Του Νικόλα Λεβαντή**
Η εικόνα ενός Αμερικάνου Υπ. Εξ. να παρακολουθεί τη Θεία Λειτουργία στη Μητρόπολη, ήταν ίσως ο ισχυρότερος συμβολισμός που προσέφερε κατα τη πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα ο Μ. Πομπέο. Κινήσεις σαν και αυτή, υποβάλλουν πολλά περισσότερα νοήματα από τα επίσημα λεκτικά, καθώς υπακούουν στους κανόνες του τελετουργικού επικοινωνιακού μοντέλου — δε μεταδίδουν πληροφορίες, απλώς μεταφέρουν κοινές αξίες. Με την απόφαση του να εκκλησιαστεί, ο Πομπέο, επισφραγίζει το φιλικό χαρακτήρα της επίσκεψης, αλλά και επανανοηματοδοτεί την πολύχρονη συμμαχική σχέση των δύο χωρών διαμορφώνοντας ένα ισχυρό και πολλαπλώς ερμηνευόμενο επικοινωνιακό αφήγημα. Πρόκειται για ένα απολύτως μη λεκτικό μήνυμα, γεγονός το οποίο ενισχύει το εύρος των διαφορετικών αναγνώσεων.
Η σημασία της “περιβάλλουσας ατμόσφαιρας”, όπως δείχνει και το μοντέλο του Gerbner, βρίσκεται στην ποικιλία των αναγνώσεων τις οποίες προκαλεί κατά περίπτωση. Στο ελληνικό ακροατήριο, η επιχειρούμενη σύνδεση των συμβόλων χριστιανισμός — Αμερικανός Υπ. Εξ. προσφέρει στοιχεία περισσότητας στο δεύτερο, κάνοντας τον “ξένο” διπλωμάτη να φαίνεται περισσότερο οικείος. Ξεκάθαρος στόχος είναι η συναισθηματική ταύτιση και η γοητεία των δεκτών και ως εκ τούτου η στήριξη στην ελληνική πλευρά. Ο έντονος αντιαμερικανισμός των Ελλήνων και παράλληλα ο φιλορωσσισμός τους με συνδετικό κρίκο την ορθοδοξία, είναι γνωστός. Ο Πομπέο, κάνει ένα βήμα δογματικής ενοποίησης, αλλά και ιδεαλιστικής ταύτισης, με την σημειολογική έννοια του Burke. Τι λέει στους Έλληνες: «Όχι μόνο σέβομαι τη θρησκεία σας, αλλά θέλω να προσευχηθώ μαζί σας γιατί πιστεύουμε στον ίδιο Θεό. Μην αφήνετε τις δογματικές διαφορές να μας χωρίζουν». Η θρησκευτική πλαισίωση της σχέσης στέλνει μήνυμα και στους Ρώσους: «Μη νομίζετε ότι έχετε πλεονέκτημα με το κοινό δόγμα. Είναι δικοί μας σύμμαχοι, χρόνια τώρα»
Η αφήγηση που κατασκευάζει ο Πομπέο, έχει λόγω των συνθηκών, απειλητική χροιά στην τουρκική πλευρά: «Με τους Έλληνες και τους Κύπριους έχουμε κοντινότερο πολιτισμό και θρησκεία. Εσείς ως μουσουλμάνοι μοιάζετε περισσότερο ξένοι και άρα η θέση σας στη συμμαχία είναι περισσότερο ευάλωτη, μην προκαλείτε».
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=_xZxT4_JpMg[/embedyt]
Τα επίπεδα ερμηνείας του συμβολισμού δε σταματούν εδώ. Σε μια εποχή που η μόνη αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση είναι η έμφαση στο τοπικό, έρχεται εκπρόσωπος του “πλανητάρχη” (ο οποιοσδήποτε, ως σύμβολο, όχι προσωποποιημένα ο συγκεκριμένος) να προσχωρήσει σε αυτό ακριβώς, την τοπική θρησκεία, ενισχύοντας τις τοπικές ρίζες και την ταυτότητα των Ελλήνων, χωρίς διάθεση ιμπεριαλισμού, αλλά σεβόμενος στην πράξη τις αξίες τους. Πέραν λοιπόν της συναισθηματικής αφύπνισης, κατά τη συγκινησιακή λειτουργία του Jakobson, που είναι πιο εύκολη από τα πολιτικά επιχειρήματα, η θρησκεία είναι και η ιδέα που οι περισσότεροι Έλληνες ομονοούν. Η επιλογή αυτής της «στρατηγικής ταύτισης» έγινε πιθανώς έχοντας υπόψη και την αριθμητική υπεροχή του κοινού-στόχου. Λόγω της έκτασης που έλαβε η είδηση μέσω των θρησκευτικών websites ενημερώθηκαν σχετικά άνθρωποι που μπορεί να μη μάθαιναν για τον Πομπέο αν δεν πήγαινε στην Μητρόπολη και τώρα γίνονται δέκτες της εκστρατείας-γοητείας του.
Μπορεί να δείχνει αυθόρμητη, δεν πάυει όμως η επιλογή του να εκκλησιαστεί να πληροί όλους τους κανόνες του επικοινωνιακού μοντέλου του Jakobson, αποκαλύπτοντας τη “χειρουργική” της στόχευση.
** Ο Νικόλας Λεβαντής είναι φοιτητής στο ΜΠΣ ‘’Επικοινωνία και Δημοσιογραφία’’ του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
