του Γιάννη Μανδαλίδη*
Ακροδεξιά Fake News πριν τις ευρωεκλογές
Κύμα ακροδεξιάς παραπληροφόρησης παρατηρήθηκε το διάστημα πριν από τις Ευρωεκλογές, σύμφωνα με έρευνα του Avaaz. Το δίκτυο εντόπισε 500 ύποπτες σελίδες και ομάδες, με 32 εκατ., τις οποίες ανέφερε στο Facebook και 200 από αυτές αφαιρέθηκαν. Οι παραπλανητικοί και ψεύτικοι αυτοί λογαριασμοί που διέδιδαν fake news και μηνύματα ρατσιστικού μίσους είχαν περισσότερες από 500 εκατ. προβολές, αρκετά περισσότερες από τον αντίστοιχο αριθμό προβολών που είχαν οι νόμιμες σελίδες και λογαριασμοί των πολιτικών και των φορέων που εμπλέκονταν στην εκλογική διαδικασία. Οι λογαριασμοί αυτοί είχαν επίσης συγκεντρώσει περισσότερα από 67 εκατ. σχόλια, likes και αναρτήσεις. Οι σελίδες που αφαιρέθηκαν είχαν συνδυαστικά σχεδόν τρεις φορές περισσότερους followers (5,9 εκατ.) από τις σελίδες των επίσημων κομμάτων της ευρωπαϊκής Άκρας Δεξιάς που εκφράζουν ανάλογες απόψεις, όπως η ιταλική Λέγκα του Βορρά, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το ισπανικό VOX, το Κόμμα του Brexit, ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός και το πολωνικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (2 εκατ.). Η έκθεση βρίσκεται στη διεύθυνση: https://avaazimages.avaaz.org/Avaaz Report Network Deception 20190522.pdf
Επιτέλους κέρδη για τον Guardian έπειτα από… 20 χρόνια
Για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια στην πρόσφατη ιστορία του, για την ακρίβεια από το 1998, ο Guardian έκλεισε τον ισολογισμό του προηγούμενου έτους με μικρό έστω κέρδος. Η εμβληματική βρετανική εφημερίδα ολοκλήρωσε επιτυχώς τριετή στρατηγική ανάκαμψης, στην πυρήνα της οποίας ήταν τα έσοδα από τους διαφημιστές και η εθελοντική οικονομική προσφορά από τους αναγνώστες τη ψηφιακής έκδοσης. Το 55% των εσόδων του Guardian προέρχεται από ψηφιακές πηγές, ένα επίτευγμα που συναντάται σε λίγες εφημερίδες της κατηγορίας. Οι Financial Times είναι η μόνη που έρχεται στον νου. Στους New York Times το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 40% και πιθανώς να υπερβεί το φράγμα του 50% εντός των επόμενων ετών. Ίσως το πιο εντυπωσιακό όλων για τον Guardian να είναι το γεγονός ότι μόνο το 8% των εσόδων του προέρχεται πλέον από την έντυπη διαφήμιση – η οποία για αιώνες ήταν ο θεμέλιος λίθος του επιχειρηματικού μοντέλου των εφημερίδων. Ο Guardian έχει θέσει τώρα ως στόχο να προσελκύσει 2 εκατ. συνδρομητές (από κοινού για την online και την έγχαρτη έκδοση) τα επόμενα τρία χρόνια, από το περίπου 1 εκατ. που είναι σήμερα. «Το μοναδικό μας μοντέλο ιδιοκτησίας σημαίνει ότι δεν είμαστε ελεγχόμενοι από έναν δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη ή από μια ομάδα μετόχων που απαιτούν οικονομικές αποδόσεις. Όλα τα κέρδη, όλες οι οικονομικές εισφορές των αναγνωστών επενδύονται εκ νέου απευθείας στη δημοσιογραφία», αναφέρει η αρχισυντάκτρια Katharine Viner.
Özgürüz: «Είμαστε ελεύθεροι», λέει ο Τζαν Ντουντάρ
To ειδησεογραφικό – ραδιοφωνικό δίκτυο Özgürüz (ozguruz20.org), που στα τουρκικά σημαίνει “Είμαστε ελεύθεροι”, δημιούργησε στη Γερμανία, όπου κατέφυγε ο δημοσιογράφος και πρώην διευθυντής της κεμαλικής αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Cumhuriyet, Τζαν Ντουντάρ (Can Dündar). «Βλέπουμε ότι ο κόσμος δεν διαβάζει, γι’ αυτό τα γραπτά κείμενα δεν βρίσκουν μεγάλη ανταπόκριση. Η τηλεόραση, από την άλλη, είναι ακριβό Μέσο. Θέλου- με λοιπόν να δώσουμε μία ραδιοφωνική φωνή στην Τουρκία. Το ραδιόφωνο παραμένει δυνατό, αλλά στην Τουρκία παίζει κυρίως μουσική. Εμείς θέλουμε να το αξιοποιήσουμε ως πηγή πληροφόρησης, όπως γίνεται στη Γερμανία», ανέφερε πρόσφατα, μιλώντας στη δημόσια γερμανική ραδιοφωνία (DLF) .
