Με ιδιαίτερη χαρά η Επιστημονική Επιτροπή του Advanced Media Institute ανακοινώνει ότι έλαβε από τους διακριθέντες τα παραδοτέα που είχαν προτείνει και διακρίθηκαν στην ανοιχτή πρόσκληση του 2018. Οι χορηγίες του ΑΜΙ 2018 αποτέλεσαν ένα πρωτοπόρο θεσμό που ως στόχο είχε να ενθαρρύνει την πρωτότυπη έρευνα γύρω από τη δημοσιογραφία και την επικοινωνία στον ελλαδικό χώρο. Στη συνέχεια ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή κάθε μίας από τις τρεις διακρίσεις.
Online δημοσιογραφία: Πληθοπορισμός και δικτυακοί τόποι των Μέσων ενημέρωσης σε μια εποχή συμμετοχικότητας
H τετραμελής ερευνητική ομάδα, αποτελούμενη από τους Επίκουρο Καθηγητή Δρ. Νίκο Αντωνόπουλο, Επίκουρο Καθηγητή Δρ. Αγησίλαο Κονιδάρη, Αναπληρωτή Καθηγητή Δρ. Σπύρο Πολυκαλά και τον ακαδημαϊκό υπότροφο κ. Ευάγγελο Λάμπρου, κατέθεσε ερευνητική πρόταση προς χρηματοδότηση, τιτλοφορούμενη «Crowdfunding (πληθοπορισμός) με εφαρμογή σε δημοσιογραφικό διαδικτυακό τόπο την εποχή της συμμετοχικότητας». Με τη στήριξη του Advanced Media Institute, προσπάθησε να χαρτογραφήσει τις ενημερωτικές ιστοσελίδες και τα χαρακτηριστικά τους στην Ελλάδα, την Κύπρο και παγκοσμίως, προκειμένου να αναδείξει τις τάσεις και τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και να καταδείξει ενδεχόμενες διαφοροποιήσεις στην ελληνοκυπριακή αγορά ενημέρωσης.
Είναι γεγονός ότι η ενημέρωση και η δημοσιογραφία σε ολόκληρο τον κόσμο μεταβάλλονται με ταχύτατους ρυθμούς. Παλιές πρακτικές και βεβαιότητες καταρρίπτονται συνεχώς, με τις νέες τεχνολογίες και τη διαδικτυακή ενημέρωση να παίρνουν τη σκυτάλη από εκείνα που κάποτε θεωρούνταν τα «παραδοσιακά ΜΜΕ». Από την εισαγωγή της διαδικτυακής δημοσιογραφίας μέχρι τις μέρες μας, τα πράγματα εξακολουθούν να μεταβάλλονται και νέες τακτικές και βέλτιστες πρακτικές προκύπτουν, τόσο λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων όσο και λόγω των αναγκών της αγοράς. Δεν είναι μυστικό ότι οι ενημερωτικοί ιστότοποι αποτελούν πλέον τη ναυαρχίδα της ενημέρωσης παγκοσμίως, με τα χαρακτηριστικά τους συνεχώς να διαφοροποιούνται. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παίζουν το δικό τους καταλυτικό ρόλο σε αυτές τις αλλαγές. Φαίνεται λοιπόν να ισχύει απόλυτα και στη βιομηχανία της ενημέρωσης το αξίωμα ότι υπάρχουν τριών ειδών παίκτες: εκείνοι που δημιουργούν τις αλλαγές, εκείνοι που τις ακολουθούν και προσαρμόζονται, και εκείνοι που αναρωτιούνται τι συνέβη.
Ο πληθοπορισμός (crowdsourcing) είναι ένα μοντέλο που γίνεται ολοένα πιο δημοφιλές στη δημοσιογραφία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αφορά την ενεργό συμμετοχή του κοινού στη δημιουργία του δημοσιογραφικού προϊόντος με ποικίλους τρόπους. Στην έρευνά μας, αναζητήσαμε διάφορες μορφές πληθοπορισμού σε παγκόσμιο επίπεδο στα 500 δημοφιλέστερα ενημερωτικά sites, σύμφωνα με την κατάταξη του Alexa.com. Το ίδιο πράξαμε και με τα δημοφιλέστερα ενημερωτικά sites στην Ελλάδα και την Κύπρο, προκειμένου να συγκρίνουμε τις ελληνοκυπριακές με τις παγκόσμιες τάσεις σε ό,τι αφορά την εφαρμογή διαφορετικών μορφών πληθοπορισμού.
