Συνέντευξη στους Δώρο Δωροθέου, Στέλλα Μιχαήλ, Σοφία Ιορδανίδου, Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη *
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 4 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015
Ερώτηση: Αυτήν τη στιγμή, υπάρχει υποτίθεται μια νέα κινητικότητα στο Κυπριακό. Kαι ανοίγονται προοπτικές. Πώς θεωρείτε ότι έχει αλλάξει στην κοινή γνώμη η κατάσταση, έτσι ώστε να υπάρχει η προσδοκία ένα βαθύ «ΟΧΙ» να μεταβληθεί σε ένα «ΝΑΙ». Πώς πάει δηλαδή η μιντιακή διαχείριση – επειδή μιλάμε και για περιοδικό μιντιακό;
ΠτΔ: Η κοινή γνώμη διαμορφώνεται ανάλογα βεβαίως και με το αποτέλεσμα που θα φέρουν οι συνομιλίες. Αν διαφοροποιηθούν ή αν απαντηθούν οι ανησυχίες των όσων έχουν αρνητικά τοποθετηθεί το 2004, τότε θα έχουμε βεβαίως ένα θετικό αποτέλεσμα. Εάν δεν απαντώνται οι ανησυχίες… Γι’ αυτό και κατ’ επανάληψη έχω πει, ανεξάρτητα του τι ο ίδιος προσωπικά έχω υποστηρίξει το 2004, ότι αυτό που σήμερα μετρά είναι ο σεβασμός στις ανησυχίες του 76%, που απέρριψε εκείνο το σχέδιο.
Βεβαίως, οι συγκυρίες, αν θέλετε λόγω της διαφοροποίησης όσον αφορά τουλάχιστον τον σημερινό συνομιλητή των Τουρκοκυπρίων, και με τις διαχρονικές θέσεις όπως εκφράζοντο από τον ίδιο, έχουν δημιουργήσει μια αχτίδα ελπίδας. Μια αχτίδα φωτός, ότι μπορεί μέσα από το διάλογο, αυτήν τη φορά, να υπάρξει μια τέτοια πρόοδος που να οδηγήσει σε λύση του Κυπριακού προβλήματος, στα πλαίσια μιας πραγματικής ομοσπονδίας και όχι συνομοσπονδίας.
Ερώτηση: Η αλλαγή στην Άγκυρα με τις εκλογές της 1/11 βελτιώνει ή χειροτερεύει τα πράγματα;
ΠτΔ: Δεν βλέπω ότι έγινε η όποια αλλαγή. Αυτό που έχει επισυμβεί είναι το γεγονός πως υπάρχει μια σταθερή κυβέρνηση, που δεν εξαρτάται από συμμαχίες, οι οποίες ενδεχόμενα να επηρέαζαν αρνητικά – δεν ξέρω πόσο θετικά βεβαίως, θα φανεί αυτό στη συνέχεια. Υπάρχει μια δεδηλωμένη θέση της παρούσας κυβέρνησης, ότι επιθυμεί τη λύση. Βεβαίως δεν θα περιοριστούμε στη ρητορική, εάν δεν δούμε στην πράξη πώς μεταφράζεται. Το γεγονός ότι παραμένει μια σταθερή ή ισχυρή κυβέρνηση νομίζω ότι αποφεύγουμε τους κινδύνους ενός συνασπισμού – παραδείγματος χάρη με τους ακραίους δεξιούς – που θα διαφοροποιούσε ενδεχόμενα την πολιτική, όπως τουλάχιστον διεμορφώθη και με βάση αυτήν γίνεται ο σημερινός διάλογος.
