της Αναΐς Λομπέ – Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων | Μετάφραση: Θάλεια Παύλου
Επιβλητικός σαν ναός των Ίνκας, με θέα στη θάλασσα πλησίον της Λεμεσού, ο κολοσσός τυχερών παιγνιδιών του Χονγκ Κονγκ, Melco, οραματίζεται να λειτουργήσει το πρώτο εξουσιοδοτημένο καζίνο στην ΕΕ.
Με δεκατέσσερις ορόφους, τρεις πισίνες, εννέα εστιατόρια και καφέ, κι ένα πάρκο περιπέτειας για όλη την οικογένεια, «θα είναι το μεγαλύτερο ενοποιημένο καζίνο-θέρετρο στην Ευρώπη», δηλώνει ο Αμερικανός Γκραντ Τζόνσον, επιφορτισμένος με την υλοποίηση του οράματος, «με χίλιους κουλοχέρηδες και εκατό ειδικά διασκευασμένα τραπέζια τυχερών παιγνιδιών».
Ωστόσο, η άφιξή του θα οδηγούσε σε νέες αντιπαλότητες στο νησί, όπου ο αποσχισμένος βορράς φιλοξενεί ήδη περισσότερα από 34 καζίνο!
«Ο τζόγος αποτελεί μια οικονομική σανίδα σωτηρίας για την απομονωμένη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), η οποία αναγνωρίζεται μόνον από την Άγκυρα». Στον νότο, η Κυπριακή Δημοκρατία ήδη κατακλύζεται από τέσσερα καζίνο, τα οποία εκμεταλλεύεται η Melco. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση στη Λευκωσία ευελπιστεί πως η γιγαντιαία Μεσογειακή Πόλη των Ονείρων (City of Mediterranean Dreams) θα αναβαθμίσει σημαντικά το νησί προσελκύοντας 300.000 επιπλέον επισκέπτες ετησίως, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων τζογαδόρων.
Κακοτυχία
Πριν από την πανδημία, ο τουρισμός αντιστοιχούσε στο ζωτικής σημασίας 15% του ΑΕΠ της Κύπρου. Οι πόλεις των ονείρων της Melco ευδοκιμούν ήδη στο Μακάο και τη Μανίκα, αλλά μέχρι στιγμής η εταιρεία έχει να αντιμετωπίσει ένα σωρό κακοτυχίες στην Κύπρο.
Η πανδημία καθυστέρησε τα εγκαίνια, τα οποία έχουν προγραμματιστεί για τα τέλη του έτους. Ακολούθησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις της ΕΕ, καθώς και η ταξιδιωτική απαγόρευση στη Μόσχα.
Η Melco είχε ποντάρει στους Ρώσους, οι οποίοι όπως πάντα αναλογούσαν στο 1/5 του τουρισμού της Κύπρου. Παρά τα κωλύματα, στόχος της είναι να σπάσει τον σχεδόν ολοσχερή στραγγαλισμό του βορρά στον τομέα των καζίνο στην Κύπρο. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν για τον κίνδυνο του ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
Μόλις η Μεσογειακή Πόλη των Ονείρων ανοίξει τις πύλες της, το νησί θα βρεθεί «σε μια μάλλον ασυνήθιστη κατάσταση» να υποδέχεται τζογαδόρους και το χρήμα τους «πιθανώς από την Τουρκία, τη Ρωσία, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή», δηλώνει η Marie Redon, ειδική στον τομέα στο πανεπιστήμιο Sorbonne Paris Nord, αυξάνοντας έτσι το ενδεχόμενο παράνομων δραστηριοτήτων.
Όσο περισσότερο ρευστό χρήμα, «προερχόμενο από διαφορετικά μέρη, κυκλοφορεί, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα ξεπλύματος χρήματος», προειδοποιεί η Redon.
«Δεν είμαστε έτοιμοι»
«Τα καζίνο αποτελούν ένα ευαίσθητο ζήτημα» στο νησί, δηλώνει στο AFP ο Ελληνοκύπριος ειδικός σε θέματα καταπολέμησης ξεπλύματος χρήματος —ο οποίος ζήτησε να διατηρηθεί η ανωνυμία του. «Είμαι πολύ προσεκτικός όταν αναφέρομαι στο θέμα, διαφορετικά μπορεί να βρω τον μπελά μου».
Μέχρι το 2015, τα καζίνο στην Κύπρο δεν είχαν νόμιμη αδειοδότηση. Η ισχυρή Ελληνορθόδοξη Εκκλησία είχε σθεναρά εναντιωθεί, και ο αριστερός πρώην Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας εξέφραζε τους φόβους του ότι θα αποτελούσαν πόλο έλξης για τη «διαφθορά».