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας ανέτρεψε πέρυσι τον Μάρτιο την πρωτόδικη πενταετή ποινή φυλάκισης στην οποία είχε καταδικαστεί ο Τζαν Ντουντάρ, εκτιμώντας ότι θα έπρεπε να του επιβληθεί 20ετής κάθειρξη με την κατηγορία της κατασκοπείας, επειδή είχε δημοσιεύσει στην Cumhuriyet φωτογραφίες που φέρεται να δείχνουν φορτηγά των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, καθώς μεταφέρουν όπλα στη Συρία. Ο Ντουντάρ, όπως και ο συνάδελφός του Ερντέμ Γκιουλ (Erdem Gül), είχε αφεθεί ελεύθερος μέχρι την εκδίκαση της έφεσής τους και στη συνέχεια διέφυγε στη Γερμανία.
Σε πρόσφατο σχόλιο του στο Özgürüz, ο 57χρονος Τούρκος δημοσιογράφος επικρίνει την Άνγκελα Μέρκελ, υποστηρίζοντας ότι το αντίτιμο της ανοχής της στον αυταρχισμό του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πληρώνουν εκατοντάδες χιλιάδες αντιφρονούντες στις τουρκικές φυλακές.
Παγκόσμιος Χάρτης Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας
Το τελικό κείμενο του Παγκόσμιου Χάρτη Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας ενέκρινε στις 28 Μαΐου το ΔΣ της ΕΣΗΕΑ. Το κείμενο ήταν προγραμματισμένο να υιοθετηθεί στην Τύνιδα από το 30ό Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (ΔΟΔ), μεταξύ 10 και 14 Ιουνίου. Η επεξεργασία του ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2016 στη συνεδρίαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΟΔ, στη Ραμάλα της Παλαιστίνης και αποτελεί ουσιαστικά αναθεώρηση της Διακήρυξης Αρχών του 1954. Καθορίζει τους κανόνες με τους οποίους οι δημοσιογράφοι ενεργούν όταν ερευνούν, επεξεργάζονται, μεταδίδουν, διαδίδουν και σχολιάζουν ειδήσεις και πληροφορίες και περιγράφουν τα γεγονότα σε οποιοδήποτε Μέσο. Σε αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «η ευθύνη των δημοσιογράφων απέναντι στην κοινή γνώμη υπερβαίνει όποια άλλη ευθύνη, ιδιαίτερα απέναντι σε εργοδότες και σε δημόσιες αρχές». Τονίζεται επίσης ότι η λογοκλοπή, η διαστρέβλωση στοιχείων και η συκοφαντία, καθώς και η δυσφήμιση και οι ανυπόστατες κατηγορίες αποτελούν σοβαρά επαγγελματικά παραπτώματα, όπως επίσης ότι οι δημοσιογράφοι οφείλουν να μην συμβάλλουν στην καλλιέργεια μίσους ή προκαταλήψεων. Ακόμη υπογραμμίζεται πως ο δημοσιογράφος οφείλει να μην αναλαμβάνει δραστηριότητες ή εργασίες, που ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ανεξαρτησία του. Τα αυτονόητα δηλαδή…
Δεν ξέρουμε τις κυκλοφορίες των εφημερίδων
Δεν δημοσιοποιεί πλέον τις κυκλοφορίες των εντύπων του ούτε ο όμιλος ΜΜΕ του Γιάννη Φιλιππάκη, που εκδίδει τις εφημερίδες Δημοκρατία, Espresso και την αθλητική Live Sport. Ήδη εδώ και καιρό δεν δημοσιοποιούνται οι πωλήσεις των κυριακάτικων Documento του Κώστα Βαξεβάνη, Νέα Σελίδα των εκδόσεων Λιβάνη, της Καθημερινής της οικογένειας Αλαφούζου, του Sportime του Βίκτωρα Ρέστη και του Φιλελεύθερου του Θανάση Μαυρίδη. Μετά και την εξέλιξη αυτή, η καταγραφή των κυκλοφοριών των υπόλοιπων εφημερίδων δεν επαρκεί για την αποτύπωση της εικόνας της ελληνικής αγοράς ΜΜΕ, εντείνοντας τις ήδη υπάρχουσες στρεβλώσεις της.
Σχεδόν όλοι στο internet
Σχεδόν καθολική είναι η χρήση του internet από τους Έλληνες, με περίπου 9 στους 10 να δηλώνουν ότι κάνουν χρήση του με οποιαδήποτε συχνότητα και με μέσο χρόνο σύνδεσης τα 210 λεπτά την ημέρα. Το 78% συνδέεται στο διαδίκτυο από το κινητό τηλέφωνο, ενώ το 58% δραστηριοποιείται στα κοινωνικά δίκτυα. Τουλάχιστον μία online αγορά έχουν κάνει 3 στους 5 (59%) χρήστες το τελευταίο εξάμηνο. Τα στοιχεία προέρχονται από τη Focus Bari
* Δημοσιογράφος, με εμπειρία στα Διαδικτυακά Μέσα ως διευθυντής του Newsroom του ΔΟΛ, του parapolitika.gr και του in.gr.