Της Lori Henson*
Μετάφραση: Άρτεµις Παπακωστούλη
Το Μάρτιο του 2012 βρέθηκα με τρεις φοιτητές δημοσιογραφίας στην Times Square, συνεπαρμένη από τα φώτα, τα χρώματα και τις προοπτικές της ανθρωπότητας. Είχαμε φτάσει από την Ιντιάνα για το ετήσιο συνέδριο του College Media Advisers, και το ταξίδι στη Νέα Υόρκη ήταν μια νέα εμπειρία για όλους μας. Δύο εκ των φοιτητριών από το ιδιωτικό, καθολικό, κολέγιο θηλέων της Ιντιάνα όπου δίδασκα, ήταν τυπικές φοιτήτριες του πανεπιστημίου, που πλησίαζαν ή είχαν μόλις κλείσει τα είκοσι.
Η τρίτη φοιτήτρια, η Στέφανι, ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερη από μένα, και οι δυο μας κοντά στα 40. Σπούδαζε μέσω διαδικτύου, και μέχρι εκείνο το Σαββατοκύριακο όλη η επικοινωνία μας γινόταν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διαδραστικούς πίνακες συζητήσεων, το Facebook, και περιστασιακά τηλεφωνήματα.
Παρακολούθησε μερικά μαθήματα, ενώ παράλληλα δούλευε ως φυσιοθεραπεύτρια στην Ινδιανάπολη – μία από τα 6,7 εκατομμύρια φοιτητές που παρακολουθούσαν διαδικτυακά μαθήματα, οι περισσότεροι από τους οποίους θα δυσκολεύονταν να σπουδάσουν, αν δεν είχαν αυτή την επιλογή.
Η εγγραφή σε διαδικτυακά ακαδημαϊκά προγράμματα αυξήθηκε σταθερά την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της Ομάδας Διεξαγωγής Ερευνών Babson. Τα προγράμματα δημοσιογραφικών σπουδών άρχισαν να αποδέχονται τα εξ αποστάσεως μαθήματα σχετικά πρόσφατα.
Το πανεπιστήμιο του Τέξας είναι το τελευταίο που έχει διευρύνει τα «μαζικά, δημόσια, διαδικτυακά προγράμματά» του, περιλαμβάνοντας μαθήματα για τα μέσα ενημέρωσης. Λίγα όμως είναι τα επιφανή πανεπιστήμια που προσφέρουν πτυχίο δημοσιογραφίας μέσω διαδικτύου.
Η Στέφανι, μια ξύπνια, ανύπαντρη γυναίκα, εξεπλάγη αλλά ενθουσιάστηκε όταν προσκλήθηκε στο ταξίδι στη Νέα Υόρκη.
Όμως, όπως συμβαίνει και σε πολλούς άλλους μη παραδοσιακούς φοιτητές, της έλειπε αρχικά η αυτοπεποίθηση. Ήταν ιδιαίτερα ντροπαλή και συνεσταλμένη για να πάρει συνεντεύξεις. Προσπάθησε πολύ να βγει έξω από τους οικείους κοινωνικούς της κύκλους και να βρει πηγές για τις ιστορίες της.
Καθώς δεν είχαμε πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, δεν είχα τη δυνατότητα να διαπιστώσω κατά πόσο οι πηγές της ήταν οι στενοί φίλοι ή συγγενείς της. Είχα ντροπαλούς φοιτητές και στην πανεπιστημιούπολη, αλλά μ’ εκείνους μπορούσα να μιλήσω από κοντά και να τους εμψυχώσω, μάλιστα μια φορά έγραψα ακόμα και το κείμενο μιας τηλεφωνικής συνέντευξης και κάθισα δίπλα στο φοιτητή ενώ την έπαιρνε, για να τον βοηθήσω να ξεπεράσει τους φόβους του.