Η επίδραση της κοινής γνώμης στη διαμόρφωση της πολιτικής
Ερώτηση: Κύριε Πρόεδρε, η πολιτική λαμβάνει χώρα, πλέον, σε κοινωνίες της πληροφορίας και της παγκοσμιοποίησης. Οι πολίτες είναι πιο ενημερωμένοι, πιο απαιτητικοί. Όντας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τη διαχείριση των κρίσιμων ζητημάτων που κάνετε, υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες η τάση που διαμορφώνεται μέσα στην κοινή γνώμη μπορεί να μεταβάλει τη δική σας στάση σε κάποια ζητήματα; Λόγου χάρη στο Κυπριακό, όταν υπάρχουν τάσεις αντίθετες με τη δική σας τοποθέτηση;
ΠτΔ: Κανένας ηγέτης δεν μπορεί να παραγνωρίζει την κοινή γνώμη. Δηλαδή τις ευαισθησίες, περισσότερο, της κοινωνίας. Αλλά, εάν είναι ηγέτης, θα πρέπει να έχει το θάρρος να παίρνει και αποφάσεις. Διότι είναι πιστεύω σε θέση καλύτερη από έναν απλό πολίτη, ο ηγέτης, να έχει γνώση των διαφόρων παραμέτρων που περιβάλλουν ένα πρόβλημα, έτσι ώστε να έχει το θάρρος, επαναλαμβάνω, να πάρει τις ορθές αποφάσεις, έστω και εάν αυτές δεν είναι αρεστές. Συνεπώς, ενώ από τη μια θα πρέπει να τείνει ευήκοον ους στην κοινωνία, την ίδια ώρα θα πρέπει να παίρνει αποφάσεις. Να τολμά να πάρει αποφάσεις, που μπορεί να μην είναι ευχάριστες, αλλά να είναι ωφέλιμες.
Ερώτηση: Ακριβώς αυτή, όμως, η υπερ-ενημερωμένη κοινή γνώμη της τωρινής εποχής, της διαδικτυακής, μήπως είναι πιο «τζαναμπέτικη» από ό,τι παλιά, πιο δύστροπη;
ΠτΔ: Ναι. Αλλά να πω κάτι: πολλές φορές αυτή η λεγόμενη ενημέρωση, είτε είναι προς τη σωστή κατεύθυνση είτε είναι προς τη λανθασμένη, δηλαδή ανάλογα με το τι διοχετεύεται και από ποιους διοχετεύεται, πολλές φορές μπορεί να οδηγεί σε μια στρεβλωμένη εικόνα των πραγματικοτήτων. Και να έχεις μια εντονότερη αντίδραση από κοινωνικά στρώματα, ιδιαίτερα σε λεπτές φάσεις, όπως είναι οι συνομιλίες τώρα (όπου δεν μπορεί να βγεις και να πεις γιατί δεν έχεις ακόμη απτά αποτελέσματα, ώστε να ενημερώσεις και ορθά). Διότι οτιδήποτε πεις τώρα θα είναι ενδεχόμενα μια παραπληροφόρηση ή μια επιθυμητή έκβαση των πραγμάτων, που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Συνεπώς, ναι, οπωσδήποτε σήμερα ο πολίτης είναι πολύ πιο ενημερωμένος, πολλές φορές όμως είναι και παραπληροφορημένος.
Ερώτηση: Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της κοινής γνώμης, είπατε πριν πως δεν μπορεί να λέγονται και όλα όσα συζητούνται…
ΠτΔ: Ενόσω συζητούνται, να το διορθώσω.
Ερώτηση: Το είδαμε και προηγουμένως, σε άλλες προσπάθειες στο Κυπριακό, να μην βγαίνουν προς τα έξω κάποια πράγματα και π.χ. το 2004 ο κόσμος βρέθηκε προ εκπλήξεως με κάποια ζητήματα. Θεωρείτε ότι πρέπει να συζητούνται ή να βγαίνουν προς την κοινή γνώμη όλα τα ζητήματα, πριν να υπάρχουν οριστικές καταλήξεις;
ΠτΔ: Όχι λέω. Και το λέω για τον απλούστατο λόγο, διότι πριν και πάνω από όλα υπάρχει μια αρχή στον διακοινοτικό διάλογο. Ότι τίποτε δεν συμφωνείται εάν δεν συμφωνηθούν όλα. Μπορεί να υπάρξει μια διαμόρφωση, μια μορφή συμφωνίας σε κάποια των θεμάτων, τα οποία όμως ευρίσκονται εν εκκρεμότητι ενόψει της τελικής συμφωνίας. Συνεπώς, μπορεί να διαφοροποιηθεί αυτό το οποίο σήμερα συμφωνείται, εν τη πορεία των διαπραγματεύσεων με βάση νέες αξιώσεις οι οποίες μπορεί να εγερθούν και να υποχρεώσουν την επανεξέταση κάποιων θεμάτων.