Συγκεκριμένα, ερευνήσαμε εάν και σε τι ποσοστό οι ενημερωτικές ιστοσελίδες επιτρέπουν στους αναγνώστες τους να παράγουν οι ίδιοι περιεχόμενο οποιουδήποτε τύπου. Επιπλέον, διερευνήθηκε η δυνατότητα των αναγνωστών και επισκεπτών να αφήνουν αξιολογικά ή συμπληρωματικά σχόλια στην ίδια την ιστοσελίδα και με ποια μορφή. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό που διερευνήθηκε ήταν το κατά πόσο χρησιμοποιείται η έννοια της «σοφίας του πλήθους» (crowd wisdom), όπου ένα επιχείρημα, πληροφορία, ιδέα ή πρόταση καταψηφίζεται ή υπερψηφίζεται από το κοινό του ενημερωτικού ιστότοπου. Οι κινητές συσκευές δεν θα μπορούσαν να μείνουν εκτός της έρευνάς μας, καθότι η τάση χρήσης από το κοινό εφαρμογών στιγμιαίων μηνυμάτων (ΜΙΜs) για τη διάδοση περιεχομένου σε φίλους ή για επικοινωνία με τον ίδιο τον ειδησεογραφικό ιστότοπο είναι μια νέα δυνατότητα. Ακόμη, η άποψη του κοινού δεν ζητείται πλέον μόνο από εταιρείες δημοσκοπήσεων, αλλά και από διαδικτυακά ενημερωτικά site για ζητήματα ποικίλου περιεχομένου, πολιτικές απόψεις, ζητήματα καθημερινότητας και άλλα. Ερευνήθηκε λοιπόν κατά πόσο οι ενημερωτικοί ιστότοποι, σε Ελλάδα, Κύπρο και διεθνώς, ζητούν από τους αναγνώστες τους να συμμετέχουν σε online δημοσκοπήσεις με προκαθορισμένα ερωτήματα.
Τα συμπεράσματα είναι ότι οι ελληνικές και οι κυπρι- ακές ιστοσελίδες ακολουθούν τις παγκόσμιες τάσεις της αγοράς ενημέρωσης με τη συμμετοχικότητα και τον πληθοπορισμό να κερδίζουν σαφώς έδαφος, αλλά με πιο αργά βήματα, ενώ όλες οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν φαίνεται να υιοθετούνται άμεσα και άκριτα. Φαίνεται να υπάρχει σκεπτικισμός για πολλές από αυτές, ενώ η χρήση του περιεχομένου που παράγεται από τους χρήστες, αν και ζητείται, υπόκειται σε περιορισμούς. Το περιβάλλον της διαδικτυακής ενημέρωσης μεταβάλλεται συνεχώς και η συμμετοχή του κοινού στη διαμόρφωση του δημο- σιογραφικού προϊόντος θα μας απασχολήσει και στο μέλλον ως αντικείμενο νέων ερευνών.
Χαρτογράφηση του ελληνικού δημοσιογραφικού Twitter: Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση
Αν συμφωνήσουμε με το ρητό που θέλει τη δημοσιογραφία «πρώτο προσχέδιο της ιστορίας», τότε μπορούμε να πούμε πως το Twitter είναι το «πρώτο προσχέδιο του παρόντος»,1 ίσως ακόμη και το «πρώτο προσχέδιο της δημοσιογραφίας». Ο συλλογισμός αυτός δικαιολογεί το γεγονός πως, άμα τη εμφανίσει του, το Twitter υπήρξε ένα εξαιρετικά επιδραστικό δίκτυο για τη δημοσιογραφία, το οποίο έφερε στο προσκήνιο πληθώρα προκλήσεων – αλλά και ευκαιριών. Ο Farhi, ήδη από το 2009, είχε κάνει λόγο για την «έκρηξη του Twitter»,3 ενώ λίγο αργότερα η Bruno, υπερθεματίζοντας, αναφέρθηκε στο «Twitter effect» (κατά το The CNN effect). Ενδεικτικές του πόσο δημοφιλές Μέσο αποτελεί, είναι βέβαια και οι στατιστικές που το συνοδεύουν: μέσα στη σύντομη ιστορία του, ο αριθμός των tweet ανά ημέρα αυξήθηκε από 5.000 το 2007 σε περισσότερα από 500 εκατ. το 2019,5 ενώ ο αριθμός των ενεργών χρηστών από 30 εκατ. το 2010 σε 330 εκατομμύρια επί του παρόντος.