Στα φώτα της Times Square είδα την Στέφανι να ανοίγει δρόμο ανάμεσα στο πλήθος, έτοιμη να ριχτεί σ’ αυτή την περιπέτεια. Ήταν πραγματική πολυτέλεια για μένα να γίνομαι μάρτυρας σ’ αυτή τη μεταστροφή της. Τα τελευταία δυο χρόνια δίδασκα ένα συνδυασμό παραδοσιακών και εξ αποστάσεως μαθημάτων. Μου άρεσε να δουλεύω με φοιτητές, που διατηρούσαν μια ισορροπία ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και την καριέρα, τα παιδιά, το σύζυγο, τους ηλικιωμένους γονείς κι άλλα αμέτρητα καθημερινά άγχη.
Όταν εργαζόμουν στο τμήμα μεταπτυχιακών σπουδών του πανεπιστημίου της Ιντιάνα, είχα συνηθίσει να διδάσκω σε φοιτητές της μεσο-ανώτερης τάξης, που ήταν γεμάτοι αυτοπεποίθηση κι είχαν συχνά την αίσθηση πως τους ανήκουν τα πάντα. Μερικοί απ’ αυτούς είχαν διασυνδέσεις ακόμα και με περιοδικά της Νέας Υόρκης κι άλλα πατροπαράδοτα μέσα ενημέρωσης. Οι διαπρεπείς σπουδαστές μου είχαν ήδη αρχίσει να κυνηγάνε την τύχη τους.
Από την άλλη μεριά οι εξ αποστάσεως σπουδαστές έπρεπε να τα καταφέρουν μόνοι τους. Οι εργοδότες δεν έψαχναν να τους στρατολογήσουν, είχαν όμως τόσο πολλά να προσφέρουν. Τα άρθρα που έγραφαν αφορούσαν οικονομικά προβλήματα και οικονομικές τάσεις, που σπάνια απασχολούσαν τους παραδοσιακούς μαθητές μου.
Κάποιος έγραψε για τις κακοποιημένες γυναίκες και τα ποικίλα νομικά εμπόδια που αντιμετωπίζαν στην αναζήτηση βοήθειας, όχι από την οπτική γωνία ενός εξωτερικού παρατηρητή, αλλά σαν κάποιος που έχει δουλέψει με κακοποιημένες γυναίκες. Μια εργαζόμενη μητέρα αναφέρθηκε σε ζητήματα διαφυλετικής υιοθεσίας, βασισμένη στις σχετικές εμπειρίες των γειτόνων της.
Κι ενώ οι περισσότεροι φοιτητές δημοσιογραφίας γράφουν για εκδηλώσεις της κοινότητας, συναντήσεις και κοινωνικά θέματα, λίγοι καλύπτουν συνεδριάσεις των σχολικών συμβουλίων από την πλευρά των γονέων ή μεταφέρουν την εμπειρία τού να μετέχεις ως φορολογούμενος ιδιοκτήτης κατοικίας σε μια συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου.
Αυτή η δημοσιογραφική ποικιλομορφία ήταν που με έφερε στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Ήθελα συμβάλω στο να γίνει η δημοσιογραφία πιο φιλική και προσιτή σε όσους πιστεύουν ότι δεν ανήκουν στο χώρο των ΜΜΕ. Αυτά τα διαδικτυακά μαθήματα, αν και απέχουν από το τέλειο, είναι πιθανόν να βοηθήσουν στον εκδημοκρατισμό της αίθουσας σύνταξης και του περιεχομένου των ειδήσεων.
Ενώ δικαιολογημένα έχει δοθεί πολλή προσοχή στη διαφοροποίηση των αιθουσών σύνταξης ανάλογα με τη φυλή, την εθνότητα και το φύλο, δεν γίνεται πολλή συζήτηση γύρω από την ταξική ιεραρχία. Οι μελετητές γράφουν εδώ και πάνω από 25 χρόνια για την «επαγγελματοποίηση» της δημοσιογραφίας και τα προβλήματα που δημιουργεί στη γενικότερη κάλυψη των κοινοτήτων της εργατικής τάξης. Αρχικά το διαδίκτυο θεωρήθηκε ως η λύση για να ακουστεί στα μέσα ενημέρωσης η φωνή των μη προνομιούχων.