Το τι συμβαίνει σήμερα σε σχέση με το τι συνέβη το 2004 είναι εντελώς διαφορετικό. Ήμασταν τότε κάτω από μια πίεση χρονική, ήμασταν κάτω από τη δέσμευση των μερών για επιδιαιτησία. Δεν θέλω να πω περισσότερα όσον αφορά τον τρόπο και τη μορφή της διαπραγμάτευσης και πόση έκταση διαπραγμάτευσης έγινε τότε, με αποτέλεσμα να θεωρείται το Ανάν-5 ως ένα δοτό σχέδιο, εν τη ουσία, και όχι ένα προϊόν διαπραγμάτευσης και συμφωνίας. Εξού και η διαφωνία του τότε Προέδρου, του αειμνήστου Τάσσου Παπαδόπουλου, ο οποίος ενώ διαπραγματευόταν το πρόβλημα, στο τέλος βρέθηκε υποχρεωμένος να υποστηρίξει αρνητικά, την αρνητική στάση του λαού απέναντι σε ένα σχέδιο, το οποίο διαπραγματευόταν. Δεν θέλω να μπω σε περισσότερα. Εκείνο αποτελεί ένα παρελθόν, μια ιστορία.
Η ουσία είναι ότι, και βεβαίως θα ενημερωθεί ο λαός με κάθε λεπτομέρεια, όταν και εφόσον έχεις τι θα πρέπει να πεις στο λαό. Δηλαδή, όταν θα έχεις πλέον δεδομένα μπροστά σου, τα οποία μπορείς να μεταφέρεις, για να μπορεί να επιχειρηματολογήσεις και να πεις γιατί απεδέχθης, γιατί απέρριψες, και ούτω κάθε εξής.
Τι λέγεται και τι δεν λέγεται
Ερώτηση: Υπό αυτήν την έννοια κύριε Πρόεδρε, με βάση παλαιότερη συνέντευξη του Γλαύκου Κληρίδη, πιστεύετε ότι από τις μέχρι τώρα συζητήσεις και από τη μέχρι τώρα πορεία, υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε, αλλά νιώθετε ότι δεν θα άντεχε να το ακούσει ο Κυπριακός λαός ή έστω και ο Ελληνικός;
ΠτΔ: Όχι, δε νομίζω. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι μέσα από τη νέα φάση του διαλόγου υπάρχει πρόοδος, παρετηρήθη πρόοδος σε έναν αριθμό θεμάτων, όπως επίσης ανακύπτουν και προβλήματα σε ουσιώδεις πτυχές. Για τα οποία, όμως προβλήματα, γίνεται διάλογος και προσπαθούμε να βρεθεί η λογική μορφή λύσης, που δεν θα παραβιάζει βασικούς κανόνες. Είτε που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είτε που αφορούν τη βιωσιμότητα, τη διάρκεια, τη λειτουργικότητα της λύσης.
Δηλαδή, είναι πρόωρο να λεχθεί ότι, παραδείγματος χάρη, έχουμε μια τέτοια ελπιδοφόρο πορεία που καταλήγουμε το συντομότερο, εντός ελαχίστου χρόνου, σε συμφωνία ή ότι καταλήγουμε σε μια αποτυχία του διαλόγου. Γίνεται γόνιμος διάλογος, γίνεται μια ανταλλαγή απόψεων, όσον αφορά τις ανησυχίες της κάθε μιας των κοινοτήτων, και προσπαθούμε, μέσα από είτε νομικές ρυθμίσεις είτε με πολιτικές ρυθμίσεις, να δούμε πώς μπορεί να καταλήξουμε σε μια οριστική λύση, όπως την έχω περιγράψει προηγουμένως. Δηλαδή, να έχει διάρκεια, να έχει βιωσιμότητα, να έχει λειτουργικότητα, να προστατεύει ανθρώπινα δικαιώματα.
