Της Chava Gourarie, Μετάφραση Θάλεια Παύλου*
Τον Ιούλιο, συνεργείο του Vice επισκέφτηκε το χωριό Umoja στην Κένυα, όπου απαγορεύεται η είσοδος στους άνδρες. Βρέθηκε εκεί για να καταγράψει μαρτυρίες από τις γυναίκες της φυλής Sambulu, οι οποίες δημιούργησαν τη δική τους μικρή κοινωνία για να ξεφύγουν από το αυστηρό πατριαρχικό καθεστώς της φυλής τους, στην οποία η κλειτοριδεκτομή αποτελεί μέρος του γαμήλιου εθίμου.
Επρόκειτο για μία από τις πρώτες παραγωγές του Broadly, ενός νεοσύστατου καναλιού του Vice, αφιερωμένου στις γυναίκες, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως άκρως φεμινιστικό. Στο ντοκιμαντέρ, η ανταποκρίτρια του Broadly συνομιλεί με μια έφηβη, η οποία ζήτησε καταφύγιο στο Umoja για να αποφύγει να παντρευτεί με το ζόρι.
«Θέλεις να βρεις άντρα να παντρευτείς;» ρωτάει η ρεπόρτερ. Η κοπέλα κουνάει αρνητικά το κεφάλι της. «Ούτε κι εγώ», απαντάει η ανταποκρίτρια και δίνουν τα χέρια.
Το Broadly ανακοινώθηκε στις αρχές του 2015 και κυκλοφόρησε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, ακολουθώντας το παράδειγμα αρκετών νέων ιστοσελίδων μαζικής επικοινωνίας που απευθύνονται στις γυναίκες της νεότατης γενιάς των Μillenials και κάνουν μερικές ενδιαφέρουσες κινήσεις. Παραδείγματα αυτής της κατηγορίας, οι καθημερινές ειδήσεις σε τίτλους μέσω email του Skimm και το Refinery29, ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο μόδας που επεκτείνεται στην ειδησεογραφία.
Παλαιότερες γυναικείες ιστοσελίδες όπως οι Jezebel, xoJane και Bustle ακολουθούν ένα μοντέλο εμπνευσμένο από την προ-2010 μπλογκόσφαιρα: αμέτρητες εξομολογητικές αναρτήσεις του τύπου “να δεις τι μου συνέβη”, κουτσομπολιά για διασημότητες και προσωπικές λήψεις για κοινωνικά θέματα. Η πιο πρόσφατη φουρνιά ιστοσελίδων φαίνεται να σοβαρεύει ολοένα και περισσότερο: Δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην επικαιρότητα και στην πολιτική, ιδιαίτερα σε γυναικεία και κοινωνικά ζητήματα, σε συνδυασμό με τη σωστή δόση αιχμηρού (Broadly), λείου (Refinery29) και αναφορές τύπου Sex and the City (The Skimm) προκειμένου να ληφθούν σοβαρά από τη νέα γενιά γυναικών.
«Τώρα ακούγεται υποτιμητικό να πω ότι ενδιαφερόμαστε αποκλειστικά και μόνο για ψώνια, μόδα και κραγιόν», τονίζει η Joanna Coles, αρχισυντάκτρια του Cosmopolitan.
Σύμφωνα με έκθεση του The Media Insight Project, οι νέοι είναι μανιώδεις καταναλωτές ειδήσεων, με το 69% να δηλώνει ότι διαβάζει τις ειδήσεις καθημερινά. Από την άλλη, οι γυναίκες πιθανώς να παρακολουθούν περισσότερο θέματα κοινωνικά, υγείας, και παιδαγωγικού ενδιαφέροντος, ενώ οι άνδρες δίνουν προσοχή στην εθνική πολιτική και σε επιστημονικά θέματα. Η Jennifer Benz, η οποία υπογράφει την έρευνα, υποστηρίζει πως αυτό δικαιολογεί το συχνά επικαλούμενο εύρημα ότι οι άνδρες παρακολουθούν την επικαιρότητα πιο τακτικά από τις γυναίκες. «Δεν σημαίνει ότι οι ειδήσεις απασχολούν κυρίως το ανδρικό φύλο και λιγότερο τις γυναίκες», δηλώνει η Benz, «αλλά ότι κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται τις ειδήσεις με διαφορετικό τρόπο».