Όμως, μετά την παρολίγο κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος στην Κύπρο, το 2013 – την ίδια χρονιά που παραιτήθηκε από τον θώκο ο Χριστόφιας – «μεγάλα ονόματα προσέγγισαν την κυβέρνηση, η οποία αποφάνθηκε πως η ευκαιρία ήταν τεράστια για να την αγνοήσουν», υποστηρίζει πηγή που εργάζεται στον τραπεζικό κλάδο.
Ωστόσο, το Κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών διαφωνεί, ισχυριζόμενο στο Γαλλικό Πρακτορείο AFP πως «η καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας αποτελεί διαρκή και προκλητική διαδικασία.
«Οι αρχές εργάζονται αδιαλείπτως… και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο» διατείνεται το Υπουργείο, προσθέτοντας πως οι διεθνείς εκτιμήσεις έκριναν πως «εφαρμόζεται ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο».
Ο τζόγος αποτελεί μια τεράστια επιχείρηση στο ψευδοκράτος (ΤΔΒΚ) από το 1997, αφότου η Τουρκία απαγόρευσε τη λειτουργία των καζίνο στην ηπειρωτική χώρα.
Το 2019 παρήγαγε σχεδόν εξακόσια εκατομμύρια δολάρια για το αυτοαποκαλούμενο κράτος, σχεδόν το 15% του δημόσιου ταμείου, σύμφωνα με ανάλυση του περιοδικού Business Year που εδρεύει στο Λονδίνο.
Τα καζίνο του βορρά δύνανται είτε να πληρώσουν φόρους επί των κερδών τους, είτε να αγοράσουν άδεια σε σταθερή τιμή. Η δεύτερη επιλογή επιτρέπει «μεγάλη αδιαφάνεια» και σημαίνει, όπως τονίζει ο ειδικός τους ξεπλύματος χρήματος, ότι στην πλειοψηφία δεν αποκαλύπτουν τα πραγματικά τους έσοδα.
Σημαίνει, επίσης, ότι το «τουρκοκυπριακό κράτος δεν πρόκειται να ελέγξει εάν στα καζίνο γίνεται τεράστιο ξέπλυμα μαύρου χρήματος», αναφέρει η Τουρκοκύπρια ακτιβίστρια και δημοσιογράφος Esra Aygin, η οποία αναγκάστηκε να διαφύγει από τον βορρά απειλούμενη για τη ζωή της.
Η Aygin ισχυρίζεται πως ο βορράς «βρίσκεται σε ομηρία» επειδή η αποσχισθείσα περιοχή «εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις επιχειρήσεις καζίνο».
Ο καθηγητής Sertac Sonan, ειδικός στα θέματα της οικονομίας του βορρά αλλά και της διαφθοράς στην περιοχή, αναφέρει το παράδειγμα του τουρκικού κολοσσού τυχερών παιγνιδιών, Merit.
Διαθέτει δική του εφημερίδα και τηλεοπτικό κανάλι στο νησί, προκειμένου να ενισχύει την επιρροή του, δηλώνει ο Sonan.
«Είναι πολύ δύσκολο για τους τοπικούς πολιτικούς να αρνηθούν τέτοιους μεγάλους Τούρκους παίκτες. Και ακόμη πιο δύσκολο να τους ελέγξει κανείς, να τους φορολογήσει σωστά και να τους εποπτεύει».
«Το Λας Βέγκας της Μέσης Ανατολής»
Ενώ η πλειονότητα των ιδιοκτητών καζίνο στον βορρά είναι Τούρκοι, ο Erbil Arkin, ιδιοκτήτης του ισχυρού ομίλου Arkin, έχει γεννηθεί στην Κύπρο. «Είμαι ένας από τους πρωτοπόρους επιχειρηματίες καζίνο στην Κύπρο —αν όχι ο πρώτος», δηλώνει υπερήφανος χαϊδεύοντας μια μπρούντζινη προτομή του σπουδαίου Γάλλου γλύπτη του 19ου αιώνα Ωγκύστ Ροντέν, ένα από τα τριάντα περίπου έργα που έχει στην κατοχή του. Ο Arkin, ο οποίος μοιάζει περισσότερο με σκηνοθέτη παρά με βασιλιά των καζίνο, έχει μάλιστα ιδρύσει μια σχολή καλών τεχνών σε κοντινή απόσταση από το καζίνο του, έξω από το βόρειο παραθαλάσσιο θέρετρο της Κερύνειας.
Χαρισματικός, με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, ο Arkin αποφάσισε να διεισδύσει στον χώρο των καζίνο, το 1976, την εποχή που σπούδαζε καλές τέχνες στο Λονδίνο. «Οι ευκαιρίες είναι τεράστιες», δηλώνει.
