του Γιάννη Μανδαλίδη*
ΑΙ: Δημοσιογραφία… χωρίς δημοσιογράφους
Εδώ και χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) προσελκύει το ερευνητικό ενδιαφέρον ομίλων ΜΜΕ, τα οποία επιθυμούν να αναπτύξουν τεχνολογίες αυτόματης παραγωγής ειδήσεων για να συμπιέσουν το συντακτικό κόστος. Ένα από τα πρώτα πεδία δραστηριοποίησης των ρομπότ-δημοσιογράφων φαίνεται να είναι η εκφώνηση ειδήσεων. Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Κίνας, Xinhua, πειραματίζεται με μία εικονική εκφωνήτρια, η οποία, όπως λένε οι δημιουργοί της, δεν είναι «βεντέτα» και είναι πάντα έτοιμη για δουλειά. Προγραμματιστές, με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού, έχουν προσομοιώσει τις φωνές, τις κινήσεις των χειλιών και τις εκφράσεις της με εκείνες πραγματικών παρουσιαστών. Αν και η εν λόγω τεχνολογία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι θέμα χρόνου να προσομοιωθεί πλήρως η ανθρώπινη συμπεριφορά, ακόμη και να προγραμματιστεί μια αίσθηση του χιούμορ. Σε ένα ανάλογο πείραμα, αλλά συγκριτικά πιο απλό όσον αφορά την υλοποίησή του, προχώρησε και ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός της Ιαπωνίας, NHK. Η Γιομίκο, ένας χαρακτήρας κινουμένων σχεδίων, διαβάζει τις ειδήσεις στη νοηματική για όσους έχουν προβλήματα ακοής και εμφανίζεται μαζί με τον βασικό παρουσιαστή του κεντρικού βραδινού δελτίου ειδήσεων ή ακόμη και μόνη της στο δελτίο ειδήσεων που μεταδίδεται μέσω του Amazon Alexa και του Google Home. Στην Ευρώπη, την πρωτοπορία έχουν οι Φινλανδοί. Ο Voitto είναι ένας χαρακτήρας τεχνητής νοημοσύνης του φινλανδικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα YLE. Παράγει περίπου 100 αθλητικές ειδήσεις και 250 εικονογραφήσεις κάθε εβδομάδα. Το επίσης φινλανδικό πρακτορείο ειδήσεων STT μεταφράζει αυτόματα ειδήσεις στα αγγλικά και τα σουηδικά. Το Associated Press, τέλος, υπολογίζει ότι θα έχει δημοσιεύσει μέχρι το τέλος του χρόνου περίπου 40.000 αυτοματοποιημένες ειδήσεις, κυρίως επιχειρηματικές και αθλητικές, ενώ με τη χρήση λογισμικού αναγνώρισης εικόνων αναπτύσσει ένα σύστημα που αυτοματοποιεί τη διαδικασία επισήμανσης και υποτιτλισμού των φωτογραφιών.
Πόρους αναζητούν οι εκδότες
Είναι γνωστό ότι το ποιοτικό δημοσιογραφικό προϊόν κοστίζει. Το 29%, δηλ. περίπου το 1/3, των εκδοτών και των στελεχών ΜΜΕ από 29 χώρες που συμμετείχαν στην πρόσφατη έρευνα του Reuters (Journalism, Media, Technology Trends and Predictions 2019) προσβλέπουν σε οικονομική στήριξη από κοινωφελή ιδρύματα ή ΜΚΟ, το 18% από ψηφιακές πλατφόρμες (οι γνωστές ως GAFA – Google, Apple, Facebook, Amazon) και το 11% ζητάει από τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα οικονομικής ενίσχυσης του Τύπου. Το υπόλοιπο 29% δηλώνει ότι δεν επιθυμεί βοήθεια για την οικονομική του διάσωση.
Οικονομική ενίσχυση του ελληνικού Τύπου
Στην Ελλάδα, το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε «ώριμο στάδιο επεξεργασίας προτάσεων οικονομικής ενίσχυσης, με στόχο την προστασία – σε εθνικό και τοπικό επίπεδο – των έντυπων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, που αποτελούν πυλώνα της πολυφωνίας, του πολιτισμού και της ποιότητας του δημοσίου διαλόγου». Σύμφωνα με το υπουργείο, οι εν λόγω προτάσεις στηρίζονται σε ανάλογες πρωτοβουλίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Τα προτεινόμενα μέτρα θα τεθούν προς διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης.
Ψηφιακές «γαλέρες» με «υπαλλήλους γραφείου»
Μεγάλη ήταν η προσέλευση των υποψήφιων νέων μελών στην ΕΣΗΕΑ, γεγονός που ανάγκασε την Ένωση να δώσει παράταση στην προθεσμία κατάθεσης των δικαιολογητικών. Μετά το άνοιγμα της ΕΣΗΕΑ (και του ΕΔΟΕΑΠ) στους εργαζομένους στα sites, έπειτα από πολλά χρόνια αδικαιολόγητης καθυστέρησης, οι αιτήσεις των υποψήφιων μελών έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Ένα από τα βασικά προβλήματα πάντως στην πιστοποίηση των δικαιολογητικών από την Ένωση ήταν το γεγονός ότι οι εργοδότες δηλώνουν τους δημοσιογράφους ως… υπαλλήλους γραφείου. Μικρή – πλην όμως ουσιαστική – λεπτομέρεια, αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες «γαλέρας» που επικρατούν στα περισσότερα ψηφιακά «μαγαζιά».