Η στροφή προς την αυξανόμενη ειδησεογραφική κάλυψη του γυναικείου κοινού θα μπορούσε να εκληφθεί ως σημάδι προόδου. Οι νέες γυναίκες περισσότερο από κάθε προηγούμενη γενιά μορφώνονται, εργάζονται, μένουν μόνες. Σε σύγκριση με τους άνδρες συνομηλίκους τους, οι γυναίκες που αποφοιτούν από το πανεπιστήμιο είναι περισσότερες, το εισόδημά τους αυξάνεται αισθητά σε σχέση με των ανδρών, και αποκτούν οικογένεια αργότερα.
Εύλογη συνέπεια μιας γενιάς γυναικών στα είκοσι και στα τριάντα τους, οι οποίες είναι έξυπνες, δραστήριες, ανεξάρτητες, και συνδέονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η έρευνα δείχνει ότι παρόλο που η νέα γενιά δεν πιστεύει σε κυβερνήσεις και θεσμούς, εντούτοις ενδιαφέρεται για τα κοινωνικά θέματα, ιδίως αυτά που την αφορούν άμεσα, όπως τα φοιτητικά δάνεια, οι ίσες αμοιβές στην εργασία, το δικαίωμα στην ελεύθερη αναπαραγωγή και οι πολιτικές ταυτότητας.
Κι όμως, αυτό που συμβαίνει σήμερα μπορεί να μην είναι και τόσο καινούργιο. Κυκλοφορούν, εδώ και καιρό, περιοδικά που απευθύνονται ειδικά στη νέα φιλόδοξη γυναίκα. Τη δεκαετία του ’30, το Mademoiselle κυκλοφόρησε ως «το περιοδικό για τις έξυπνες νέες γυναίκες». Το 1965, το ανανεωμένο Cosmopolitan της Helen Gurley Brown έκανε κήρυγμα για το σεξ και το χρήμα στο “κορίτσι του Cosmo”, την ανύπαντρη, εργαζόμενη και σεξουαλικά απελευθερωμένη γυναίκα – μολονότι πολλές αναγνώστριες δεν ταίριαζαν στο συγκεκριμένο προφίλ.
Η Cole ισχυρίζεται πως η αλλαγή στο περιεχόμενο των δημοσιευμάτων που αφορούν τις νέες γυναίκες σήμερα σχετίζεται περισσότερο με το διαδίκτυο και λιγότερο με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του κοινού. «Όταν δημοσιεύεις σε καθημερινή βάση, είσαι υποχρεωμένος να καλύπτεις ένα ευρύτερο πεδίο», δηλώνει. «Ο καθένας έχει άποψη για το καθετί που συμβαίνει γύρω του, και οι ενημερωτικοί ιστότοποι προσπαθούν να δώσουν υπόσταση σε αυτή την άποψη».
Στόχος του Broadly είναι να καλύπτει με συνέπεια γυναικεία θέματα, τα οποία παραμελούνται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης γενικού ενδιαφέροντος, επισημαίνει η αρχισυντάκτρια Tracie Egan Morrissey. Πρώην συνεργάτιδα του Jezebel, η οποία έγραφε με το ψευδώνυμο “Slut Machine”, η Morrissey είναι μια φεμινίστρια που θεωρεί τον όρο περιττό. «Αν είσαι γυναίκα, αλλά δεν είσαι φεμινίστρια, είσαι ανόητη», δηλώνει. Κατά τη γνώμη της, ο φεμινισμός είναι απλώς η πεποίθηση πως οι γυναίκες πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες. «Οι γυναίκες δεν είναι μια ξεχωριστή κατηγορία, αλλά είναι μια περιθωριοποιημένη ομάδα», υποστηρίζει η Morrissey.
