Της Θάλειας Παύλου *
Μετάφραση: Νερίνα Κιεσόγλου
Ο Immanuel Wallerstein μάλλον δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις – τουλάχιστον όχι για τους αναγνώστες της Δημοσιογραφίας.
Στο website του, www.iwallerstein.com, στο οποίο δημοσιεύει τακτικά εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αναλύσεις, αυτοπαρουσιάζεται ως εξής:
«Ο Wallerstein ενδιαφέρθηκε για πρώτη φορά για τις διεθνείς εξελίξεις ως έφηβος στη Νέα Υόρκη και τον απασχολούσε ιδιαίτερα το αντι-αποικιοκρατικό κίνημα στην Ινδία την εποχή εκείνη. Σπούδασε στο Columbia University, από το οποίο έλαβε ένα B.A. το 1951, ένα M.A. το 1954 και ένα Ph.D. το 1959.
Στη συνέχεια δίδαξε στο ίδιο πανεπιστήμιο έως το 1971, οπότε εξελέγη καθηγητής κοινωνιολογίας στο McGill University. Από το 1976 και μέχρι την συνταξιοδότησή του το 1999 διετέλεσε διακεκριμένος καθηγητής κοινωνιολογίας στο Binghamton University (SUNY). Μεταξύ 1976 και 2005 υπήρξε διευθυντής του Κέντρου Fernand Braudel για τη Μελέτη των Οικονομιών, των Ιστορικών Συστημάτων και των Πολιτισμών.
Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια, έχει τιμηθεί ως επίτιμος διδάκτωρ από πολλές σχολές και έχει διατελέσει κατά περιόδους Αναπληρωτής Διευθυντής Σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales του Παρισιού, ενώ εξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Κοινωνιολογικής Εταιρείας μεταξύ 1994 και 1998. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 υπήρξε πρόεδρος της Επιτροπής Gulbenkian για την Αναδιάρθρωση των Κοινωνικών Επιστημών».
Η συνεργάτιδα της Δημοσιογραφίας Θάλεια Παύλου ζήτησε από τον Immanuel Wallerstein μέσω email να σχολιάσει τη συγκυρία στην Ελλάδα στο πλαίσιο της ευρύτερης ανάλυσής του σχετικά με την πορεία της Ευρώπης, την κρίση του διεθνούς συστήματος και τη μετάβασή του σε επόμενο στάδιο.
Με δεδομένες τις τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα, οι παρατηρήσεις του έχουν πιστεύουμε ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
Είναι μέγιστης σημασίας να γίνει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτά που δεν μπορεί να ελέγξει το ελληνικό κράτος και τα κοινωνικά/πολιτικά κινήματα της χώρας, και σε αυτά που μπορεί να επηρεάσει η πολιτική δράση σε κρατικό πλαίσιο.
Στο σύγχρονο παγκόσμιο σύστημα παρατηρείται γενικευμένη δομική κρίση. Έχω αναλύσει διεξοδικά και συχνά τα αίτια αυτής της κρίσης, και δεν θα ήθελα να επαναλάβω τα επιχειρήματα εδώ. Ουσιαστικά, πάντως, βρισκόμαστε σε μια μακρά αλλά βέβαιη μετάβαση από το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα σε κάτι άλλο.
Και υπάρχει ένας θεμελιώδης πολιτικός αγώνας μεταξύ αυτών που θέλουν να αντικαταστήσουν το υφιστάμενο σύστημα με κάτι που διατηρεί τα χειρότερα χαρακτηριστικά του και ίσως λίγα από τα καλύτερα στοιχεία του, και αυτών που θέλουν να αντικαταστήσουν το παρόν σύστημα με ένα σχετικά δημοκρατικό και σχετικά εξισωτικό.
Αυτή η μακρά μετάβαση είναι γεμάτη από άγνωστα στοιχεία. Είναι χαοτική, με ταχύτατες μεταλλαγές στο πλαίσιο των βραχείας διάρκειας καταστάσεων που βιώνουμε. Επηρεάζει κάθε άνθρωπο και κάθε κράτος – κατά συνέπεια, βεβαίως, και την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα.
Ένας τρόπος αντιμετώπισης των βραχείας διάρκειας προβλημάτων είναι αυτός που επέλεξε η Ευρωπαϊκή Ένωση και συνίσταται στην άσκηση πιέσεων πάνω στην Ελλάδα ώστε να εφαρμόσει τα αυστηρότατα μέτρα λιτότητας στα οποία συμφώνησε η ελληνική κυβέρνηση. Τα αποτελέσματα είναι φρικτά για την Ελλάδα αλλά βεβαίως χρήσιμα στη βραχεία διάρκεια για κάποιους από τους άλλους παίκτες στο ευρωπαϊκό προσκήνιο.
