Του Χρήστου Παπαδόπουλου*
Πρέπει να έχετε τον πλήρη έλεγχο των δεδομένων σας. Δεν πρόκειται για πετρέλαιο. Δεν είναι εμπόρευμα. Δεν πρέπει να μπορείτε να τα πουλάτε για να βγάλετε χρήματα.
Τίμοθι Μπέρνερς Λι,
«Πατέρας» του Διαδικτύου
Το εμπόριο ανθρώπινων οργάνων είναι παράνομο σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τα προσωπικά δεδομένα. Αντίθετα, πάνω στο εμπόριό τους κτίζονται αυτοκρατορίες χωρίς προηγούμενο. Οι εταιρίες με τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία στον πλανήτη αντλούν τη δύναμή τους από τη γνώση που αποκομίζουν, καταγράφοντας τις κινήσεις, τη συμπεριφορά, τις απόψεις και τις προτιμήσεις των ανθρώπων.
Οι ελπίδες που επενδύθηκαν στην επανάσταση της πληροφορίας φαίνεται να διαψεύδουν τις αρχικές προσδοκίες. Από τους ανοικτούς ορίζοντες των θαλασσών που μας υποσχέθηκαν οι ευαγγελιστές του νέου κόσμου, βρεθήκαμε εκτεθειμένοι στις αράχνες του ιστού. Οι διευρυμένοι τρόποι πρόσβασης στην πληροφορία έχουν στριμώξει την ανθρωπότητα στη μηχανή της Google. Το σπάσιμο των μονοπωλίων της λιανικής, στο βασίλειο της Amazon. Το άνοιγμα της επικοινωνίας των λαών, στο λαβύρινθο του Zuckerberg. [1]
Οι άνθρωποι στέκουν αμήχανοι μπροστά στις δυνάμεις που έχουν απελευθερώσει η επιστήμη και η τεχνολογία. Τα φράγματα της ιδιωτικότητας υποχωρούν και η μια αποκάλυψη διαδέχεται την άλλη. Το νέο πρόσωπο της βίας δεν στοχεύει τόσο στο κορμί όσο στο μυαλό των ανθρώπων. Δεν αφήνει τίποτε ανεπηρέαστο. Εντείνει τη μονομέρεια, ενισχύει την επιθετικότητα, πολλαπλασιάζει την παραπληροφόρηση, οδηγεί στην πόλωση. Δημιουργεί και αναδημιουργεί αγέλες ομοϊδεατών έτοιμες να κατασπαράξουν οτιδήποτε παραβιάζει τον «χώρο» τους. Ακόμη και το δικαίωμα στο λάθος παραχαράσσεται. Το προνόμιο της εφηβείας στην τρέλα υπονομεύεται. [2] Η λήθη εξοβελίζεται στον Καιάδα της ιστορίας.
Καθώς όμως τα φαινόμενα υποκλοπών και εμπορίας δεδομένων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αυξάνονται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίζουν να ανησυχούν για την ανεξέλεγκτη χρήση των δεδομένων και ενισχύουν το αίτημα για διαφάνεια και έλεγχο των εταιριών του διαδικτύου. Είναι καιρός ωστόσο να αναδειχθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των προσωπικών δεδομένων και να αμφισβητηθεί η εμπορευματοποίησή τους. Να τεθεί με ολοκληρωμένο τρόπο το αίτημα για ένα αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο στην κυκλοφορία, την αποθήκευση, την επεξεργασία και την ανάκληση της πληροφορίας που θα προστατεύει τον προσωπικό χώρο καθενός. Βασικός άξονας αυτής της προσπάθειας δεν μπορεί παρά να είναι η τιθάσευση των γιγάντων της πληροφορίας.
Στις αρχές του περασμένου αιώνα, το αίτημα για περιορισμό της δράσης των μονοπωλίων του χάλυβα και του πετρελαίου οδήγησε στο σπάσιμο των αντίστοιχων μονοπωλίων.
Η δύναμη που έχουν σωρεύσει στα χέρια τους σήμερα τα μονοπώλια της πληροφορίας, υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη των ορυκτών καυσίμων και των βιομηχανικών μετάλλων. Όσο προχωράμε στην ενηλικίωση της ψηφιακής επανάστασης, η ικανότητα παρέμβασης στην καθημερινότητα των πολιτών ενισχύεται. Η ισχύς των μονοπωλίων υπονομεύει τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου, ενώ παράλληλα θέτει σε αμφισβήτηση τη δημοκρατία.
* Σπούδασε οικονομικά και εργάζεται στον χώρο της Πληροφορικής.
[1] Κυρίαρχος στον χώρο των κοινωνικών δικτύων. Στην ιδιοκτησία του περιλαμβάνονται το Facebook, το Instagram και το WhatsApp.
[2] Οι παιδικές τρέλες δεν αποτελούσαν ποτέ εμπόδιο για τη μετέπειτα πορεία των νέων. Οι άνθρωποι «ξεχνούν», το δίκτυο ποτέ.