Το Vice έχει τη φήμη, θετική ή αρνητική, ότι είναι γένους αρσενικού ως προς το περιεχόμενο και το ύφος• το 2014, τα στατιστικά στοιχεία της εταιρείας έδειξαν ότι το αναγνωστικό κοινό του ήταν κατά τα 2/3 ανδρικό. Το Broadly, ωστόσο, φαίνεται σαν μια φυσική προέκταση. Η Morrissey αναφέρει ένα πρόσφατο δημοσίευμα που απέσπασε θετικές αντιδράσεις, με θέμα πορνό με γυναίκες που επιδίδονται σε κτηνοβασίες.
«Ανέκυψε ένα πραγματικά ενδιαφέρον ερώτημα που ποτέ άλλοτε δεν είχα σκεφτεί», λέει η Morrissey. «Θέλω να πω, είναι προτιμότερο να γαμήσεις μια αγελάδα ή να τη φας; Ομοίως, τι σε κάνει πιο αηδιαστικό;»
Σχολιαστής στη σελίδα του Broadly στο YouTube έγραψε, «Ακριβώς όπως το Vice, χωρίς όμως να εμπεριέχει τίποτε το ανδρικό». Τόσο πολύ άρεσε στη Morrissey η περιγραφή, που τη συμπεριέλαβε στη σελίδα About Us του Broadly. «Στόχος του Broadly», αναφέρει η Morrissey, «είναι να προσελκύσει τις γυναίκες στο δίκτυο [του Vice]».
Για τη Morrissey αυτό σημαίνει να χρησιμοποιεί τα μέσα του Vice για να κάνει ό,τι ακριβώς κάνει το Vice: εισχωρεί σε ένα χωριό γυναικών στην Κένυα, κάνει γυρίσματα σε πέντε διαφορετικές χώρες για ένα 30λεπτο ντοκιμαντέρ με θέμα τις αμβλώσεις και καλύπτει ένα οικογενειακό φεστιβάλ φαλλού στην Ιαπωνία για να αποκαλύψει τις ανισότητες στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου –
Γιαπωνέζα καλλιτέχνιδα συνελήφθη τον Ιούλιο επειδή χρησιμοποίησε το αιδοίο της στην τέχνη της (διένειμε online δεδομένα που επέτρεπαν στο κοινό να εκτυπώσει ένα τρισδιάστατο μοντέλο των γεννητικών της οργάνων).
«Δεν γνωρίζω άλλη εταιρεία ψηφιακών μέσων που θα δαπανούσε τόσα χρήματα για ένα τόσο σημαντικό θέμα για τις γυναίκες», τονίζει η Morrissey, αναφερόμενη στο ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε στις πέντε χώρες. Ελπίζει το ρεπορτάζ να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες για σημαντικά ζητήματα που αφορούν τις γυναίκες. «Με όλο αυτό το μπάχαλο που επικρατεί στο θέμα των δικαιωμάτων αναπαραγωγής και της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη», ισχυρίζεται, «ελπίζω ότι μπορώ να ενισχύσω αυτό το αίσθημα οργής».
Άλλα μέσα χρησιμοποιούν μια λιγότερο φωνακλάδικη προσέγγιση. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Refinery29, το οποίο ξεκίνησε σαν ένα μπλογκ μόδας πριν από μια δεκαετία και έχει εξελιχθεί ως το ψηφιακό ισοδύναμο ενός πολύ προσεγμένου περιοδικού: Μία έντεχνα σχεδιασμένη ιστοσελίδα που φιλοξενεί προβολές με προϊόντα ομορφιάς, συμβουλές μόδας, και οδηγίες lifestyle για το πώς να απαλλαγούμε από τα σπυράκια ή να ετοιμάσουμε πρωινό σε λιγότερο από πέντε λεπτά. Όπως πολλά παραδοσιακά γυναικεία περιοδικά, προσφέρει ένα καλοζυγισμένο μείγμα μόδας και φεμινισμού.