Ερώτηση: Εσείς προσωπικά νιώθετε πως η πλάστιγγα γέρνει προς μιαν κατεύθυνση;
ΠτΔ: Είναι πρόωρο.
Η επίδραση της οικονομικής κρίσης – και η κόπωση
Ερώτηση: Η δημόσια συζήτηση στην Κύπρο, πόσο επηρεάζεται, αισθάνεστε, από την αντίστοιχη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα; Η οποία κατά καιρούς «ανακαλύπτει» το Κυπριακό. Και μάλιστα μια δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα, η οποία είναι βαθιά τραυματισμένη από την εκεί οικονομική κρίση. Επιπρόσθετα πόσο είναι η δημόσια συζήτηση στην Κύπρο επηρεασμένη από τη δική σας οικονομική κρίση, όταν παρακολουθεί τη συζήτηση στο Κυπριακό;
ΠτΔ: Κοιτάξετε, θα ήταν άδικο εάν απέδιδα τις όποιες συζητήσεις εις τον Ελλαδικό χώρο, δηλαδή με την έννοια ότι έχουν την όποια αρνητική επίπτωση στην κυπριακή κοινωνία. Αντίθετα, όπως παρακολουθείτε και σεις, το Κυπριακό δεν υπήρξε τα τελευταία χρόνια ένα των κυρίων θεμάτων. Όχι γιατί υπάρχει αδιαφορία, αλλά γιατί αντιμετωπίζονται σοβαρότερα προβλήματα, που άπτονται της καθημερινής ζωής του κάθε πολίτη. Οξύτερα προβλήματα, όπως είναι η οικονομική κρίση κτλ.
Στην Κύπρο, θα πρέπει να πω ότι, κατά περιόδους υπάρχει μια, ιδιαίτερα σε περιόδους που δεν υπάρχει ελπίδα, που δεν υπάρχει ο διάλογος, μια κόπωση. Μετά από 41 χρόνια υπάρχει και μια δόση απαισιοδοξίας ως προς την προοπτική της λύσης. Αυτήν την περίοδο, θα πρέπει να πω, ότι υπάρχει μια ανανεωμένη ελπίδα. Γι’ αυτό και είναι υπέρμετρες οι ευθύνες και του Ελληνοκύπριου ηγέτη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη. Μια νέα απογοήτευση θα είναι τραυματική, πιστεύω, για τη μελλοντική πορεία του Κυπριακού προβλήματος. Γι’ αυτό και λέω ότι, απαιτείται μεγάλη προσπάθεια, απαιτείται ευρηματικότητα, απαιτείται αποφασιστικότητα και τόλμη, έτσι ώστε να αποτρέψουμε μια νέα αποτυχία, που ενδεχόμενα να μας πάρει ή να δημιουργήσει ακόμη δυσμενέστερες τις συνθήκες και την προοπτική για μελλοντική λύση, βασισμένη σε κάποιες αρχές, που σήμερα μπορεί να υλοποιηθούν ή προ δέκα ετών θα ήταν ευκολότερο να υλοποιηθούν.
Σήμερα είναι δυσκολότερο και ενδεχόμενα μετά από μια περίοδο χρόνου να είναι ενδεχόμενα και αδύνατη η εφαρμογή κάποιων αρχών. Ο χρόνος, δυστυχώς, αλλοιώνει ακόμη και βασικά συστατικά της λύσης. Τα αλλοιώνει προς το χειρότερο και όχι προς το καλύτερο.
Ερώτηση: Πώς εξηγείται αυτό;
ΠτΔ: Κάποτε δεν είχαμε εποίκους, κάποτε δεν είχαμε το πρόβλημα που σήμερα αντιμετωπίζουμε, παραδείγματος χάρη όχι μόνο του εποικισμού, αλλά και της τουρκοποίησης των κατεχομένων, της καταστροφής της πολιτιστικής κληρονομιάς. Της δημιουργίας νέων δεδομένων και αντιλήψεων, μέσα στην ίδια την κοινότητα την τουρκοκυπριακή.