Έρχονται συλλογικές συμβάσεις
Σε αναζήτηση κοινής θέσης βρίσκονται οι Ενώσεις Συντακτών ενόψει της επαναφοράς των συλλογικών συμβάσεων, σχεδόν επτά χρόνια μετά από την κατάργησή τους. Η ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων στον χώρο του Τύπου κρίνεται επιβεβλημένη περισσότερο από ποτέ για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας των δημοσιογράφων, οι οποίοι τα χρόνια της κρίσης παροπλίστηκαν, ιδιαίτερα οι νέοι, με την ανεργία να φθάνει σε ποσοστά διπλάσια του εθνικού μέσου όρου, με κακοπληρωμένη και ανασφάλιστη εργασία και με καταπάτηση των ασφαλιστικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Και όλα αυτά εν μέσω μία βαθιάς κρίσης αξιών που χρεώνεται στους δημοσιογράφους και σε ένα ρευστό περιβάλλον μετάβασης του επιχειρηματικού μοντέλου των ΜΜΕ.
Σε πτωτική δίνη οι κυριακάτικες
Αποκαρδιωτικές είναι οι κυκλοφορίες των κυριακάτικων εφημερίδων, από τις οποίες εξαρτάται εν πολλοίς και η βιωσιμότητά τους, δεδομένου ότι οι ημερήσιες εκδόσεις, όσες ακόμη υπάρχουν, στο σύνολό τους είτε είναι ζημιογόνες είτε αδυνατούν να προσφέρουν ποιοτική ενημέρωση. Ενδεικτικά, την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου, οι 11 κυριακάτικες εφημερίδες που δημοσιοποιούν την κυκλοφορία τους πούλησαν 163.110 φύλλα κι αυτή ήταν η καλύτερή τους επίδοση, δεδομένου ότι η μέση κυκλοφορία κυμαίνεται στα 145.000 φύλλα. Στον αριθμό αυτόν θα πρέπει να προστεθούν και οι κυκλοφορίες των εφημερίδων Καθημερινή, Documento, Νέα Σελίδα και Real News, οι οποίες έχουν αποσυρθεί από το σύστημα μετρήσεων του πρακτορείου «Άργος». Η Καθημερινή εκτιμάται ότι την Κυριακή 10/2 πούλησε 60.012 φύλλα, έναντι 54.796 που είχε πουλήσει στις 3 Φεβρουαρίου (συμπεριλαμβανομένων και των συνδρομών). Στην κορυφή του δελτίου του «Άργους» διαγκωνίζονται Πρώτο Θέμα και Βήμα (στην κλίμακα των 45-50.000 φύλλων), ακολουθεί το Έθνος (στην κλίμακα των 20.000 φύλλων) και ακολουθούν οι υπόλοιπες με κυκλοφορίες κάτω των 10.000 φύλλων. Πριν από έναν χρόνο, η κυκλοφορία των κυριακάτικων φύλλων έφθανε τις 270-290.000 φύλλα, ανάλογα με τις προσφορές. Χονδρικά δηλαδή 15% πτώση – κι αυτό, αν υποθέσουμε ότι τα στοιχεία που ανακοινώνονται είναι αληθινά και χωρίς «καπέλα», καθώς το πολυθρύλητο σύστημα καταγραφής των πωλήσεων δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα.
*Δημοσιογράφος, με εμπειρία στα Διαδικτυακά Μέσα, ως διευθυντής του Newsroom του ΔΟΛ, του parapolitika.gr και του in.gr
Αφού βρεθήκατε στη σελίδα μας, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε μια χάρη. Κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και υποστηρίζουν το δημοσιογραφικό μας περιεχόμενο, το οποίο στόχος μας είναι να είναι πάντα προσβάσιμο σε όλους, ασχέτως οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης.
Το περιεχόμενο που παράγουμε βασίζεται μόνο στις δικές μας αποφάσεις, στη δική μας κρίση και δεν επηρεάζεται από διαφημίσεις ή από τις προτιμήσεις ιδιοκτητών, πολιτικών ή μετόχων. Η συντακτική μας ομάδα δρα ανεξάρτητα, έχοντας ως βασική αξία ότι πρέπει να δίνουμε φωνή σε όσους δεν ακούγονται αρκετά και να ασκούμε πιέσεις στους ισχυρούς. Και αυτό είναι το στοιχεία που μας διαφοροποιεί από άλλα Μέσα Ενημέρωσης, ειδικά σε μια εποχή όπου η ύπαρξη μιας διαφανούς και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας είναι κρίσιμη. Η υποστήριξή σας μας δίνει δύναμη και μας επιτρέπει να δουλεύουμε με τον τρόπο που το κάνουμε μέχρι τώρα.
Στηρίξτε τη Δημοσιογραφία έστω και με €5 - θα σας πάρει μόνο ένα λεπτό. Ευχαριστούμε.