Όταν το 1983 ο βορράς αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος, ήταν απομονωμένος και πάμφτωχος, δηλώνει ο Arkin, εξαρτημένος σχεδόν εξ ολοκλήρου από την Τουρκία. Μετά την εισβολή, μόλις που τα έφερνε βόλτα με τον ελάχιστο τουρισμό και τα «λάφυρα» από τους Ελληνοκύπριους, δηλώνει. Όμως, τα καζίνο άλλαξαν το σκηνικό. «Δόθηκε δημοσιότητα σε ένα “κράτος-παρία”… Έγινε το Λας Βέγκας της Μέσης Ανατολής», ισχυρίζεται ο Arkin. Σήμερα, τα καζίνο απασχολούν 80.500 άτομα —ένα μεγάλο κομμάτι του εργατικού δυναμικού— με παίκτες που προέρχονται κυρίως από την Τουρκία, τις αραβικές χώρες και το Ισραήλ. «Μπορείτε να με χαρακτηρίσετε άγιο ή αμαρτωλό», χαμογέλασε ο Arkin. «Αμαρτωλό εξαιτίας του τζόγου — άγιο, διότι χάρη στα καζίνο στη βόρεια Κύπρο, η οικονομία άλλαξε θεαματικά».
Πικρά λεμόνια
Παρά τον υπέροχο ανοιξιάτικο καιρό, το καζίνο του ομίλου Colony Hotel του Arkin είναι γεμάτο. Όμως, ο αδελφός του Arkin και εταίρος στην επιχείρηση, Ahmet, δηλώνει πως ο αριθμός των πελατών μειώθηκε κατά 70% εξαιτίας της πανδημίας. Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, δίπλα στην είσοδο, είναι πλήρως απορροφημένο στον κουλοχέρη. Στο βάθος, διακρίνονται μέσα από τα βιτρώ με τα δύο πελώρια παγώνια, μανιώδεις καπνιστές με αθλητικές φόρμες να στρώνουν τις μάρκες τους.
Κάτω από τη θολωτή σκεπή, αντάξια Καθεδρικού ναού, η κυλιόμενη σκάλα μεταφέρει τους επισήμους στον δεύτερο όροφο, όπου το ελάχιστο ποσό στοιχημάτων στα τραπέζια του πόκερ κυμαίνεται από $200 με $500. Οι λιγοστές γυναικείες παρουσίες στον χώρο είναι όλες κομψά ενδεδυμένες.
Ξάφνου, ένα επιφώνημα χαράς σπάει τη σιωπή. Τέσσερα θεόρατα λεμόνια αναβοσβήνουν στον κουλοχέρι, μπροστά στα έκθαμβα μάτια μιας νεαρής γυναίκας που μόλις είχε κερδίσει 47.600 λίρες ($3.057). «Κέρδισα! Το είδατε;» αναφώνησε.
Ένας νεαρός άνδρας έτρεξε να τη συγχαρεί. Ο υπεύθυνος, ονόματι Babacan, ετών 31, φροντίζει υποτίθεται για την «ευτυχία» των πελατών. Ο άλλοτε καθηγητής Γαλλικών στο πανεπιστήμιο, παραιτήθηκε, μιας και η ενασχόλησή του στο καζίνο αποδείχθηκε πιο προσοδοφόρα.
Το Γαλλικό Πρακτορείο συνάντησε άλλη μία υπεύθυνη, μια 34χρονη Τουρκοκύπρια μητέρα, που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία της, σε κάποιο καφέ στο βόρειο τμήμα της διχοτομημένης πρωτεύουσας του νησιού, τη Λευκωσία. «Ρόλος μου», λέει, «είναι να κρατώ τον πελάτη χαρούμενο. Αν χάσει, τον ενθαρρύνω για να ξαναπαίξει — και να ξαναχάσει».
Περιέγραψε πώς ορισμένοι από τους συναδέλφους της στο καζίνο, ιδιοκτησία της Merit, όπου εργαζόταν, πρόσφεραν στους πελάτες ναρκωτικά και «γυναικεία συντροφιά». Και εκεί, βάζει μια κόκκινη γραμμή «γιατί ο Θεός παρακολουθεί».
Τα κέντρα διασκέδασης στον βορρά έχουν ήδη προκαλέσει διεθνή ανησυχία, με αρκετά να λειτουργούν ως οίκοι ανοχής, σύμφωνα με περσινή έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, στην οποία αναφέρεται πως «η σωματεμπορία αποτελεί σύνηθες φαινόμενο». Σύμφωνα με την έρευνα, «παρατηρητές υποστηρίζουν ότι “κυβερνητικοί αξιωματούχοι” εμπλέκονται με οργανωμένες εγκληματικές ομάδες που συνδέονται άμεσα με τα κλαμπ».
