Το μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στις μέρες μας, με τις μεταναστευτικές ροές να έχουν ως τελικούς προορισμούς κυρίως χώρες της κεντρικής Ευρώπης.Η χώρα μας παρόλο που δεν αποτελεί τελικό προορισμό για τους περισσότερους πρόσφυγες, φιλοξενεί περίπου 50.000 χιλιάδες άτομα κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Η διαφορετικότητα στην κουλτούρα και κατ’ επέκταση στη συμπεριφορά των ανθρώπων αυτών (στάση του σώματος, χειρονομίες, ένδυση, έκφραση του προσώπου) είναι σημαντική, τόσο που δημιουργεί αυτόματα την ανάγκη της ομαλής ένταξής τους, ώστε να αποφευχθεί η περίπτωση γκετοποίησης (Elias, 1968:130). Το σημαντικότερο πρόβλημα στην ένταξη των ανθρώπων αυτών είναι η νόμιμη επαγγελματική απασχόληση.
Ένταξη μέσω της εργασίας
Η απασχόληση των προσφύγων είναι επιτακτική τόσο από την ανθρωπιστική όσο και από την οικονομική οπτική, λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο λιγότεροι από τους πρόσφυγες εργάζονται νόμιμα τόσο πιο επιβαρυμένος θα είναι ο δημόσιος προϋπολογισμός για την κοινωνία που τους υποδέχεται. Δογματισμοί δε χωράνε, οι άνθρωποι αυτοί έχουν ικανότητες και γνώσεις που μπορούν να αξιοποιηθούν. Παράδειγμα ανεύρεσης επαγγελματικής απασχόλησης προσφύγων αποτελούν οι επιχειρήσεις κοινωνικών παροχών, ως μηχανισμοί ένταξης ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες έχουν ως στόχο την αξιοποίηση τους σύμφωνα με τις δυνατότητες και τις προτιμήσεις τους.
Δεν εξυπηρετεί κανέναν η συγκέντρωση τους σε κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και η παροχή τροφής, στέγης, υγειονομικής περίθαλψης και κάθε είδους κοινωνικών παροχών χωρίς να τους δίνεται η ευκαιρία να εργαστούν νόμιμα κατοχυρώνοντας την ασφάλεια τους. Η άμεση καταγραφή τους και η δυνατότητα εισόδου στην αγορά εργασίας μπορεί και πρέπει να υλοποιείται άμεσα, ώστε το ποσοστό απασχόλησης τους να προσεγγίζει αυτό των αυτόχθων εργαζομένων.
Η γήρανση του πληθυσμού στις χώρες της Ε.Ε. είναι ένα επίκαιρο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, μειώνονται οι γεννήσεις και τίθεται το ερώτημα ποιος θα θρέψει τους γερασμένους πληθυσμούς. Λύση στο πρόβλημα εν μέρει μπορεί να αποτελέσει μια Ευρώπη οργανωμένη για να υποδεχθεί και να ενσωματώσει τους μετανάστες.Αυτή η πρόκληση ταλανίζει τις πολιτικές κυβερνήσεις διότι είναι άγνωστες οι επιπτώσεις στο μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι οι οικονομικώς ενεργοί μετανάστες αποτελούν την προσωρινή λύση στην ανανέωση του πληθυσμού εφόσον εργάζονται νόμιμα και πληρώνουν τις εισφορές που τους αναλογούν.
Παραδείγματα υπάρχουν αρκετά, όπως της Fatima και του Zahed, οι οποίοι εργάζονται εθελοντικά για λογαριασμό της ‘CARE International’ στην Τουρκία, ενός προγράμματος που ιδρύθηκε από την Ε.Ε.. Η εργασία τους έχει αλλάξει την ψυχολογία τους, νιώθουν χρήσιμοι στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τους ομοεθνείς τους και είναι οι πλέον κατάλληλοι κοινωνοί των προβλημάτων τους. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται όλοι, ώστε να απασχολούνται, ανάλογα με τις εμπειρίες τους και να προσφέρουν κοινωνικό έργο εκεί όπου έχουν εγκατασταθεί.