Όπως και στην ελληνοκυπριακή κοινότητα, αν λάβετε υπόψη ότι τα τελευταία 41 χρόνια οι μισοί περίπου των προσφύγων, λόγω ηλικίας, έχουν αποβιώσει. Οι νέοι δυστυχώς, για λόγους συναισθηματικούς ή για λόγους που καλλιεργούνται, δεν επισκέπτονται και δεν γνωρίζουν τον τόπο καταγωγής των γονιών τους. Καταλαβαίνετε πόσοι είναι αυτοί που αποστασιοποιούνται, αλλά και πόσοι είναι αυτοί που θα ήθελαν να επιστρέψουν στις πατρογονικές εστίες. Είναι καλά να λέμε συνθήματα, αλλά μετά 40 χρόνια έχει δημιουργηθεί μια νέα κατάσταση πραγμάτων, ακόμη και στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Νέοι άνθρωποι έχουν δημιουργήσει τις δουλειές τους, έχουν παντρευτεί, έχουν πια βιώματα από την περιοχή που ελέγχεται από το κράτος και δεν έχουν καμιά σχέση με την κατεχόμενη περιοχή. Συνεπώς, ενδεχόμενα μια καλή πρωία να ευρεθεί ότι, ήδη καλλιεργείται δυστυχώς – ευτυχώς σε μικρό αριθμό προσώπων – η ιδέα «χώρια εκείνοι, χώρια εμείς». Αλλά ποιες είναι οι συνέπειες κανείς δεν προσμετρά μελλοντικά.
Να μου επιτρέψετε να επισημάνω, γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικά τούτα τα θέματα, ότι κανείς δεν προσμετρά όταν, λέμε παραδείγματος χάριν «η Κυπριακή Δημοκρατία», ότι η Κυπριακή Δημοκρατία βασίζεται στο Σύνταγμα του ’60. Το Σύνταγμα του ’60, εάν το εξετάσει κανένας, δεν είναι παρά ένα συνεταιρικό κράτος. Προβλέπονται ποσοστό συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων στα διάφορα όργανα της πολιτείας, στις διάφορες δομές,. Ενώ την ίδια ώρα, να μην ξεχνάμε ότι αυτό που είναι Κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι άλλο από την Κυπριακή Δημοκρατία. Επομένως, έχει υποχρέωση να εφαρμόζει και να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Υπαρκτός κίνδυνος για απόλυτη κυριαρχία από την Τουρκία στο Βορρά και συνεταιρισμό στο Νότο»
Ερώτηση: Και ποια ειναι η συνέπεια αυτής της καταστάσεως;
ΠτΔ: Όσοι των Τουρκοκυπρίων επέλεξαν να επανέλθουν στις πατρογονικές τους εστίες, στα χωριά τους, και με δικαστικές αποφάσεις υποχρεωθήκαμε να τους παραδώσουμε και τις περιουσίες τους βεβαίως θα πρέπει να τυγχάνουν της αναλόγου προστασίας. Χάριν ενημέρωσης έχουν εγγραφεί και έχουν την Κυπριακή υπηκοότητα 114 χιλιάδες Τουρκοκύπριοι. Σήμερα! Αυτήν τη στιγμή. Εάν συνεπώς αύριο, μελλοντικά – όταν λέμε αύριο μιλούμε μετά πάροδο κάποιων χρόνων – υπάρξει τέτοιος υπερπληθυσμός ή τέτοια αλλοίωση δημογραφική εις τα κατεχόμενα και υπάρξει απελπισία ή αδυναμία ή τέτοια κοινωνική αναταραχή ή και οικονομική ένδεια, μην αποκλείσετε – και μέσα από πολιτικές μιας Κυβέρνησης της Άγκυρας – να ενθαρρυνθούν να επανέλθουν στις εστίες τους. Ουδείς θα μπορεί να τους το αρνηθεί.
Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες θα γίνουν για δεύτερη – τρίτη φορά πρόσφυγες και θα υπάρχει απόλυτα κυριαρχία στο Βορρά από την Τουρκία και συνεταιρισμός στο Νότο. Αυτοί είναι κίνδυνοι υπαρκτοί. Τους οποίους πρέπει να προσμετρά ένας ηγέτης, να λαμβάνει υπόψη. Και ανάλογη να είναι και η πορεία που ακολουθεί.
Ερώτηση: Κύριε Πρόεδρε, έχει αρχίσει η εντατικοποιημένη φάση των συνομιλιών και ασχολείστε τώρα με το Περιουσιακό που αφορά τον κάθε πολίτη προσωπικά, ο οποίος έχει περιουσία στα κατεχόμενα. Υπάρχουν αρκετές αντιδράσεις και μια πληροφορία ότι μια μερίδα του κόσμου δεν θα ξέρει με την υπογραφή της λύσης τι ακριβώς θα γίνει με την περιουσία του, γιατί εναπόκειται στην Επιτροπή Περιουσιών να λάβει τις αποφάσεις…
ΠτΔ: Όχι, όχι! Για να σας ενημερώσω. Πρώτον, έχει γίνει μια κατηγοριοποίηση περιουσιών και έχουν συμφωνηθεί 22 κατηγορίες περιουσιών. Τι εννοούμε με την κατηγοριοποίηση: ποιες περιουσίες ανήκουν σε εκτοπισμένους Ελληνοκύπριους; ποιες περιουσίες κατοικούνται από εκτοπισμένους Τουρκοκύπριους; Εννοώ στην κατεχόμενη περιοχή. Ποιες περιουσίες κατοικούνται ή κατέχονται, εν πάσει περιπτώσει, από μη Τουρκοκύπριους ή μη εκτοπισμένους, μη Τουρκοκύπριους; Μια κατηγορία που αφορά τις οικιστικές μονάδες, μια κατηγορία που αφορά τη γεωργική γη, μια άλλη κατηγορία που αφορά την εκκλησιαστική περιουσία, μια άλλη κατηγορία που αφορά μνημεία και ούτω καθεξής. Αυτά έχουν συμφωνηθεί.
Όπως επίσης έχουν συμφωνηθεί οι πέντε θεραπείες που μπορεί να προσφέρονται στον ιδιοκτήτη. Έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα του ιδιοκτήτη και έχουν συμφωνηθεί και οι θεραπείες που μπορεί να προσφερθούν.
Βεβαίως, υπό κάποια μορφή, δεν θα παραγνωρίζεται και ο κατέχων την περιουσία. Υπάρχει η απόφαση Δημόπουλος, δεν βασιζόμαστε όμως εκεί, η προτεραιότητα είναι στον ιδιοκτήτη. Οι πέντε θεραπείες είναι: η πλήρης αποκατάσταση, η μερική αποκατάσταση, η εναλλακτική αποκατάσταση – εναλλακτική περιουσία δηλαδή –, η ανταλλαγή και οι αποζημιώσεις. Αυτήν την ώρα προχωρούμε στη συζήτηση της σύνθεσης των Επιτροπών Περιουσίας, των δικαστηρίων ή όπως θέλετε ονομάστε τα, της Επιτροπής Αποζημιώσεων. Αλλά συζητούμε και τη διαδικασία. Ταυτόχρονα, όμως, και τα κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την εξέταση μιας αιτήσεως του ιδιοκτήτη.
Παραδείγματος χάρη: κάποιος ιδιοκτήτης αποτείνεται για να ανακτήσει κατοχή της περιουσίας του. Η Επιτροπή, σε πρώτο στάδιο, θα τον ενημερώνει εάν και κατά πόσον, παραδείγματος χάρη, μια περιουσία εντάσσεται στην κατηγορία της κοινής ωφελείας. Δηλαδή, κατεδαφίστηκε το σπίτι του πρόσφυγα, όπως και κάποια άλλα, και ενδεχόμενα έχει ανεγερθεί εκεί νοσοκομείο. Είναι, αν θέλετε, μια υποδομή η οποία δεν θα ήταν δυνατόν να ανακτηθεί, με την έννοια θα κατεδαφίσουμε το νοσοκομείο για να δώσουμε πίσω το σπίτι: αλλά ο ιδιοκτήτης, βεβαίως, θα πάρει είτε μια άλλη περιουσία είτε αποζημίωση, μεταξύ των θεραπειών που έχω αναφέρει.