Βασιζόμενη σε αυτά τα δεδομένα και αντλώντας έμπνευση από δύο πρότερες εκτεταμένες έρευνες στη δημοσιογραφική χρήση του Μέσου – τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο – οι οποίες έδειξαν σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της θεωρητικής πρόσληψης των δυνατοτήτων του Twitter και της πραγματικής χρήσης του – η παρούσα έρευνα της Χρύσας Δαγουλά παρουσιάζει μια επικαιροποιημένη εκδοχή, που βασίζεται σε εκτεταμένη χαρτογράφηση του ελληνικού δημοσιογραφικού Twitter. Μέσω ανάλυσης τόσο μηντιακών όσο και δημοσιογραφικών λογαριασμών από διάφορες οπτικές, αναδεικνύει τις βασικές χρήσεις του Μέσου από ειδησεογραφικούς οργανισμούς και δημοσιογράφους, αλλά και τον βαθμό επίδρασης του Twitter στις σύγχρονες δημοσιογραφικές πρακτικές. Παράλληλα, πλαισιώνει την επιρροή του Twitter μέσα από το πρίσμα της «συνέχισης» – η δημοσιογραφία άλλωστε διαχρονικά επηρεάζεται θεμελιωδώς από τις εκάστοτε τεχνολογικές εξελίξεις.
Επιπροσθέτως, η παρούσα έρευνα παρουσιάζει την πρώτη συστηματική βιβλιογραφική προσέγγιση στα ελληνικά, καλύπτοντας ευρύ φάσμα που ξεκινά από την «επαναστατική» δυναμική του διαδικτύου και τον αντίκτυπό της στη δημοσιογραφία, για να φθάσει στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και το Twitter). Συζητώντας μάλιστα τη δημοσιογραφική πτυχή του Twitter, το προσεγγίζει μέσα από τρεις διακριτές υποστάσεις: ως «παγκόσμιο χωριό», ως «ρέον ειδησεογραφικό πεδίο» και ως «πλατφόρμα», κτίζοντας έτσι το θεωρητικό υπόβαθρο που αφορά το πώς «προσλαμβάνει» η σχετική βιβλιογραφία το Μέσο με δημοσιογραφικούς όρους (perceptions). Αντιπαραθέτοντας τη θεωρία με το δεύτερο μέρος – την πρακτική ή ρεαλιστική χρήση του Twitter (reality) – τονίζει τα σημεία συμφωνίας και τομής, και σημειώνει το ρόλο και τη σημασία της δημοσιογραφίας στη νέα αυτή ψηφιακή αρένα διαλόγου. Για παράδειγμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι η θεωρητική προσέγγιση τους Μέσου στοχεύει στην ενδελεχή εξέτασή του και στην καταγραφή της βέλτιστης χρήσης του (αλλά και των περιορισμών του), γίνεται εμφανές πως η ρεαλιστική χρήση του μέσου απέχει από την επι- διωκόμενη. Ως αποτέλεσμα, αναδεικνύει προτάσεις για το πώς θα μπορούσε το Twitter να ενσωματωθεί στις δημοσιογραφικές πρακτικές και, αντί για τροχοπέδη ή επιβάρυνση της ήδη φορτωμένης εργασιακής ρουτίνας, να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο.
Συνολικά, η παρούσα έρευνα υπογραμμίζει πως η δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα διαρκώς μετα- βαλλόμενο και εξελισσόμενο που βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση και υπό την άμεση επιρροή των νέων (ή των κάθε εποχή νεότερων) τεχνολογικών εξελίξεων. Νέοι όροι και κανόνες εισέρχονται διαρκώς στο πολύπλοκο – και εν πολλοίς αγχωτικό – σκηνικό. Η βιωσιμότητα και η πρόοδος της δημοσιογραφίας είναι άμεσα εξαρτώμενες από την προσαρμοστικὀτητα στις νέες συνθήκες και από την ικανότητά της να ακολουθήσει τον ρυθμό των όποιων αλλαγών – χωρίς ωστόσο να θυσιάζει τον πυρήνα του δημοσιογραφικού επαγγέλματος (και ό,τι αυτός περιλαμβάνει).
Ντοκιμαντέρ: Η επιστροφή του Προμηθέα
Μία από τις παράπλευρες ζημίες της προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ότι επέστρεψε τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή στα… βασικά. Ενώ δηλαδή, ακόμη και επί Ομπάμα, η ανάγκη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θεωρού- νταν δεδομένη, πλέον δεν είναι. Τα συμφέροντα του πετρελαϊκού λόμπι διατηρούν απόλυτη προτεραιότητα και η συζήτηση για την υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων τέθηκε στο περιθώριο.
