριών.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ, ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

«Τα μάτια μου έχουν δει τόσο πόνο και καταστροφή, που νιώθω να έχω παραλύσει μέσα μου». Αντιλήψεις περί συναισθηματικής βλάβης και ηθικά ζητήματα των επαγγελματιών των ΜΜΕ που καλύπτουν τραυματικά περιστατικά στην Ελλάδα

Λαμπρινή Παπαδοπούλου, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Η εν εξελίξει έρευνα έχει ως στόχο την αμφισβήτηση της διαδεδομένης αλλά και –το κυριότερο- εσωτερικευμένης από πολλούς επαγγελματίες της ενημέρωσης, στερεοτυπικής αντίληψης πως οι δημοσιογράφοι και οι φωτορεπόρτερ είναι απλοί μεσάζοντες στη μεταφορά μίας είδησης και πως μένουν αλώβητοι από τα τραυματικά γεγονότα που καλύπτουν.

Αυτή η παραλλαγμένη εκδοχή ενός «σούπερ ήρωα» σε συνδυασμό με μία εσωτερικευμένη κουλτούρα της σιωπής, αλλά και της λογικής πως όλα αυτά είναι μέρος της δουλειάς, μειώνουν εκ των πραγμάτων την ορατότητα των ενδεχόμενων σημαντικών  συνεπειών που μπορεί να έχει η κάλυψη αυτών των συμβάντων στον ψυχισμό των δημοσιογράφων, με αποτέλεσμα να μη  δίνεται η δέουσα σημασία σε σοβαρά συμπτώματα που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υποδηλώνουν Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD).

*

Το φαινόμενο της (αυτο)λογοκρισίας κατά την περίοδο των Μνημονίων στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Ισπανία

Σοφία Ιορδανίδου, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Advanced Media Institute, Λεωνίδας Βατικιώτης, Advanced Media Institute, Pablo Garcia Suarez, Universidad International de la Rioja & Εμμανουήλ Τάκας, Advanced Media Institute

Παρά το γεγονός ότι πληθώρα ερευνών έχει επικεντρωθεί στη σωματική ασφάλεια των δημοσιογράφων σε έκρυθμες ζώνες και στο πώς η απουσία της ασφάλειας επηρεάζει την ποιότητα του δημοσιογραφικού περιεχομένου, ελάχιστες έρευνες έχουν ασχοληθεί με την προσέγγιση της ασφάλειας σε ψυχολογικό επίπεδο και τις επιδράσεις της στην απρόσκοπτη λειτουργία της δημοσιογραφίας. Η πολιτική των Μνημονίων εγκαινίασε μια εποχή ευρύτερης ανασφάλειας, επιρροής και πίεσης στους δημοσιογράφους, από τους οποίους ζητήθηκε συχνά να ευθυγραμμιστούν με τις πολιτικές επιταγές, με φόβητρο την αντικατάστασή τους. Σε αυτό το περικείμενο, η συγκεκριμένη έρευνα επικεντρώθηκε στο πώς οι δημοσιογράφοι σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισπανία θεώρησαν ότι τα Μνημόνια επηρέασαν τη δημοσιογραφική τους πρακτική. Μέσω ημι-δομημένων συνεντεύξεων, αναζητήθηκαν τα κυρίαρχα «κέντρα πίεσης», όπως η Τρόικα, οι τράπεζες, οι πολιτικοί πρωταγωνιστές και οι ιδιοκτήτες των Μέσων και η έκταση όπου αυτά τα κέντρα αναμείχθηκαν με το δημοσιογραφικό περιεχόμενο. Οι διαφοροποιήσεις στις τρεις αυτές χώρες υπογραμμίζουν όχι μόνο την ένταση της πίεσης και των πρακτικών συνεπαγωγών αυτής, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι αντιλαμβάνονται το δημοσιογραφικό επάγγελμα.

ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑ-ΑΛΗΘΕΙΑ

Counter-Forensics: Seeking the Truth in a Media-Saturated age

Fake Narratives vs Real Facts

Κατερίνα Διαμαντάκη, American College of Greece & Διονύσης Πάνος,  Cyprus University of Technology

Πώς μπορούν να διαφυλαχθούν η αλήθεια και η δικαιοσύνη απέναντι στον χείμαρρο ψευδών ειδήσεων και προπαγάνδας στον σύγχρονο κόσμο; Πώς ελέγχουμε αυτούς που πρέπει να ελεγχθούν; Ποιος είναι ο ρόλος και η ευθύνη της επιστήμης, της δημοσιογραφίας, της τεχνολογίας και της κοινωνίας των πολιτών για τη διαφύλαξη της αλήθειας και τον έλεγχο της κατάχρησης εξουσίας; Η Forensic Architecture είναι μια διεπιστημονική ομάδα που διερευνά εγκλήματα κρατών, κυβερνήσεων, αστυνομικής, στρατιωτικής, περιβαλλοντικής και επιχειρηματικής βίας ανά τον κόσμο, συνδυάζοντας ακαδημαϊκή έρευνα, πολιτικό ακτιβισμό και διερευνητική δημοσιογραφία. Η παρουσίαση επισκοπεί το έργο της ομάδας Forensic Architecture και εξηγεί γιατί αυτό αποτελεί μια «εντελώς νέα επιστήμη, μια επιστήμη αφοσιωμένων και ενεργών πολιτών», ένα παράδειγμα για το πώς κοινωνικο-τεχνολογικές μεθοδολογίες καινοτομίας μπορούν να λειτουργήσουν ως σημαντικά μέσα για τη διερεύνηση και τη διάσωση της αλήθειας σε καθεστώτα όπου κυριαρχεί η μυστικότητα, η παραπληροφόρηση, η προπαγάνδα και η μετα-αλήθεια.