Τον τελευταίο χρόνο όμως το Refinery29 έχει αρχίσει να φτιάχνει μια ειδησεογραφική ομάδα. Τον Μάρτιο του 2015 η ιστοσελίδα προσέλαβε την Kaelyn Forde από το Al Jazeera America στη θέση του διευθυντή ειδήσεων, και τον Σεπτέμβριο άνοιξαν πολλές θέσεις που αφορούσαν στον τομέα επικαιρότητα και πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της αρχισυνταξίας των ειδήσεων, καλώντας τους υποψήφιους να ενταχθούν στην «αναπτυσσόμενη διεθνή ειδησεογραφική ομάδα» του.
Τον Απρίλιο, το Refinery29 συγκέντρωσε 50 εκατ. δολάρια από επενδυτές, συμπεριλαμβανομένου του διαδραστικού Scripps Network, και τηλεοπτικών καναλιών lifestyle περιεχομένου, όπως το Food Network και το Cooking Channel. Εκπρόσωπος του Refinery29 αρνήθηκε να μιλήσει στο CJR για τη στροφή προς μια θεματολογία πιο αυστηρά ειδησεογραφική, απαντώντας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι η μελλοντική κάλυψη της πολιτικής επικαιρότητας από το site βρίσκεται σε εξέλιξη.
Προς το παρόν, η ιστοσελίδα συνεχίζει να ασχολείται κυρίως με το lifestyle και τη μόδα, με ψήγματα ειδησεογραφίας. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, άρχισα να στέλνω στον εαυτό μου συνδέσμους από το Refinery29 γράφοντας στο θέμα «Μετά τη δουλειά». Πρόκειται για αναρτήσεις όπως «Οδηγός ομορφιάς για απένταρα κορίτσια» και «Πώς να δώσετε στυλ στα βρεγμένα μαλλιά».
Τα ειδησεογραφικά άρθρα του R29 θα μπορούσαν με ακρίβεια να χαρακτηριστούν ως off-the-news, θέματα ενημερωτικά ή ανθρωπιστικού ενδιαφέροντος. Μια σειρά φωτογραφιών με πρόσφυγες από τη Συρία έδειχναν το περιεχόμενο των σάκων πολλών προσφύγων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων ενός παιδιού, μιας μάνας, ενός φαρμακοποιού, και μιας οικογένειας 31 ατόμων από το Χαλέπι. Η τσάντα του φαρμακοποιού περιείχε όλα τα υπάρχοντά του: χρήματα, δύο κινητά τηλέφωνα, έναν φορτιστή, μια επιπλέον μπαταρία, και μια κάρτα μνήμης με φωτογραφίες της οικογένειάς του.
Το Cosmopolitan έχει παρατηρήσει μεγάλη αφοσίωση του αναγνωστικού κοινού σε ενημερωτικά θέματα, επισημαίνει η Coles, όπως η ιστορία των τριών κοριτσιών από τη Νιγηρία που «έχοντας την τύχη και τους θεούς με το μέρος τους» γλίτωσαν από την επίθεση της Μπόκο Χαράμ και τις μαζικές απαγωγές που πυροδότησαν το κίνημα #bringbackourgirls (#φέρτεπίσωτακορίτσιαμας).
Αυτό που διαχωρίζει τα νεότερα sites από κοντινούς προκατόχους τους, όπως το Bustle, το xoJane και το Hairpin, είναι ότι βασίζονται λιγότερο στην κοινότητα των χρηστών. Το Bustle, ένα δημοφιλές site για νέες γυναίκες, διαθέτει πάνω από 200 συνεργάτες, και μέρος της αποστολής του είναι να προσφέρει στις γυναίκες χώρο να εκφραστούν. «Στόχος μας είναι να φέρουμε περισσότερες γυναικείες φωνές στο τραπέζι οποιουδήποτε θέματος», υποστηρίζει η διευθύντρια ειδήσεων του Bustle, Jenny Hollander.