«Η κοινή γνώμη δεν γνωρίζει»
Ερώτηση: Κύριε Πρόεδρε, να επανέλθουμε, πιστεύετε ότι αυτήν τη στιγμή η κοινή γνώμη γνωρίζει όλα όσα διαδραματίζονται;
ΠτΔ: Όχι, είμαι ειλικρινής! Είπα το γιατί. Δηλαδή, την ώρα που διαπραγματεύεσαι, την ώρα που περνάς μέσα από λεπτές ισορροπίες, να ανακοινώσεις τι; Μπορεί να καταστρέψεις και αυτό που πας να επιτύχεις. Διότι, ενδεχόμενα κάποιοι, από μια αρνητική τάση που τους διακρίνει ή από μια διαφορετική φιλοσοφία όσον αφορά τη μορφή της λύσης, να αρχίζουν να δαιμονοποιούν το κάθε τι.
Εάν δεν υπάρξει μια συνολική κατάληξη σε βασικά θέματα που απασχολούν τον κόσμο, η όποια απόπειρα ενημέρωσης δεν θα είναι ενημέρωση. Θα είναι απλά παράθεση κάποιων ιδεών, οι οποίες εντέλει μπορεί να μην υλοποιηθούν. Θα έχεις την κριτική, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα – εγώ λέω έχει το δικαίωμα ο καθένας να ασκεί κριτική – αλλά την ίδια ώρα μπορεί να καταστρέψεις την όλη… Κοιτάτε τι έγινε με τη δήλωση Ακιντζί ότι θέλει πλειοψηφίες περιουσίας και πληθυσμών. Τι έγινε όσον αφορά την εικόνα που εξέπεμπε ένας μετριοπαθής ηγέτης;
Ερώτηση: Ποιος έχει όμως το πάνω χέρι στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης ή της δημόσιας σφαίρας; Ο πολιτικός ή τα Media, τελικά; Όπως είναι διαμορφωμένη σήμερα η κοινωνία…
ΠτΔ: Και οι δύο! Αλλά, θα πρέπει να πω ότι ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης έχουν τα Media. Το να πει ένας πολιτικός κάτι, εάν παρουσιαστεί ορθά και υποστηριχθεί από τα Media, διαμορφώνει γνώμη. Εάν όμως ένας πολιτικός λέει κάτι το οποίο κατά την άποψή του είναι ορθό, αλλά τα Media το θεωρούν ως εσφαλμένη προσέγγιση, είτε γιατί έχουν τις δικές τους απόψεις οι δημοσιογράφοι ή όσοι ασχολούνται σήμερα με το σύγχρονο τρόπο, πλέον, με τα σύγχρονα εργαλεία, εκεί που διαμορφώνεται η κοινή γνώμη, τότε ίσως δαιμονοποιηθεί η άποψη του πολιτικού…
Ερώτηση: Έχετε σκεφθεί, περνάει από το μυαλό σας ότι μπορεί να έχουμε ένα «ΟΧΙ» και πάλι;
ΠτΔ: Εάν θεωρείς ότι αυτό που θεωρείται ως κατάληξη – που δεν θα υπάρξει εάν δεν είναι συμφωνημένο το σχέδιο – αυτό να το ξεκαθαρίσω. Αν δεν είναι συμφωνημένο δεν πάει με τίποτε σε δημοψήφισμα. Δεν πάει τίποτε σε δημοψήφισμα εάν δεν ενημερωθεί πρώτα καλά ο λαός, εφ’ όλων των πτυχών. Εάν υπάρξει ένα «ΟΧΙ» δεν θα είναι ευθύνη εκείνου που πιστεύει ότι έχει επιτύχει μια λύση, την οποίαν παρουσιάζει στο λαό ως μια εφικτή απάντηση σε ένα πρόβλημα το οποίο, όσο πάει, χειρότερο θα γίνεται.
_____
