Στο… κόκκινο έχουν οδηγήσει την παραπληροφόρηση αδέξιοι χειρισμοί στα ραδιοτηλεοπτικά κι έντυπα Μέσα και αλλεπάλληλες παραβιάσεις των κανόνων δεοντολογίας.
ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ*
Αν συνυπολογίσουμε δε και τις προσπάθειες φίμωσης δημοσιογράφων με αφορμή σκάνδαλα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, ώστε να πάψουν να… ενοχλούν τους εμπλεκομένους, οι συνέπειες όσον αφορά τη διαμόρφωση γνώμης είναι πλέον απρόβλεπτες…
Οι ατεκμηρίωτες υπερβολές των δημοσιογράφων κατά την προβολή του διπλού φονικού στον Στρόβολο της Λευκωσίας, του φόνου της εκπαιδευτικού στην Αγλαντζιά και, λίγο πιο πριν, του θανάτου της Έλενας Φραντζή, αλλά και τα τακτά και έκτακτα δελτία και εκπομπές που ξεπέρασαν κάθε αποδεκτό όριο προβολής έπαιξαν αρνητικό ρόλο. Εξίσου αρνητικό ρόλο έπαιξαν και τα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε βαθμό συναγωνισμού για το βραβείο… αναξιοπιστίας: εφημερίδα, ραδιόφωνο, τηλεόραση ή ιστοσελίδες και Facebook και Twitter;
Ο βομβαρδισμός με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες οδήγησε σε εγκληματικά συμπεράσματα, με τη δεοντολογία και τη σοβαρότητα να υποχωρούν και να δίνουν τη θέση τους στην ακατάσχετη κενολογία, που επιζητούσε την εγκυρότατα μέσα από τον στόμφο και τον βερμπαλισμό. Το φαινόμενο ήταν τόσο έντονο που επίσκιασε και τους λιγοστούς δημοσιογράφους, οι οποίοι έκαναν τη δουλειά τους μακριά από κραυγές, με κίνδυνο να απομακρυνθούν από τη θέση εργασίας τους.
Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα ζούμε προσπάθειες φίμωσης και τιμωρίας δημοσιογράφων από εμπλεκομένους σε σκάνδαλα, όταν (αποκλειστικά και μόνο με την έγκριση της ιδιοκτησίας) τολμούν και τα αποκαλύπτουν. Έντονη κι εδώ η απειλή απέναντι στη δημοσιογραφία, αφού κυριαρχούν η ατιμωρησία και οι απαγορευμένες ζώνες.
Η ιδιοκτησία και όσοι ασκούν την κεντρική διοίκηση των ΜΜΕ αναλαμβάνουν πλήρως την ευθύνη ενημέρωσης των πολιτών. Είναι δε μια ευθύνη 100% ανάλογη με τον βαθμό εξάρτησής τους από την πολιτική και την οικονομία. Και μπορεί να «τα βρίσκουν» με τον θεσμικό έλεγχο της Πολιτείας στον οποίο υπόκεινται και με τα οικονομικά μεγέθη/ συνομιλητές τους. Με τον υποσυνείδητο έλεγχο και την κριτική του κοινού όμως, ήρθαν ήδη αντιμέτωποι, σηκώνοντας το βάρος της απαξίωσης σε βαθμό απόρριψης. Είτε το ομολογούν είτε όχι… Το ίδιο και η πολιτική, που απαξιώνεται με εξίσου ταχύτατους ρυθμούς.
Η αδυναμία της ελεύθερης δημοσιογραφίας να συγκρουστεί με τα συμφέροντα των ιδιοκτητών δημιούργησε τελικά μόνο ενόχους στην πληροφόρηση του κοινού, με αποτέλεσμα να συνηθίσουμε να μιλάμε πια για «εγγραμματισμό στα Μέσα». Πλέον δηλαδή το βάρος και η υποχρέωση να γνωρίζει ποιος λέει αλήθεια στην πληροφορία που μεταδίδεται και ποιος όχι μετατίθεται στον ίδιο τον πολίτη. Αυτός πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίσει την είδηση από την προπαγάνδα. Ωσάν να είναι κι αυτό δική του υποχρέωση.
Η έκκληση απευθύνεται στους πάντες .Ο κλάδος να θεσπίσει γρήγορα κανόνες αυτορρύθμισης και να τους τηρήσει. Η Πολιτεία να αναλάβει την ευθύνη να προστατεύσει τον πολίτη από τη στρεβλή ενημέρωση. Βασικότερο όλων, να ισορροπήσουν οι σχέσεις του απόλυτα εξαρτώμενου τρίγωνου Οικονομία, Πολιτική και Τύπος σε μια νέα κατάσταση με διακριτά όρια, σαφείς ευθύνες και δημόσια λογοδοσία!
*Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Δημοσιογραφίας και Επικοινωνίας στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και Πρόεδρος του «AdvancedMedia Institute». Από το 2011 υπό την ευθύνη της, οργανώθηκε και λειτουργεί στο ΑΠΚΥ το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Επικοινωνία και Νέα Δημοσιογραφία».