Όποιος ξεχνάει χάνεται, ραγίζει όποιος θυμάται
κι αυτός που παραστράτησε στις ερημιές κοιμάται
Άλκης Αλκαίος
ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ
Κατάμεστη ήταν η αίθουσα προβολών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2018, όταν έγινε η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ Ίχνη, που ως θέμα του έχει τους Αγνοούμενους της κυπριακής τραγωδίας. Η ταινία χειροκροτήθηκε, επικράτησε συγκίνηση και δεν έλειψε και η φόρτιση στη συζήτηση που ακολούθησε μεταξύ των παρευρισκομένων.
Αυτή ήταν εξ αρχής η πρόθεση όσων εργαστήκαμε πάνω στο ντοκιμαντέρ Ίχνη. Το θέμα των αγνοουμένων διχάζει, γιατί αγριότητες συνέβησαν τόσο από την πλευρά των Ελληνοκοκυπρίων όσο και από την πλευρά του Αττίλα. Στο ντοκιμαντέρ καταγράφονται με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια (που επιτρέπει ο κινηματογραφικός χρόνος) τα εγκλήματα που συνέβησαν εκ μέρους της Ελληνοκυπριακής πλευράς στο πλαίσιο των λεγόμενων διακοινοτικών ταραχών. Η άποψη ωστόσο που υιοθετείται (και κατατίθεται προς συζήτηση στο πλαίσιο ενός διαλόγου που πρέπει επιτέλους να ανοίξει) είναι ότι οι ευθύνες της Τουρκίας είναι ολότελα διαφορετικές, επειδή είναι ποιοτικά ανώτερες. Συγκεκριμένα, έχουμε να κάνουμε με ευθύνες ενός κράτους–μέλους του ΟΗΕ που πραγματοποίησε επίθεση σε μια ξένη χώρα. Τους αιχμαλώτους δε, βάσει μαρτυριών που ουδέποτε διαψεύστηκαν, τους έσυρε στην Τουρκία όπου χάθηκαν τα ίχνη τους, για να ενταχθούν κι επισήμως στη λίστα των Αγνοουμένων. Μια λίστα που ακόμη και σήμερα, όταν άπαντες ορκίζονται στα ανοικτά δεδομένα, παραμένει επτασφάγιστο μυστικό.
Στόχος του ντοκιμαντέρ ήταν να αφαιρέσει από αυτή τη λίστα τη σκόνη του χρόνου. Να δείξει ότι πρόκειται για ένα θέμα που δεν αφορά μόνο τους ερευνητές, αλλά τον κάθε πολίτη αυτού του κόσμου, που υποτίθεται ότι προστατεύεται από το διεθνές δίκαιο και μια πληθώρα συμφωνιών, ακόμη και για τη συμπεριφορά απέναντι στους αιχμαλώτους. Γιατί, όσο ανάλογα εγκλήματα πολέμου παραμένουν ανεξιχνίαστα και παραμερίζονται στο όνομα μιας συμφιλίωσης, που ακόμη κι αν επιτευχθεί θα στηρίζεται σε σαθρά θεμέλια, τόσο οι πληγές των συγγενών μένουν ανοιχτές και τα ερωτήματα για την τύχη των ανθρώπων αναπάντητα,και τόσο ανοίγει ο δρόμος για να επαναληφθούν. Αξίζει μάλιστα εδώ να αναρωτηθούμε: Αν η Άγκυρα είχε τιμωρηθεί από τους διεθνείς κι ευρωπαϊκούς οργανισμούς όπως έπρεπε για τους Αγνοούμενους, θα επαναλάμβανε αυτές τις εγκληματικές πρακτικές εναντίον των Κούρδων; Θα συνέχιζε να επιδεικνύει τέτοια επιθετικότητα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, χρησιμοποιώντας συχνά το ψευδοκράτος στα κατεχόμενα;
Στόχος για το επόμενο διάστημα είναι το ντοκιμαντέρ να προβληθεί σε όσο το δυνατό περισσότερες αίθουσες και τηλεοπτικά δίκτυα στην Κύπρο και την Ελλάδα. Επίσης, να προβληθεί σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου, ώστε το έγκλημα πολέμου της Τουρκίας να γίνει γνωστό όσο το δυνατό ευρύτερα.
Στο ντοκιμαντέρ Ίχνη εμφανίζονται με αλφαβητική σειρά οι: Αχιλλέας Αιμιλιανίδης (δικηγόρος, κοσμήτορας Νομικής Σχολής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), Χρήστος Αλεξάνδρου (ιστορικός), Μαρία Καρεφυλλίδου (αδελφή αγνοουμένου), Κώστας Κατσαρός (νομικός σύμβουλος Αρχιεπισκοπής), Γιασεμί Σενέρ Λεβέντ (τουρκοκύπριος δημοσιογράφος), Αλφρέντ Μωρίς Ντε Ζάγιας (νομικός, ανεξάρτητος ερευνητής του ΟΗΕ), Ανδρέας Παράσχος (δημοσιογράφος, διευθυντής εφημερίδας Η Καθημερινή Κύπρου), Δρ. Δέσποινα Πηλείδου (Έφορος Αρχαιοτήτων, Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου), Κυριάκος Κολοβός, (υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Επικοινωνίας).
Διάρκεια: 35 λεπτά
Παραγωγή: Advanced Media Institute, 2018
Σκηνοθεσία: Άρης Χατζηστεφάνου
Έρευνα και τεκμηρίωση: Λεωνίδας Βατικιώτης
Φωτογραφία: Θάνος Τσάντας
Έρευνα και παραγωγή: Σοφία Ιορδανίδου