Νεκρός από σφαίρα
Στην Κερύνεια, ο Erbin Arkin διστάζει να απαντήσει στο ερώτημα του AFP περί ξεπλύματος μαύρου χρήματος. «Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχει ξέπλυμα χρήματος στον βορρά. Αλλά μη στρέφετε την προσοχή σας στα καζίνο… αντιθέτως, ψάξτε στις τράπεζες».
Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, σε άλλη έκθεση του περασμένου έτους, αναφέρει ότι ο «υπεράκτιος τραπεζικός τομέας ενέχει τον κίνδυνο ξεπλύματος χρήματος» στα κατεχόμενα και οι Αμερικανοί πράκτορες «έχουν καταγράψει μια ολοένα αυξανόμενη ροή παράνομων εσόδων» από την Κωνσταντινούπολη. Ο Arkin ισχυρίζεται πως δεν είναι σε θέση να πιστοποιήσει την προέλευση των χρημάτων των παικτών.
«Η αστυνομία οφείλει να ελέγχει», δηλώνει. «Και η ενοχή βαραίνει περισσότερο τον νότο παρά τον βορρά». Δεν έχει άδικο, υποστηρίζει ο Ελληνοκύπριος ειδικός στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. Παρά τις διαβεβαιώσεις του Υπουργείου Οικονομικών, τονίζει, η Κύπρος ελάχιστα ενδιαφέρεται να ελέγξει την πηγή των χρημάτων που τζογάρονται, μολονότι το νομικό πλαίσιο λειτουργίας των καζίνο στον νότο είναι καλύτερο.
Η Κύπρος έχει στο παρελθόν βρεθεί στο μικροσκόπιο. Υπάρχουν ισχυρισμοί και ανησυχίες για πιθανή παρείσφρηση του οργανωμένου εγκλήματος, ακολουθώντας το πρόγραμμα των «χρυσών διαβατηρίων» για ξένους επενδυτές μέχρι το 2020, οπότε η κυβέρνηση το κατήργησε.
Mαύρο χρήμα
Κατά γενικό κανόνα, όπως ισχυρίζεται ο Ελληνοκύπριος ειδικός για το μαύρο χρήμα, τα καζίνο αποτελούν πρόσφορο έδαφος. Και συνεχίζει: «Τούρκος λαθρέμπορος ναρκωτικών εισβάλει στο καζίνο με εκατό χιλιάδες δολάρια, κέρδη από την ηρωίνη, και αγοράζει μάρκες για τζόγο», αποκαλύπτοντας πώς λειτουργεί το ξέπλυμα χρήματος». Ποντάρει μερικά χρήματα, χάνει ένα μικρό πόσο, και κατόπιν μεταπωλεί τις αχρησιμοποίητες μάρκες του». Το καζίνο επιστρέφει με απόδειξη ό,τι έχει απομείνει από τα χρήματά του. Τα χρήματα έχουν πλέον «ξεπλυθεί». Αν κάποιος ερωτηθεί σχετικά, μπορεί να δικαιολογήσει την προέλευσή τους — από το καζίνο. Συνεπώς είναι “νόμιμα” επισημαίνει η πηγή.
«Η ΤΔΒΚ αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για εγκληματικές δραστηριότητες», σύμφωνα με τον Γεώργιο Σταυρή, διευθυντή του Ευρωμεσογειακού Ινστιτούτου Γεωπολιτικής στη Λευκωσία. Το γεγονός ότι βρίσκεται αποκλεισμένη από το διεθνές πολιτικό και οικονομικό σύστημα, διευκολύνει τον βορρά «να μην λογοδοτεί πουθενά», υποστηρίζει. «Είναι η πίσω αυλή για όλες τις βρώμικες δουλειές της Τουρκίας… και συνάμα εξυπηρετεί τη Μέση Ανατολή», προσθέτει.
Επίσης, ο τομέας των καζίνο του βορρά απειλείται συχνά από πράξεις βίας. Τον Φεβρουάριο, ο Τουρκοκύπριος διαχειριστής καζίνο με ισχυρές πολιτικές διασυνδέσεις, Halil Falyali, δολοφονείται εν ψυχρώ, με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης να συνδέουν τη δολοφονία του με τον υπόκοσμο. Σε κοντινή απόσταση από το σκηνικό του φόνου, το Colony Hotel συνεχίζει να καλωσορίζει τους παίκτες, όπως τη γυναίκα που κέρδισε στα φρουτάκια. Παρά τις προτροπές του υπευθύνου Babacan να συνεχίσει να παίζει, εκείνη αποφασίζει να τα παρατήσει, μολονότι κερδίζει, και κατευθύνεται χαμογελαστή στο ταμείο για να συλλέξει ένα μάτσο δολάρια.
Δεν πειράζει, «θα ξανάρθει» δηλώνει προφητικά ο Babacan.