Αλλά οι ιστοσελίδες των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης συνεχίζουν να ελέγχουν το διαδικτυακό ειδησεογραφικό περιεχόμενο, κι αν δεν αρχίσουν να αποφέρουν ένα σταθερό κέρδος οι διαδικτυακές ειδήσεις, δεν είναι πιθανό να μπορέσει κάποιος σαν την Στέφανι να δημιουργήσει τη δική του ιστοσελίδα και να κερδίζει τα προς το ζην μ’ αυτό τον τρόπο.
Σύμφωνα με μια μελέτη του Κολεγίου Δημοσιογραφίας και Μαζικής Επικοινωνίας Grady του πανεπιστημίου της Τζώρτζια, το 62% των φοιτητών δημοσιογραφίας το 2011 ήταν γυναίκες. Αλλά η έρευνα του David Weaver και των συνεργατών του στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, που εκπαιδεύουν δημοσιογράφους για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, διαπιστώνει ότι η καριέρα των γυναικών στις αίθουσες σύνταξης τείνει να είναι συντομότερη από εκείνη των αντρών συναδέλφων τους, λόγω της πίεσης που προσθέτει η δουλειά του δημοσιογράφου στην οικογενειακή ζωή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους δημοσιογράφους της εργατικής τάξης, που προέρχονται από οικογένειες με λιγότερους πόρους για τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων.
Τα διαδικτυακά προγράμματα δημοσιογραφίας είναι ένας τρόπος για να ακουστούν οι εμπειρίες και οι απόψεις της εργατικής τάξης στην ελίτ των μέσων ενημέρωσης.
Ωστόσο μου έλειπε να μοιράζομαι τις περιπέτειες των μαθητών μου. Ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα της διαδικτυακής εκπαίδευσης είναι ότι μπορεί να στερήσει από τον εκπαιδευτή –και το μαθητή– τις πιο διασκεδαστικές κι ευχάριστες πτυχές της διδασκαλίας: το δυναμισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα στην τάξη, τις απρομελέτητες κουβέντες ανάμεσα στα μαθήματα και τις αυθόρμητες στιγμές, που εμπλουτίζουν την εκπαιδευτική εμπειρία και δημιουργούν τις αναμνήσεις κάθε εξαμήνου.
Πράγματι η πανεπιστημιακή αντίδραση εναντίον της διαδικτυακής εκπαίδευσης μοιάζει να διογκώνεται όσο οι εκπαιδευτές αναφέρονται στις πολλές ώρες εργασίας και τη συνεχή πρόκληση για διαδικτυακή αλληλεπίδραση με τους φοιτητές, που είναι εγγενής σ’ αυτό τον τρόπο διδασκαλίας.
Οι εκπαιδευτές των διαδικτυακών προγραμμάτων πρέπει να είναι διαθέσιμοι μέρα και νύχτα για να απαντούν σε ερωτήσεις. Σχόλια για εργασίες που θα χρειάζονταν δέκα δευτερόλεπτα να λεχθούν, χρειάζονται δέκα λεπτά για να γραφτούν. Η ευελιξία, που είναι τόσο βολική για τους εργαζόμενους, τους γονείς και όλους όσοι συμμετέχουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αποτελεί βάρος για τον καθηγητή. Δεν υπάρχουν όρια στην εκπαιδευτική ημέρα.
Η αυστηρότητα και η απαραίτητη τυποποίηση των διαδικτυακών μαθημάτων σημαίνει ότι σπάνια μπορεί να επωφεληθώ από τις έκτακτες ειδήσεις και τα θέματα της στιγμής, που ενεργοποιούν τη μαθητική εμπειρία μες στην τάξη. Κατά τη διάρκεια της κάλυψης της βομβιστικής επίθεσης στο μαραθώνιο της Βοστώνης τον Απρίλιο, πρόβαλα στην οθόνη της τάξης την άμεση διαδικτυακή κάλυψη από το NBC News και συζητήσαμε την τακτική και τη θεματολογία του Μέσου. Δεν έχω βρει τον τρόπο για να κάνω κάτι αντίστοιχο στο διαδικτυακό περιβάλλον, όπου οι εργασίες, τα κουίζ και οι συζητήσεις συχνά προετοιμάζονται και είναι προκαθορισμένα από την πρώτη ημέρα των μαθημάτων.