Τα προσωπικά κείμενα κυριαρχούσαν στο Διαδίκτυο του 2005, και πιο συγκεκριμένα στις ιστοσελίδες που απευθύνονταν στο γυναικείο κοινό. Η Morrissey, από το Broadly, συμφωνεί ότι το μέσο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τις γυναίκες να ακουστούν, αλλά πιστεύει ότι πρέπει να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο. «Θεωρώ ότι με τον υπερκορεσμό των προσωπικών κειμένων, αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε προς στιγμή από τα πραγματικά ζητήματα, την τρέχουσα επικαιρότητα και τη δημοσιογραφία», δηλώνει η Morrissey. «Θα ήθελα αυτά να τα επαναφέρω».
Με την κάλυψη των εκλογών να εντείνεται, ολοένα και περισσότερες γυναίκες θα πρέπει να δίνουν προσοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι, ειδικά εάν ζητήματα όπως τα δικαιώματα αναπαραγωγής και η ίση αμοιβή γίνονται κύρια θέματα σε αυτόν τον προκριματικό εκλογικό κύκλο. Και με την Κλίντον στην κούρσα, αυτό είναι αρκετά πιθανό. Η Coles τονίζει πως η υποψηφιότητα Κλίντον θα αναδείξει μόνιμα φεμινιστικά ζητήματα όπως η απουσία γυναικών από ηγετικές θέσεις στις επιχειρήσεις αλλά και στη διακυβέρνηση.
Κι αυτό είναι καλό, όπως λέει η Coles, διότι παρότι ο φεμινισμός έχει αποκτήσει πιο μαζική αποδοχή, «εντούτοις υπάρχουν ορισμένα θέματα για τα οποία οι γυναίκες είναι προφανές ότι πρέπει να αγωνιστούν».
Εάν υπάρχει κενό στην κάλυψη γυναικείων θεμάτων ή στην κάλυψη των ειδήσεων με τρόπο που να έλκει τις γυναίκες, τώρα είναι η ώρα να το γεμίσουμε. Αυτό ενδεχομένως να κρυβόταν πίσω από την εμφάνιση του Refinery29. Λίγες μέρες αφότου η Forde προσελήφθη ως διευθύντρια ειδήσεων, δήλωσε: «Θέλουμε να δείξουμε στους αναγνώστες μας – τόσο μέσω της κάλυψης της προεκλογικής εκστρατείας του 2016, αλλά και πέραν αυτής – ότι υλοποιούμε το σύνθημά μας “Το κόμμα μας είναι οι γυναίκες”».
Το Skimm, το οποίο ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια ως καθημερινό ενημερωτικό δελτίο μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για πολυάσχολες νεαρές γυναίκες, και σήμερα αριθμεί 1,5 εκατ. καθημερινούς συνδρομητές, διαθέτει μια ενότητα στην ιστοσελίδα του με τίτλο “Skimm your candidate”, η οποία περιλαμβάνει συνεντεύξεις των υποψηφίων προέδρων για τις πολιτικές τους θέσεις (και πώς προτιμούν τον καφέ τους). Μέχρι σήμερα έχουν αναρτηθεί εννέα συνεντεύξεις, μεταξύ των οποίων και αυτή της δυσεύρετης Κλίντον.
Η Morrissey υποστηρίζει ότι το Broadly δεν έχει συγκεκριμένα σχέδια για τις εκλογές. Οι στόχοι της είναι πιο φιλόδοξοι. Περισσότερα γυναικεία ενημερωτικά μέσα σημαίνει περισσότερες γυναίκες εκδότριες, συγγραφείς και δημοσιογράφοι οι οποίες θα καταλήξουν στις καθιερωμένες αίθουσες σύνταξης και «με αυτόν τον τρόπο αυτά τα θέματα θα περιληφθούν σε έντυπα γενικού ενδιαφέροντος», εξηγεί η Morrissey. «Ας ελπίσουμε ότι μια μέρα θα διευθύνουν τις δικές τους αίθουσες σύνταξης».
*Το πρωτότυπο άρθρο: “Fashion, politics, and feminism: The women’s magazines for a new generation”, της Chava Gourarie, δημοσιεύτηκε στο τεύχος 17 του CJR τον Σεπτέμβριο του 2015