Φυσικά, τα μέτρα λιτότητας δεν είναι καθόλου δημοφιλή στην Ελλάδα. Η πολιτική αντίδραση σε αυτά εκφράστηκε με δύο διαφορετικούς τρόπους: τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Χρυσή Αυγή. Η Χρυσή Αυγή είναι ένα από τα πολλά εφιαλτικά κινήματα που αναδύονται σε διάφορα σημεία της υφηλίου, αλλού με μεγαλύτερη ισχύ και αλλού με μικρότερη, και πάντως συνιστούν παγκόσμιο φαινόμενο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μια ασυνήθιστη αντίδραση. Αντιπροσωπεύει την προσπάθεια ενός κατά βάση αριστερού κινήματος να αντιδράσει νουνεχώς στις περιορισμένες επιλογές που έχει στη διάθεσή της η Ελλάδα, χωρίς να πέσει θύμα του αυτοκαταστροφικού απομονωτισμού τον οποίο υιοθετούν πολλά αριστερά κινήματα σε άλλες χώρες.
Συνεπώς, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντικός. Είναι δύσκολο να προμαντέψει κανείς πόση επιτυχία θα έχει βραχυπρόθεσμα. Μέχρι τώρα, τα καταφέρνει πολύ καλύτερα απ’ ό,τι θα είχαν προβλέψει οι περισσότεροι αναλυτές. Όμως βραχυπρόθεσμα δεν μπορεί να κάνει και πολλά.
Αυτό που μετράει περισσότερο είναι η μέση διάρκεια. Όλοι εμείς ανά τον κόσμο οφείλουμε να αναλύσουμε καλύτερα τη δομική κρίση του παγκόσμιου συστήματος, να διατρανώσουμε τις θεμελιώδεις ηθικές επιλογές μας και να βρούμε τη βέλτιστη μέσης διάρκειας πολιτική στρατηγική για να κερδίσουμε τον αγώνα. Πρέπει να δώσουμε σάρκα και οστά στα δύο υπέροχα συνθήματα που ξεπήδησαν τα τελευταία χρόνια: Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και Ο αγώνας συνεχίζεται.
* Η Θάλεια Παύλου (MSc) είναι κοινωνιολόγος µε ειδίκευση στην εγκληµατολογία. Έχει διδάξει Humanities & Social Sciences σε ιδιωτικά ιδρύµατα (Foundation programs). Εργάστηκε ως στέλεχος στον τραπεζικό κλάδο για 17 χρόνια.
Απόφοιτος του ΕΚΕΜΕΛ, ασχολείται µε τη µετάφραση δοκιµίων κοινωνικού και πολιτικού προβληµατισµού, λογοτεχνικών κειµένων και θεατρικών έργων.
Βιβλία του Immanuel Wallerstein στα Ελληνικά:
Σύγκρουση πολιτισµών; (µτφρ.: Σπύρος Μαρκέτος, Ελίνα Φωτεινού), Θύραθεν, 2011
Ευρωπαϊκός οικουµενισµός (µτφρ.: Σπύρος Μαρκέτος), Θύραθεν, 2010
Για να καταλάβουµε τον κόσµο µας (µτφρ.: Σπύρος Μαρκέτος), Θύραθεν, 2009
Ουτοπιστική ή αλλιώς, ιστορικές επιλογές για τον 21ο αιώνα (µτφρ.: Θάλεια Παύλου), Κέδρος, 2007
Η παρακµή της αµερικανικής ισχύος (µτφρ.: Τάσος Σαµουηλίδης), Εξάντας, 2005
Μετά τον φιλελευθερισµό (µτφρ.: Ηλίας Καφάογλου), Ηλέκτρα, 2004
Ιστορικός καπιταλισµός (µτφρ.: Μέττα Τσικρικά), Θεµέλιο, 1987
Συµµετοχή σε συλλογικά έργα:
Η απραγµατοποίητη δηµοκρατία (µτφρ.: Ελεάννα Πανάγου), Futura, 2010
Κοινωνιολογική θεωρία της ανάπτυξης (µτφρ.: Κώστας Αθανασίου, Θεόδωρος Παρασκευόπουλος), Νήσος, 1999
Φυλή, έθνος, τάξη: οι διφορούµενες ταυτότητες (µτφρ.: Άγγελος Ελεφάντης, Ελένη Καλαφάτη), Ο Πολίτης, 1991
Πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, www.biblionet.gr