Κι όμως ξέρω ότι τα διαδικτυακά προγράμματα δημοσιογραφίας έχουν προσελκύσει μαθητές, που θα δυσκολεύονταν πολύ σε μια παραδοσιακή αίθουσα διδασκαλίας. Στα δύο χρόνια που παρέδιδα εξ αποστάσεως μαθήματα δημοσιογραφίας, μεταξύ των μαθητών μου ήταν ένας παράλυτος άνδρας, για τον οποίο τα διαδικτυακά μαθήματα –και μια διαδικτυακή συγγραφική καριέρα– αποτελούσαν τη μόνη εφικτή λύση για να σταδιοδρομήσει στη δημοσιογραφία. Ένας άλλος φοιτητής ήταν βετεράνος του πολέμου στο Ιράκ και λόγω της μετατραυματικής αγχώδους διαταραχής του τα διαδικτυακά μαθήματα του προσέφεραν την καλύτερη επιλογή.
Καθιστώντας τα μαθήματα δημοσιογραφίας πιο προσιτά σε περισσότερες κατηγορίες ανθρώπων, προάγουμε τη δημιουργία κριτικών στοχαστών και ηγετών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Η ικανότητα της διαδικτυακής εκπαίδευσης να προσεγγίζει μη παραδοσιακούς φοιτητές τόσο στις αγροτικές όσο και στις αστικές περιοχές αποτελεί μέρος της ουτοπικής υπόσχεσης του διαδικτύου από το ξεκίνημά του.
Η εμπειρία μου στην ανάπτυξη και τη διδασκαλία διαδικτυακών μαθημάτων ήταν ένας από τους λόγους που βρήκα αυτή τη δουλειά, ως καθηγήτρια δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Τα διαδικτυακά μαθήματα γνωρίζουν εδώ μεγάλη ανάπτυξη, κι έχω ήδη κληθεί να εξετάσω τη δημιουργία ενός διαδικτυακού προγράμματος για τα ΜΜΕ και το Δίκαιο.
Προκειμένου όμως να προχωρήσουμε τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει να συζητήσουμε με ειλικρίνεια πώς θα προσφέρουμε στους διαδικτυακούς φοιτητές ευελιξία και πρόσβαση, χωρίς να θυσιάσουμε την ανάγκη τους για κοινωνικότητα, αυθορμητισμό και περιπέτεια.
Τα προγράμματα δημοσιογραφίας, επιπρόσθετα από τη δημιουργία διαδικτυακών μαθημάτων, θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των κοινοτήτων, ώστε όσοι αισθάνονται αποκομμένοι από τα μέσα ενημέρωσης να μπορέσουν να απομυθοποιήσουν το χώρο των media.
Τα παραδοσιακά προγράμματα θα πρέπει να επιχειρήσουν να συμπεριλάβουν τους διαδικτυακούς φοιτητές στις εκδηλώσεις του πανεπιστημίου και τα φοιτητικά μέσα ενημέρωσης. Επίσης και οι ενισχυτικές εκπαιδευτικές εμπειρίες, όπως τα συνέδρια και τα εργαστήρια, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τους διαδικτυακούς φοιτητές.
Το Σαββατοκύριακο της Στέφανι στη Νέα Υόρκη ήταν η πρώτη από τις πολλές νέες εμπειρίες που της προσέφερε η δημοσιογραφία. Έχει γράψει ιστορίες σε μικρές εφημερίδες στην περιοχή της Ιντιανάπολης, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις σπουδές της. Αυτό το φθινόπωρο θα είναι τελειόφοιτη του διαδικτυακού προγράμματος δημοσιογραφίας στο κολέγιο St. Mary-of-the-Woods. Χρειαζόμαστε περισσότερους φοιτητές σαν κι αυτήν. CJR