Σε αυτό το, όχι και τόσο υγιεινό, περιβάλλον, η συζήτηση για τις ίδιες τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας πήγε ακόμη πιο πίσω. Είναι ένας διάλογος ωστόσο που δεν μπορεί να περιμένει. Γιατί, τουλάχιστον στην Ευρώπη, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ, εργοστασίων βιοκαυσίμων και ανεμογεννητριών προωθείται με πυρετώδεις ρυθμούς.
Αξίζουν ωστόσο τον κόπο; Τα οφέλη από την τοποθέτηση χιλιάδων ανεμογεννητριών στις βουνοκορυφές όλης της Ελλάδας, και εδώ συμπεριλαμβάνουμε από την καταστροφή στην πανίδα και τη χλωρίδα δασών μέχρι το κόστος της επισκευής και απόσυρσής τους, είναι τόσο σημαντικά ώστε να δικαιολογείται η επιδότησή τους; Σε μια εποχή μάλιστα που κάθε λογής άλλη επιδότηση θεωρείται απαγορευμένη…
Το συγκεκριμένο είναι ένα από τα πολλά ερωτήματα που φιλοδοξεί να προσεγγίσει το ντοκιμαντέρ Η επιστροφή του Προμηθέα, σε σκηνοθεσία και μοντάζ Κυριάκου Κατζουράκη και έρευνα-σενάριο Λεωνίδα Βατικιώτη. Η έρευνα ξεκινά από τη Μάχη της Ηλεκτρικής το 1944 (όταν οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο της ΔΕΗ – τότε Πάουερ – μαζί με τον ΕΛΑΣ έσωσαν το εργοστάσιο, πιστεύοντας ότι αποτελεί ιδιοκτησία του ελληνικού λαού) και φθάνει μέχρι τις μέρες μας.
Η ταινία μόλις ολοκληρώθηκε και σύντομα αναμένεται να ξεκινήσει το ταξίδι της στις μικρές και μεγάλες οθόνες. Η επιστροφή του Προμηθέα είναι ένα από τα έργα που επιλέχθηκαν για χορηγία από το Advanced Media Institute το 2018. Χάρη σε αυτή τη χορηγία, μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα κατάφερε να ολοκληρωθεί, ανοίγοντας το διάλογο για την ενέργεια.
Στο επίκεντρο του ντοκιμαντέρ βρίσκεται η έννοια της ενεργειακής φτώχειας. Πρόκειται για έναν σχετικά νέο όρο που εισήχθη στον κοινωνικό διάλογο σχετικά πρόσφατα κι επίσης βίαια. Ήταν τόσο απότομη η εμφάνιση της μνημονιακής φτώχειας στην Ελλάδα, που η ζέστη τον χειμώνα μετατράπηκε σε αγαθό πολυτελείας μέσα σε ένα- δύο χρόνια. Εξίσου σημαντικά ωστόσο συνέβαλε στην ενεργειακή φτώχεια και η άνοδος των τιμολογίων της ηλεκτρικής ενέργειας.
Η λεγόμενη απελευθέρωση της αγοράς, όπως ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 για να επιταχυνθεί επί Μνημονίων, με κορυφαίο μέτρο τη δημοπράτηση της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ στους ιδιώτες παρόχους, καθώς επίσης το περίφημο ΕΤΜΕΑΡ (Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπής Αερίων Ρύπων), οδήγησαν τα τιμολόγια στα ύψη. Ως αποτέλεσμα, όλο και περισσότερα νοικοκυριά αδυνατούν να καλύψουν το κόστος για να είναι το σπίτι τους ζεστό τον χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, με δραματικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και την υγεία τους.
Η επέκταση της ενεργειακής φτώχειας και η σημασία του ηλεκτρικού ρεύματος στον σύγχρονο πολιτισμό περιγράφονται μέσα από συνεντεύξεις ανθρώπων που από διαφορετικές οπτικές γωνίες συμβάλλουν στην σφαιρική κάλυψη του θέματος. Μιλούν: Λευτέρης Καλογιαννίδης, Μάκης Ζέρβας, Τασούλα Μαρινοπούλου, Γιώτα Σταθά, Κώστας Ασαλουμίδης, Στέφανος Πράσσος και Γιώργος Γεωργίου.
Στην ολοκλήρωση της ταινίας επίσης συμμετείχαν: Θάνος Τσάντας – κάμερα, Δημήτρης Νιώπας, Σωτήρης Κιζήλος και Δημήτρης Χρυσομάλλης – μουσική. Συμπαραγωγός στην ταινία είναι η Massive Productions.
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