Η διαφορετική κουλτούρα με τις ελευθερίες και τη χειραφέτηση των γυναικών να υπολείπονται αυτών των ευρωπαϊκών κρατών είναι μία ακόμα πρόκληση για το πως θα ανατραπεί το μικρό ποσοστό εργαζόμενων μεταναστριών.Από τις χώρες τις οποίες προέρχονται οι περισσότεροι υπάρχει το καθεστώς να μην εργάζεται η γυναίκα, το οποίο δεν μπορεί να συνεχίσει να ισχύει και στην Ε.Ε., διότι οι οικονομικές απαιτήσεις είναι μεγαλύτερες και η ποιότητα ζωής των ευρωπαίων εξαρτάται και από την εργασία των γυναικών. Οι συνέπειες εάν το μεγαλύτερο ποσοστό είναι άνεργες θα είναι σημαντικές στο μέλλον τόσο κοινωνικά όσο και στη μακροοικονομία.
Ο κίνδυνος εμπλοκής των άνεργων μεταναστών σε εγκληματικές πράξεις είναι μεγάλος. Στην προσπάθεια να αναζητήσουν λύση στον αγώνα της επιβίωσής τους το όριο μεταξύ του ηθικού και του ανήθικου είναι δυσδιάκριτο, ειδικά σε μία κοινωνία με ατομικές ελευθερίες πρωτόγνωρες για αυτούς.
Έρευνα CNN: Οι ανήλικοι μετανάστες της Αθήνας που εκπορνεύονται για να ζήσουν
Ο ρόλος της εκπαίδευσης
Επιπρόσθετα με την απασχόληση των οικονομικώς ενεργών μεταναστών θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των παιδιών, ιδιαίτερα της σχολικής ηλικίας. Η επίδραση της κουλτούρας στα παιδιά είναι μεγαλύτερη και τρόποι υπάρχουν ποικίλοι. Υπάρχουν μαθήματα στα οποία δεν χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος τη γλώσσα για να σημειώσει πρόοδο στην ένταξη, όπως τα εικαστικά, η γυμναστική, η μουσική κ.ά. καθώς και τα online games, τα οποία διατίθενται σε ποικιλία και είναι κοινά και δημοφιλή.
“Κλείνουν με νότες, τις πληγές” των προσφυγόπουλων
Οι προσπάθειες που καταβάλλονται απαιτούν συνέχεια και ενεργή συμμετοχή από όλους. Το χάσμα μεταξύ των πολιτισμών μπορεί να γεφυρωθεί παροτρύνοντας τους μετανάστες να εναρμονιστούν με το νέο περιβάλλον ώστε να υπάρξει κοινωνική συνοχή.
Δεν θα μπορούσαμε να λησμονήσουμε την προσφορά του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στην Ελλάδα στον τομέα αυτό, με τα προγράμματα που έχει ενεργοποιήσει. Η σωστή εκπαίδευση θα μπορέσει να προετοιμάσει αυτά τα παιδιά να ενταχθούν στην αγορά εργασίας με ακόμα λιγότερα προβλήματα από ότι οι σημερινοί ενήλικες.
Η μετανάστευση πληθυσμών προς τις αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε. θα συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμα, δημιουργώντας προβλήματα κοινωνικά – πολιτικά – οικονομικά στις κυβερνήσεις των χωρών που δεν θα έχουν βραχυπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Η ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία μέσω της εργασίας δεν αποτελεί επίτευγμα μίας συγκεκριμένης κυβέρνησης. Δεν έχει χρώμα πολιτικής παράταξης. Η αποτελεσματικότητά της απαιτεί τη χρήση κατάλληλων εργαλείων προσαρμογής του ατόμου σε εκείνους τους τρόπους συμπεριφοράς, τους οποίους καθιστά αναγκαίους η δομή και η κατάσταση της κοινωνίας (Elias, 1968:165). Δεν ωφελούν μεμονωμένες κινήσεις, όσο πετυχημένες και να είναι. Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και εάν δεν αντιμετωπιστεί ανάλογα, εγκυμονεί κινδύνους.
*Ο Α.Θ. είναι μεταπτυχικός φοιτητής του ΜΠΣ «Επικοινωνία και Nέα Δηµοσιογραφία»
Βιβλιογραφία:
ELIAS, N. (1968), ‘Ηθη και κοινωνική συμπεριφορά στη νεώτερη Ευρώπη’ στο Η εξέλιξη του πολιτισμού, Αθήνα: εκδ. Νεφέλη.
